Portrecista, Ormianin, malarz Hucułów. Teodor Axentowicz
Aneta Gieroń
Dodano: 21.10.2024
Teodor Axentowicz, Portret dziewczyny w stroju krakowskim | 1909, Muzeum Narodowe w Warszawie
Udostępnij
Teodor Axentowicz – Ormianin polski w Paryżu, w Krakowie, w Zakopanem… Jeden z najwybitniejszych przedstawicieli polskiej moderny, na przełomie XIX i XX wieku szalenie popularny i doceniany w Londynie i Paryżu, będący w stałych kontaktach z ówczesną europejską elitą artystyczną i intelektualną. Człowiek – instytucja: malarz, pedagog, mistrz portretów i aktów kobiecych, profesor, plakacista, ojciec ośmiorga dzieci, grafik, aranżer wystaw, fascynat kultury ormiańskiej oraz Hucułów – prawosławnej ludności zamieszkującej Karpaty. W Muzeum Okręgowym w Rzeszowie są cztery prace Axentowicza: akwarela bramy w Salzburgu, pastel „Dziewczyna z dzbanem” i oleje „Na Gromniczną” oraz „Święto Jordanu”.
Mistrz portretów i aktów kobiecych w doprowadzonej do perfekcji technice pastelowej. Axentowicz, ojciec ośmiorga dzieci był też znakomitym ich portrecistą. Skończył akademię monachijską, studiował w Paryżu w pracowni wziętego portrecisty Charles’a Émile’a-Augusta Duranda, przez trzydzieści lat pracował na stanowisku profesora w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, gdzie dwukrotnie był jej rektorem.
We wrześniu 1900 roku był obecny na ślubie Stanisława Wyspiańskiego, a w listopadzie w podkrakowskich Bronowicach uczestniczył w najsłynniejszym weselu polskim Lucjana Rydla i Jadwigi Mikołajczykówny. Jego żoną i matką ośmiorga dzieci była Iza z Giełgudów, córka Adama, przedstawiciela znakomitego litewskiego rodu mieszkającego w Anglii.
Axentowicz interesował się też kulturą, historią i religią Ormian, z których się wywodził. W 1895 roku zaprojektował – niezrealizowany – witraż dla katedry ormiańskiej we Lwowie. Stworzył dzieła odwołujące się do świetnej historii Ormian, malując obrazy: Chrzest Armenii (Chrzest Ormian; 1900) i Ormianie w Polsce (1930). Od 1910 roku był członkiem Towarzystwa Ormiańskiego „Haiasdan”, zainteresowanego szerzeniem wiedzy na temat ormiańskiej kultury, historii, literatury, sztuki. Przedmiotem jego szczególnej malarskiej fascynacji byli też Huculi – prawosławni mieszkańcy (obecnie rumuńskich i ukraińskich) Karpat Wschodnich. Archaiczna kultura tego pasterskiego ludu, jego folklor, malownicze i egzotyczne stroje i obrzędy stały się tematem wielu znanych obrazów artysty.
Axentowicz projektował również plakaty dla Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”, które tworzył i do którego należeli: Józef Chełmoński, Julian Fałat, Jacek Malczewski, Józef Mehoffer, Jan Stanisławski, Włodzimierz Tetmajer, Leon Wyczółkowski oraz Stanisław Wyspiański. Aranżował wystawy, między innymi ekspozycję na Wystawie Światowej w Saint Louis w 1904 roku, za którą otrzymał srebrny medal. Przez wiele lat był jedną z najbarwniejszych i najbardziej szanowanych postaci świata kultury w Krakowie i Zakopanym, gdzie w obu tych miastach najwięcej pracował i tworzył, a które w okresie Młodej Polski były bodaj najważniejszymi polskimi centrami kultury.
Ta strona korzysta z ciasteczek, aby zapewnić Ci najlepszą możliwą obsługę. Informacje o ciasteczkach są przechowywane w przeglądarce i wykonują funkcje takie jak rozpoznawanie Cię po powrocie na naszą stronę internetową i pomaganie naszemu zespołowi w zrozumieniu, które sekcje witryny są dla Ciebie najbardziej interesujące i przydatne.
Ściśle niezbędne ciasteczka
Niezbędne ciasteczka powinny być zawsze włączone, abyśmy mogli zapisać twoje preferencje dotyczące ustawień ciasteczek.
Jeśli wyłączysz to ciasteczko, nie będziemy mogli zapisać twoich preferencji. Oznacza to, że za każdym razem, gdy odwiedzasz tę stronę, musisz ponownie włączyć lub wyłączyć ciasteczka.