Topowy futbol od dawna skierował swoją uwagę na Bliski Wschód i teraz przyspiesza jeszcze bardziej.
Oto kilka niedawnych wiadomości:
Generalnie nadszedł czas na zidentyfikowanie obszarów pokrycia krajów arabskich w światowej piłce nożnej.
W 2016 roku przyjęto program Vision 2030, który obejmuje inwestycje w “miękką siłę” – projekty sportowe. Ostatecznym celem w piłce jest Mistrzostwa Świata 2034. Wyraźnie widać, że partnerstwa sportowe i inwestycje będą tylko rosły.
Newcastle nadal jest flagowym projektem kraju w europejskiej piłce nożnej.
Kluczowa rola w Vision 2030 została przydzielona Public Investment Fund of Saudi Arabia – jednemu z najbogatszych na świecie (aktywa przekraczają 770 miliardów dolarów). Zarządza nim następca tronu, książę Muhammed bin Salman.
W 2021 roku PIF zakupił kontrolujący pakiet akcji Newcastle z gwarancją, że Królestwo Arabii Saudyjskiej nie będzie wpływać na klub.
Do klubu już wprowadzono ponad 320 milionów dolarów, co zwiększyło łączny kapitał Newcastle do 700 milionów dolarów.
Stopniowo rośnie wsparcie sponsorskie z Arabii Saudyjskiej. Rok temu Newcastle podpisał umowę z platformą e-commerce Noon na 9,2 miliona dolarów rocznie (dane SportPro), a w tym roku na koszulkach pojawiła się lokalna firma eventowa Sela za roczne 31,5 miliona dolarów. Oczywiście obie firmy są powiązane z PIF.
Najstarszy saudyjski projekt piłkarski w Europie.
W 2013 roku były właściciel drużyny Sheffield United występującej w trzeciej lidze, Kevin McCabe, sprzedał 50 procent udziałów saudyjskiemu księciu Abdulowi bin Mosaad Al-Saud za jednego funta (1,2 dolara) z obietnicą inwestycji w wysokości 12,4 miliona dolarów. W 2019 roku partnerzy pokłócili się, książę wygrał spór sądowy, a McCabe został zobowiązany do sprzedania swojego udziału księciu Abdulowi za jedyne 6,2 miliona dolarów. Wartość rynkowa klubu w tamtym czasie wynosiła ponad 120 milionów dolarów.
W ostatnich kilku latach pojawiają się wiadomości, że książę chce pozbyć się Sheffield United, ale jak na razie mu się to nie udaje.
W “Sheffield United” jednym saudyjskim partnerem jest usługa wynajmu samochodów Yelo. Warunki umowy nie zostały ujawnione.
W sierpniu hiszpańska La Liga zawarła globalne partnerstwo z Saudi Tourism Authority (Visit Saudi) za roczną kwotę 21,7 miliona dolarów. Umowa obejmuje tradycyjne elementy sponsoringu, treści cyfrowe i wspólne wydarzenia.
Latem “Atletico” podpisało umowę z linią lotniczą Riyadh Air. Za logo na koszulkach madrytczyków państwowy przewoźnik lotniczy (należący do tego samego PIF) będzie płacić corocznie 44 miliony dolarów do końca sezonu 2026/27.
Pod wpływem Arabii Saudyjskiej od dawna. W sierpniu 2019 roku były szef głównego biura sportu kraju, Turki Al-Sheikh, kupił klub “Almeria” za 19,1 miliona dolarów, mianując na stanowisko dyrektora generalnego klubu swojego rodaka Mohameda Al-Assi.
Obecnie Al-Sheikh kieruje Głównym Biurem Rozrywki w Arabii Saudyjskiej i pełni funkcję ministra. Przyciągnął do klubu kilka saudyjskich sponsorów: grupę inwestycyjną Khaled Juffali Co, projekt turystyczny państwa Durrat Al-Arous (Dallah Albaraka), grupę medialną Rotana Group, markę odzieży Ajlan & Bros i sieć fast-food Kudu. Według różnych szacunków, kapitalizacja klubu wzrosła z 30 do 160 milionów dolarów w ciągu kilku lat.
Prawie wszyscy partnerzy są powiązani z państwem poprzez inwestycje lub bezpośrednie posiadanie. “Almeria” nawet wpadła w niewielki skandal: rok temu właściciele próbowali zawyżać kontrakty sponsorskie poprzez swoje struktury, ale Liga Hiszpańska interweniowała i po kontroli obniżyła kwotę o 87 procent (z 8 milionów euro do 1 miliona).
Rzymianie rozpoczęli sezon bez tytularnego sponsora – z starorzymskim sloganem “Senat i Lud Rzymu” (SPQR) na piersi. Teraz widnieje tam logo Riyadh Season – projektu przyciągania turystów Głównego Biura Rozrywki w Arabii Saudyjskiej (tego samego, które kieruje szef “Almerii”).
Zgodnie z umową, która przewiduje także jeden mecz towarzyski na sezon w Al-Rijadzie, rzymski klub zarobi 8,4 miliona dolarów rocznie.
Szef “Sheffield United”, książę Abdullah, przez firmę United World Group posiada także belgijski “Beerschot” (2 liga) i francuski “Chartres” (3 liga).
W marcu 2023 roku Bloomberg podał, że amerykańska grupa 777 Partners – właściciele “Genoi”, “Sevilli” i “Herthy” – rozważają pozyskanie zewnętrznego kapitału w celu poszerzenia portfela klubów piłkarskich: przeprowadzili wstępne rozmowy, w tym z saudyjskim funduszem PIF. Wówczas rozważano zakup udziałów “Evertonu”, ale w wrześniu Amerykanie kupili klub w pełni (zakończą procedurę do końca roku). Nie wiadomo, czy PIF inwestuje w tej transakcji, ale Premier League to zweryfikuje.
Na początku września The Athletic podał, że nowym tytularnym sponsorem “Chelsea” może stać się linia lotnicza Riyadh Air. W efekcie klub wybrał amerykański startup Infinite Athlete za 52,3 miliona dolarów. Istnieje jednak prawdopodobieństwo, że negocjacje z saudyjskim przewoźnikiem lotniczym zostaną wznowione przed rozpoczęciem kolejnego sezonu.
Bonus: W czerwcu 2023 roku Lionel Messi zawarł trzyletnią umowę wartą 25 milionów dolarów z Saudi Tourism Authority (Visit Saudi). Według informacji New York Times, Messi zostanie ambasadorem rozwijającego się sektora turystycznego Arabii Saudyjskiej. Umowa przewiduje m.in. coroczne rodzinne wakacje w kraju dla 20 członków rodziny i przyjaciół, promocję w mediach społecznościowych (10 specjalnych postów rocznie) oraz udział w kampaniach marketingowych.
Kluczowym punktem jest to, że Messi nie może wypowiadać się w sposób, który mógłby nadszarpnąć reputację Arabii Saudyjskiej.
Klub de facto należy do szefa rodziny królewskiej Zjednoczonych Emiratów Arabskich, szejka Mansura bin Zayeda Al Nahyana, poprzez holding City Football Group i grupę inwestycyjną ADUG. Szejk ten jest również wiceprezydentem kraju od marca tego roku.
Kontrakt sponsorski “Manchester City” z Etihad Airways o wartości 83 milionów dolarów rocznie jest najdroższym na świecie w piłce nożnej. Klub ma jeszcze sześciu sponsorów z Zjednoczonych Emiratów Arabskich. Według sprawozdania finansowego za sezon 2021/22, przychody partnerskie “City” wynoszą 375,2 miliona dolarów.
Linie lotnicze Emirates z Zjednoczonych Emiratów Arabskich płacą madrytczykom 73,6 miliona dolarów rocznie za logo na koszulce od września 2017 roku. W 2022 roku podpisali nową umowę – 294,4 miliona dolarów do końca sezonu 2025/26. Umowa obejmuje reklamę marki na obiektach klubu, a także na aktywach cyfrowych. Zgodnie z umową “Real” może otrzymać dodatkowe premie w wysokości około 7 milionów euro za udane wyniki.
Nowe partnerstwo z Dubai Corporation for Tourism and Commerce Marketing (Visit Dubai) w celu promocji turystyki w mieście obejmuje branding stadionu “Santiago Bernabeu” i otwarcie parku tematycznego “Real Madrid” w Dubai Parks and Resorts. Warunki umowy nie zostały ujawnione.
Emirates zdobi koszulkę “Arsenalu” od 17 lat. Jednak umowę zawarto już w listopadzie 2004 roku, kiedy linie lotnicze nabyły prawa do nazwy nowego stadionu klubu za 116 milionów euro. W 2012 roku umowę na stadion przedłużono do 2028 roku.
Na początku sierpnia zawarto nową umowę sponsorską: 290 milionów euro do końca sezonu 2027/28. Barwy “Arsenalu” zdobi kilka samolotów Emirates, uruchomiono program Global Gooners, który oferuje kibicom klubu z całego świata loty i bilety na mecze.
We wrześniu Arsenal ogłosił partnerstwo z wiodącym deweloperem nieruchomości luksusowych w Dubaju, Sobha Realty. Umowa ta obejmuje rozwijanie branży sportowej w Dubaju, w tym wsparcie młodzieżowych klubów piłkarskich, turniejów i seminariów. Warunki finansowe tej umowy nie zostały ujawnione.
AC Milan i Emirates zawarli nową umowę w grudniu 2022 roku. W ramach tego porozumienia Milan planuje wzmocnić swoją obecność na Bliskim Wschodzie, na przykład, poprzez otwarcie biura w Dubaju. Szacuje się, że pięcioletnia umowa przewiduje coroczne płatności w wysokości 37 milionów dolarów.
Olympique Lyon (Lyon) ponownie współpracuje z Emirates, który jest tytularnym sponsorem klubu. Ta współpraca trwa od sezonu 2021/2022 i wynosi 22 miliony dolarów rocznie.
Celta Vigo od listopada 2021 roku współpracuje z narodową firmą inwestycyjną z Dubaju, AIX Investment Group. Trzyletnie partnerstwo obejmuje promocję i reklamę na szczeblu globalnym oraz umożliwia umieszczenie logotypu na rękawie koszulki. Warunki finansowe nie są ujawnione.
Girona FC, który jest częścią City Football Group wraz z Manchester City (posiadający 47% akcji), jest nowym klubem w La Liga w tym sezonie. Jednak zaskakującym jest brak sponsorów z Zjednoczonych Emiratów Arabskich w przypadku tego klubu.
Inne kluby związane z ZEA, które należą do imperium City Football Group, to m.in. Palermo we Włoszech, Troyes we Francji i Lommel w Belgii.
Emirates, linia lotnicza z ZEA, jest również sponsorem portugalskiej Benfiki i greckiego Olympiakosu w Europie.
Paris Saint-Germain (PSG) należy do firmy Qatar Sports Investments (QSI) z Dauha, która jest filią suwerennego funduszu dobrobytu Kataru (Qatar Investment Authority). Na koszulkach klubu znajduje się logo Qatar Airways za 73,6 miliona dolarów rocznie. Klub ma także aż sześciu katarskich partnerów, których umowy przekraczają 320 milionów dolarów rocznie.
Inne kluby związanego z Katarem: W październiku 2022 roku QSI zakupiło 21,67% akcji klubu Sporting Braga za ponad 106 milionów dolarów.
W tym roku umowa Qatar Airways z Bayernem Monachium wygasła, a mogą podpisać umowę z Interem Mediolan.
Kluby z partnerstwami w Zjednoczonych Emiratach Arabskich i Katarze mają wiele wspólnego. Pakiety partnerskie między Manchesterem City i PSG są bardzo podobne – wydaje się, że zostały stworzone na jednej zasadzie. Zarówno City, jak i PSG tradycyjnie nie ujawniają szczegółów swoich umów sponsorskich.
Do europejskiego futbolu dołączyły także Bahrajn i Oman, a Kuwejt szuka opcji.
W lipcu Chelsea podpisała trzyletnią umowę z narodową linią lotniczą Oman Air na łączną kwotę 12 milionów dolarów. Umowa ta obejmuje reklamę na stadionie podczas meczów i wspólne projekty społeczne.
Latem 2020 roku Królestwo Bahrajn zakupiło 20% akcji klubu Paris FC, grającego we francuskiej drugiej lidze. Na koszulkach pojawiły się hasła “Victorious Bahrain”, a na stadionie – “Discover Bahrain”. Wybór ten prawdopodobnie nie był przypadkowy: w 1970 roku klub Paris FC połączył się z klubem Saint-Germain, tworząc PSG. W 1972 roku Paris FC oddzielił się, a PSG pozostał PSG. Wydaje się, że Bahrajn mógł być zainspirowany sąsiadami z Kataru podczas poszukiwań klubu w Europie.
Tytularnym sponsorem Besiktasu jest międzynarodowa giełda kryptowalut Rain z tego samego Bahrajnu. Logo na koszulce wyceniono na 6,5 miliona dolarów rocznie.
Narodowa linia lotnicza Kuwejtu, Kuwait Airways, prowadziła rozmowy z innym tureckim gigantem, Galatasarayem, rok temu. Na razie nie doszło do porozumienia, ale być może w przyszłości to się zmieni.
Według czasopisma The Economist, jednym z głównych powodów wsparcia projektów sportowych na Bliskim Wschodzie jest rozwijanie turystyki. Narodowe linie lotnicze są kluczowym narzędziem do eksploracji nowych rynków.
W branży przewozów lotniczych niezwykle ważna jest rozpoznawalność marki, dlatego koncentruje się na czołowych klubach, obowiązkowej reklamie na koszulkach piłkarzy i czasami zmianie nazw stadionów.
Cztery z pięciu największych umów sponsorskich w branży piłkarskiej zostały podpisane z bliskowschodnimi liniami lotniczymi: Etihad Airways (Manchester City), Emirates (Real Madryt i Arsenal) i Qatar Airways (Paris Saint-Germain). Niedawno także Atletico Madryt podpisało umowę sponsorską z saudyjską Riyadh Airways.
Rozpowszechniona jest opinia, że zakup i sponsorowanie europejskich klubów piłkarskich to sposób na poprawę reputacji poprzez sport (tzw. “sportwashing”).
“Henk Pogłowów Rządu Arabii Saudyjskiej, że poprzez sport chcą poprawić wizerunek rządu, i za to wszyscy jesteśmy odpowiedzialni” – powiedział szef La Ligi, Javier Tebas, w 2020 roku po zgody Hiszpańskiego Związku Piłki Nożnej na rozegranie Superpucharu Hiszpanii w Al-Rijadzie. To jedno, sprzedanie praw do transmisji, a zupełnie inna sprawa to udanie się do kraju, w którym zachodzą problemy z prawami człowieka. Pieniądze to nie wszystko.”
Teraz sama liga współpracuje z Radą Turystyki Arabii Saudyjskiej, co oznacza, że zaprasza wszystkich, aby tam pojechali.
Wygląda na to, że coś się zmieniło.
