To już w piątek, 12 kwietnia o godz. 17.30 przy studni na Rynku w Rzeszowie rozpocznie się spacer miejski „Znani i zasłużeni rzeszowianie żydowskiego pochodzenia”, który poprowadzi Marta Wójcik.
Wśród przedwojennej, żydowskiej społeczności Rzeszowa było wiele osób, które przyczyniły się dla rozwoju miasta, czy też miały wpływ na życie społeczne wszystkich obywateli. Podczas spaceru będzie okazja poznać miejsca związane ze znanymi i zasłużonymi mieszkańcami Rzeszowa żydowskiego pochodzenia, a wśród nich będą między innymi: kompozytor, poseł na sejm, architekt oraz kobiety działające na rzecz potrzebujących.
Dzieje żydowskiego kompozytora Sternheima
Nachum Sternheim urodzony w Rzeszowie żydowski muzyk, kompozytor, poeta, śpiewak ludowy wychowany w tradycji chasydzkie mieszkał przy ulicy Dąbrowskiego 5.
W latach 1908 – 1912 przebywał w Ameryce, gdzie jego piosenki zyskały dużą popularność. Swoją twórczość oparł na kulturze i tradycji Żydów galicyjskich i rzeszowskich. Posługiwał się typowo żydowską melodyką, choć w niektórych melodiach można dopatrzeć się motywów melodii ludowych z okolic Rzeszowa. Publikował swoje utwory w prasie żydowskiej i w zbiorkach: Pieśni Syjonu, W moim Kraju, Mojżesz będzie się cieszył, Napiwek i Przyjdź moja ukochana.
Zginął prawdopodobnie w roku 1943 w rzeszowskim getcie. Po wojnie zbiory jego pieśni wydawane są w Izraelu i USA. Niektóre z jego utworów znalazły się w programach nauczania w Izraelu i żydowskich szkół w USA.
Aron Lewin z Rzeszowa posłem na Sejm Rzeczpospolitej
Na początku XX w. w Rzeszowie był silny ośrodek syjonistyczny. Żydzi mieli w mieście dom ludowy z fundacji Adolfa Tannenbauma i bibliotekę z 50 tys. woluminów. W tamtym czasie zwano też Rzeszów „Galicyjską Jerozolimą”. W 1904 r. rabinem został Natan Lewin (1857–1926), a od 1927 r. jego syn Aron Lewin (1879–1941), poseł na Sejm Rzeczpospolitej wybrany w 1922 r. i ponownie w 1930 r. z ramienia partii Aguda. Lewin został zamordowany przez Niemców we Lwowie, w kilka dni po zdobyciu przez nich miasta, wydany przez miejscowych Ukraińców.
Piątkowy spacer poprowadzi Marta Wójcik, kierowniczka Muzeum Uniwersytetu Rzeszowskiego, współpracująca z Zakładem Historii i Kultury Żydów Instytutu Historii UR, organizatorka i współorganizatorka wielu wydarzeń promujących kulturę żydowską i upamiętniających dziedzictwo rzeszowskich Żydów, od 2022 roku sekretarz Stowarzyszenia Rajsze.
Spacer jest częścią projektu „Mój Rzeszów. Nasz Rzeszów”, którego celem jest przybliżanie społeczności Rzeszowa historii jego dawnych żydowskich mieszkańców. Organizatorem Fundacja Inwencja. Projekt jest finansowany przez Fundację EVZ (Stiftung Erinnerung, Verantwortung und Zukunft – Pamięć, Odpowiedzialność i Przyszłość).