Reklama

Kultura

Portrecista, Ormianin, malarz Hucułów. Teodor Axentowicz

Aneta Gieroń
Dodano: 21.10.2024
  • Teodor Axentowicz, Portret dziewczyny w stroju krakowskim  |  1909, Muzeum Narodowe w Warszawie
Teodor Axentowicz, Portret dziewczyny w stroju krakowskim | 1909, Muzeum Narodowe w Warszawie
Share
Udostępnij

Teodor Axentowicz – Ormianin polski w Paryżu, w Krakowie, w Zakopanem… Jeden z najwybitniejszych przedstawicieli polskiej moderny, na przełomie XIX i XX wieku szalenie popularny i doceniany w Londynie i Paryżu, będący w stałych kontaktach z ówczesną europejską elitą artystyczną i intelektualną. Człowiek – instytucja: malarz, pedagog, mistrz portretów i aktów kobiecych, profesor, plakacista, ojciec ośmiorga dzieci, grafik, aranżer wystaw, fascynat kultury ormiańskiej oraz Hucułów – prawosławnej ludności zamieszkującej Karpaty. W Muzeum Okręgowym w Rzeszowie są cztery prace Axentowicza: akwarela bramy w Salzburgu, pastel „Dziewczyna z dzbanem” i oleje „Na Gromniczną” oraz „Święto Jordanu”.

Teodor Axentowicz Wiosna | ok. 1900, Muzeum Mazowieckie w Płocku

Mistrz portretów i aktów kobiecych w doprowadzonej do perfekcji technice pastelowej. Axentowicz, ojciec ośmiorga dzieci był też  znakomitym ich portrecistą. Skończył akademię monachijską, studiował w Paryżu w pracowni wziętego portrecisty Charles’a Émile’a-Augusta Duranda, przez trzydzieści lat pracował na stanowisku profesora w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, gdzie dwukrotnie był jej rektorem. 

Teodor Axentowicz, Autoportret z paletą | 1898, Muzeum Narodowe w Warszawie

We wrześniu 1900 roku był obecny na ślubie Stanisława Wyspiańskiego, a w listopadzie w podkrakowskich Bronowicach uczestniczył w najsłynniejszym weselu polskim Lucjana Rydla i Jadwigi Mikołajczykówny. Jego żoną i matką ośmiorga dzieci była Iza z Giełgudów, córka Adama, przedstawiciela znakomitego litewskiego rodu mieszkającego w Anglii.  

Malarska fascynacja Hucułami z Karpat Wschodnich

Axentowicz  interesował się też kulturą, historią i religią Ormian, z których się wywodził. W 1895 roku zaprojektował – niezrealizowany – witraż dla katedry ormiańskiej we Lwowie. Stworzył dzieła odwołujące się do świetnej historii Ormian, malując obrazy: Chrzest Armenii (Chrzest Ormian; 1900) i Ormianie w Polsce (1930). Od 1910 roku był członkiem Towarzystwa Ormiańskiego „Haiasdan”, zainteresowanego szerzeniem wiedzy na temat ormiańskiej kultury, historii, literatury, sztuki. Przedmiotem jego szczególnej malarskiej fascynacji byli też Huculi – prawosławni mieszkańcy (obecnie rumuńskich i ukraińskich) Karpat Wschodnich. Archaiczna kultura tego pasterskiego ludu, jego folklor, malownicze i egzotyczne stroje i obrzędy stały się tematem wielu znanych obrazów artysty.

Axentowicz  projektował również plakaty dla Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”, które tworzył i do którego należeli: Józef Chełmoński, Julian Fałat, Jacek Malczewski, Józef Mehoffer, Jan Stanisławski, Włodzimierz Tetmajer, Leon Wyczółkowski oraz Stanisław Wyspiański. Aranżował wystawy, między innymi ekspozycję na Wystawie Światowej w Saint Louis w 1904 roku, za którą otrzymał srebrny medal. Przez wiele lat był jedną z najbarwniejszych i najbardziej szanowanych postaci świata kultury w Krakowie i Zakopanym, gdzie w obu tych miastach najwięcej pracował i tworzył, a które w okresie Młodej Polski były  bodaj najważniejszymi polskimi centrami kultury.

Share
Udostępnij
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama

Nasi partnerzy