Budowa nowej siedziby WiMBP jest kluczowym elementem w staraniach Rzeszowa o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury. Nowa siedziba ma przyjąć nazwę: Biblioteka NOWA. W 2023 roku planowane jest, m.in. przygotowanie programu funkcjonalno-użytkowego oraz ogłoszenie konkursu architektoniczno-urbanistycznego na wykonanie projektu nowego obiektu.
Powierzchnia użytkowa biblioteki ma wynieść ponad 25 tys. metrów kwadratowych. A przewidywany szacunkowy koszt to 220 mln złotych. Budynek ma mieć nie tylko nowoczesną bryłę, ale ma być również zeroemisyjny, maksymalnie wykorzystujący technologie odnawialnych źródeł energii oraz zasady tzw. zielonego projektowania i funkcjonowania budynków.
Według wstępnych założeń inwestycja miałaby się zakończyć w 2028 roku, a w 2029 Rzeszów chciałby być Europejską Stolica Kultury.
Obiekt ma powstać na działce pomiędzy gmachem urzędu marszałkowskiego a Zespołem Szkół nr 1. Na tej działce zorganizowano też w czwartek 29 czerwca konferencję prasową i piknik z okazji podpisania listu intencyjnego. Podpisali go marszałek podkarpacki Władysław Ortyl, prezydent Rzeszowa Konrad Fijołek oraz dyrektor Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Rzeszowie Bożena Janda.
– To miejsce, w którym się znajdujemy będzie efektywnie wykorzystane. – uważa marszałek Władysław Ortyl i podkreśla, że ubieganie się Rzeszowa o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury jest jak najbardziej uzasadnione. – Dzisiaj Podkarpacie i miasto Rzeszów jest odmieniane przez wiele przypadków w różnych częściach świata. Dlatego myślę, że szanse dla uzyskania tego tytułu, tej nominacji są bardzo duże. Jednak, aby do tego doszło trzeba wykazać się działaniem, planami, zamierzeniami i one będą powstawały w ramach naszej współpracy wynikającej o ubieganie się o ten tytuł. A tym pierwszym elementem, dla którego się dziś spotykamy jest biblioteka NOWA – tak nazwaliśmy ten projekt, który tutaj będzie realizowany. Razem z miastem Rzeszów współprowadzimy bibliotekę wojewódzką bibliotekę miejską, te instytucje ze sobą współdziałają. Dlatego tą jakość i to dobre współdziałanie musimy przenieść w nową infrastrukturę, w nowe miejsce – mówił marszałek.
I chociaż na linii urząd marszałkowski – urząd miasta nie zawsze wszystko idzie jak z płatka, o tym że kultura jest wspólnym interesem wszystkich mówił też prezydent Rzeszowa Konrad Fijołek:
– Nawiązujemy bardzo ścisłą współpracę pomiędzy miastem Rzeszów a samorządem województwa na płaszczyźnie kultury, na płaszczyźnie tego, co dzisiaj stanowi najważniejszy zasób do dalszego rozwoju gospodarczego. Chcemy tę kulturę stawiać na jeszcze wyższym poziomie, aby ona nadążała za rozwojem ekonomicznym, który udało się uruchomić w naszym regionie. Wspólnie z samorządem województwa ruszamy w wielką przygodę o ubieganie się o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury dla Rzeszowa, dla tego regionu i jego dziedzictwa kulturalnego. Za sprawą tego, że dziś na ten region i miasto patrzy cały świat, jest to idealny moment, aby pokazać nasz dorobek kulturalny, to wspaniałe dziedzictwo, które mamy i na to, aby pokazać Europie że mamy odważne pomysły, co do tego, jak widzimy tę przestrzeń i kulturę w kolejnych latach – powiedział prezydent.
Europejska Stolica Kultury to tytuł przyznawany corocznie od 1985 r. przez Unię Europejską wybranym miastom europejskim, które wyróżniają się dziedzictwem kulturowym, kulturą współczesną i oferują wyjątkowe programy kulturalne. Tytuł ESK ma na celu podkreślenie i promowanie różnorodności i bogactwa kulturowego w Europie, a także stymulowanie rozwoju kulturalnego i turystycznego wybranych miast. W Polsce tytuł ten przyznano dwukrotnie. W 2000 roku ESK był Kraków, a w 2016 roku Wrocław.
Miasta ubiegające się o tytuł muszą zaplanować szereg wydarzeń kulturalnych. Obecna procedura konkursowa związana jest wyborem Europejskiej Stolicy Kultury w roku 2029. Miasto Rzeszów, które podjęło decyzję o udziale w konkursie o tytuł ESK, zaprosiło do współpracy przy przygotowaniu programu ESK Województwo Podkarpackie.
– Partnerski udział województwa w prowadzeniu starań zmierzających do uzyskania przez Rzeszów wspomnianego tytułu, jak również w ewentualnej późniejszej organizacji inicjatyw związanych z jego przyznaniem, mógłby opierać się o instytucje kultury Województwa Podkarpackiego, mające siedzibę w Rzeszowie i jego najbliższej okolicy, ze szczególnym uwzględnieniem kilku najistotniejszych: Filharmonii Podkarpackiej im. Artura Malawskiego, Teatru im. Wandy Siemaszkowej oraz Muzeum-Zamku w Łańcucie. Oprócz nich działalność kulturalną w Rzeszowie prowadzą także Muzeum Okręgowe w Rzeszowie oraz Wojewódzki Dom Kultury – mówi Robert Godek, dyrektor Departamentu Kultury i Ochrony Dziedzictwa Narodowego UMWP.
Przygotowania związane z powstaniem wniosku aplikacyjnego realizowane są przez zespół roboczy, który tworzą przedstawiciele Urzędu Miasta Rzeszowa, miejskich instytucji kultury, przedstawiciele strony społecznej i sektora kultury oraz koordynujący cały proces zewnętrzni eksperci. W pracach zespołu roboczego uczestniczy również, na zaproszenie strony miejskiej, przedstawiciel Departamentu Kultury i Ochrony Dziedzictwa Narodowego UMWP.
Rzeszów – Europejska Stolica Kultury to projekt, który ma na celu ożywienie i promocję dziedzictwa kulturowego Rzeszowa i regionu, rozwój lokalnej sceny artystycznej, a także stworzenie trwałych i zrównoważonych struktur wspierających kulturę na poziomie lokalnym i regionalnym. W ramach programu Rzeszowa jako Europejskiej Stolicy Kultury poruszone zostaną tematy: pamięci, przestrzeni, relacji i tradycji.
Wniosek Rzeszowa w konkursie ogłoszonym przez Ministerstwo Kultury i Ochrony Dziedzictwa Narodowego powinien zostać przygotowany do 15 września 2023 roku. Z kolei od października do grudnia 2023 roku będzie odbywała się preselekcja kandydatur. Jeśli stolica Podkarpacia przejdzie do II etapu, to w I poł 2024 roku będzie zobligowana do złożenia pełnej aplikacji. Wyniki poznamy na początku 2025 roku.
