Protokół zdawczo-odbiorczy nie przesądza o tym, kiedy wykonawca powinien rozliczyć podatek VAT. Liczy się moment faktycznego wykonania usługi.
Komentarz do Wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 5 kwietnia 2017 r., sygn. akt I FSK 1482/15
Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 5 kwietnia 2017 r., sygn. akt I FSK 1482/15 oddalił skargę kasacyjną od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 31 marca 2015 r. sygn. akt I SA/Wr 2386/14, tym samym aprobując wyrok WSA, zgodnie z którym protokół zdawczo-odbiorczy nie przesądza o tym, kiedy wykonawca powinien rozliczyć podatek VAT. Liczy się 30 dni od momentu faktycznego wykonania usługi. Orzeczenie to jednocześnie potwierdza stanowisko Ministra Finansów sformułowane w interpretacji ogólnej nr PT3.8101.41.2015.AEW.2016.AMT.141 z dnia 1 kwietnia 2016 r., w której uznano, że za datę wykonania usługi budowlanej lub budowlano-montażowej należy przyjąć dzień, w którym doszło do faktycznego zakończenia prac.
Sprawa, na kanwie której wydane zostało komentowane orzeczenie, dotyczyła spółki świadczącej usługi budowlane. Wątpliwości powstały na gruncie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (dalej: ustawa o VAT). Spółka zwróciła się do Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej momentu powstania obowiązku podatkowego w sektorze usług budowlanych. Uważała ona, że chwilą wykonania usługi budowlanej/budowlano-montażowej jest moment protokolarnego odbioru prac budowlanych. Według spółki takie określenie daty wykonania usługi jest prawidłowe, gdyż oznacza jej całkowitą realizację i zaakceptowanie przez podmiot zlecający.
Organ podatkowy nie zaakceptował stanowiska spółki. Stwierdził on, że momentem decydującym jest faktyczne wykonanie usługi. Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu wskazał, że obowiązek podatkowy powstaje z dniem wystawienia faktury, co powinno być dokonane najpóźniej 30. dnia od wykonania usługi. W ocenie organu bez wpływu natomiast na moment powstania obowiązku podatkowego dla usług budowlanych i budowlano-montażowych pozostają uregulowania (procedury) łączące strony umowy, określające daty i terminy sporządzania odpowiedniej dokumentacji, na podstawie której następują wzajemne rozliczenia (protokoły odbioru prac). Jednocześnie w interpretacji zwrócono uwagę, że w razie niewystawienia faktury w tym terminie, obowiązek podatkowy powstanie z chwilą upływu terminu na jej wystawienie.
Zarówno WSA we Wrocławiu, jak i NSA podzieliły stanowisko sformułowane w zaskarżonej przez spółkę interpretacji.
Zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 3 lit. a ustawy o VAT obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury w przypadkach, o których mowa w art. 106b ust. 1, z tytułu świadczenia usług budowlanych lub budowlano-montażowych. Natomiast art. 106a ust. 3 pkt 1 ustawy o VAT stanowi, że fakturę wystawia się nie później niż 30. dnia od dnia wykonania usługi. Dokonując wykładni tych przepisów WSA uznał, że zdarzeniem inicjującym obowiązek wystawienia faktury i zaistnienie obowiązku podatkowego jest wykonanie usługi budowlanej lub budowlano-montażowej. Sporządzenie protokołu odbiorczego jest jedynie potwierdzeniem wykonania usługi i pozostaje bez wpływu na moment jej wykonania, a w konsekwencji na początek biegu terminu do wystawienia faktury i moment powstania obowiązku podatkowego.
Orzeczenie NSA może powodować dla przedsiębiorców sektora budowlanego pewne problemy natury praktycznej. Może się bowiem okazać, że określenie momentu faktycznego zakończenia usługi będzie bardzo trudne. Na przykład w sytuacji wykonywania prac częściami należy rozważyć, czy za wykonanie usługi trzeba uznać wykonanie części pracy przez wykonawcę, który często nadal pozostaje do dyspozycji zlecającego celem dokonania poprawek itp., czy też wykonaniem usługi jest faktyczne zakończenie całości prac, potwierdzone ostatecznym protokołem zdawczo-odbiorczym.
Ponadto problematyczne dla przedsiębiorców sektora budowlanego może okazać się obciążenie ich obowiązkiem wystawienia faktury najpóźniej 30. dnia od wykonania usługi. Oznacza to bowiem, że wykonawca musi wystawić fakturę nawet wtedy, gdy nie dokonano protokolarnego zatwierdzenia jego usług. Taka sytuacja nie jest korzystna dla przedsiębiorców, ponieważ w praktyce przed podpisaniem protokołu przez ich kontrahentów, nie wiedzą oni, w jakim stopniu prace zostaną zaakceptowane, jaka będzie ostateczna wartość transakcji, a w konsekwencji, na jaką kwotę należy wystawić fakturę i opłacić podatek VAT. Przedsiębiorcy, którzy znaleźli się w takiej sytuacji albo będą zmuszeni płacić VAT na podstawie oszacowanej przez nich wartości transakcji i później dokonywać ewentualnej korekty deklaracji, albo będą zwlekać z jego zapłatą, ale wówczas będą musieli liczyć się z negatywnymi konsekwencjami takiej zwłoki, tj. popadnięciem w zaległość podatkową, oraz koniecznością zapłaty odsetek.
Wskazówek w tym zakresie może dostarczyć uzasadnienie omawianego wyroku NSA, które czeka jeszcze na publikację.
Aby szczegółowo omówić poruszone zagadnienia, skontaktuj się z AXELO. www.axelo.pl
Informacje zawarte w niniejszym artykule/komentarzu mają charakter skrótowy i informacyjny. Informacje te nie powinny zastępować szczegółowej analizy poruszanych w nim zagadnień, jak również stanowić podstawy podejmowania decyzji biznesowych lub jakichkolwiek innych czynności prawnych lub faktycznych.
