Karpiński urodził się w 1875 roku i pierwszych 10 lat życia spędził w Rozwadowie, gdzie jego ojciec był sędzią powiatowym. Powrót do miejsca, gdzie wszystko się zaczęło, jest o tyle symboliczny i wymowny, że Galeria powstała w budynku dawnego sądu powiatowego, a później rejonowego, który od 2012 roku należy do Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli.
Sam Rozwadów, miasteczko z ponad 300-letnią historią, od 1973 roku jest dzielnicą Stalowej Woli, która narodziła się niespełna 100 lat temu, a dziś jest jednym z najważniejszych i największych miast na Podkarpaciu.
Twórczość Alfonsa Karpińskiego, przez lata zapomniana, dzięki Galerii ma szansę przypomnieć fenomen artysty, który malował pięknie, po prostu. Który w sztuce dążył do piękna, elegancji i wysublimowanego uroku, bez względu na mody i zmieniające się prądy.
– Nie mam wątpliwości, że Alfons Karpiński i Zdzisław Beksińscy, to najwybitniejsi artyści XX wieku z naszego regionu. Kluczowe postacie, jeśli chodzi o malarstwo polskie i Podkarpacie. Dwie fantastyczne osobowości, skrajnie różne, ale wybitnie utalentowane. I wspaniale się stało, że obaj malarze doczekali się autorskich galerii publicznych – w Stalowej Woli i Sanoku. To bardzo ważne, gdyż takie miejsca koncentrują się nie tylko na pokazywaniu obrazów, ale nie mniejszą wagę przywiązują do realizacji programów edukacyjnych i badań naukowych. Dzięki temu kolekcje się rozwijają, mają szansę być prezentowane w Polsce i zagranicą, co sanocka galeria od kilku lat potwierdza – mówi Lucyna Mizera, była już dyrektor Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli.
Sama Galeria Karpińskiego jest przestrzenią niezwykłą, bo połączoną ze Szkołą Rysunku i Malarstwa. Dzięki temu ekspozycja prac malarza przenika się z pracownią artystyczną, czego nie można zobaczyć nigdzie indziej w Polsce. Stalowa Wola okazała się prekursorem w łączeniu tradycyjnej sztuki z nauczaniem jej odbioru oraz tworzeniem sztuki.
Galeria w otwartej aranżacji zajmuje poddasze historycznego budynku z zachowanymi ceglanymi kominami i więźbą dachową, które są znakomitym tłem dla nowoczesnej ekspozytury gwarantującej oglądanie obrazów i rysunków z każdego miejsca Galerii. Za każdym razem z innej perspektywy, co jeszcze ciekawiej pozwala odbierać prace Karpińskiego.
Przestrzeń podzielona jest na segmenty związane z kolejnymi etapami działalności artystycznej Alfonsa Karpińskiego. Od szkiców, przez dział krakowskiej Młodej Polski, melancholijny Paryż, portrety kobiet, salon i martwe natury, aż po mroczny etap czasu spędzonego na froncie wojennym.
W stalowowolskich zbiorach znalazły się m.in. rzadkie u Karpińskiego sceny rodzajowe – obraz na „Na odpuście” z 1907 roku oraz malarski szkic „Na targu” z 1905. Barwne utrwalenie podkrakowskiego odpustu jest tylko potwierdzeniem fascynacji młodopolskich twórców krakowską wsią, Bronowicami, które na początku XX wieku były nadzwyczaj modne.
Wszechstronnie wykształcony Karpiński nauki pobierał w Krakowie i Monachium. Od 1904 do 1907 uczęszczał do Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu, w latach 1908-1912 do Akademii Colarossiego w Paryżu. I to właśnie okres paryski uznaje się za najważniejszy w jego twórczości. Znudzony Wiedniem, zachwycił się Paryżem, gdzie tworzył najlepsze swoje prace. Jednak to Kraków był miejscem, do którego zawsze powracał.
Mistrz kobiecych portretów. Portretował najczęściej modelki i aktorki, kobiety piękne, eleganckie, które przykuwały uwagę – misterną fryzurą, wyszukanym strojem, nieoczywistą urodą.
– Do dziś w wielu domach Krakowa z profesorskimi i inteligenckimi korzeniami na ścianach wiszą portrety autorstwa Karpińskiego – opowiada Lucyna Mizera. – Malarz już za życia był doceniany i kopiowany, co potwierdza, że jego prace były bardzo pożądane. Kobiety z jego obrazów spoglądają na nas z wysmakowanych wnętrz z pięknymi meblami i porcelaną, upozowane, pięknie ubrane, zachwycające. Trudno się dziwić, że wiele krakowskich mieszczek marzyło, by być sportretowaną przez Alfonsa Karpińskiego. Paradoksalnie, nieczęsto portretował swoją dwadzieścia pięć lat młodszą żonę, Władysławę Chmielarczykównę.
W twórczości Karpińskiego równie popularna jak portret kobiety jest martwa natura, róże przede wszystkim, najpiękniejsze te herbaciane. Ponoć nie było dnia, kiedy by malarz nie przemierzał krakowskich zaułków z bukietem róż pod pachą. Ich niezwykłe kolory, faktury – kwintesencję piękna można odnaleźć w jego obrazach z kwiatami. Malowanie róż, białych, czerwonych, ale najczęściej herbacianych pozwalało mu w sposób jeszcze atrakcyjniejszy oddać piękno portretowanych kobiet.
W Galerii są też prace z mało znanego okres w twórczości Karpińskiego, gdy w czasie I wojny światowej był w służbie pozafrontowej i zajmował się dokumentacją malarską grobów i cmentarzy wojennych. To wtedy powstała m.in. „Ofensywa pod Gorlicami” znajdująca się w zbiorach w Stalowej Woli.
Jest też symboliczny warsztat pracy artysty z jego obrazami – tak mogła wyglądać pracownia Karpińskiego, a w Galerii można stanąć przy sztalugach z epoki, zasiąść w przedwojennym fotelu i zerknąć na historyczną porcelanę. Co ciekawe, nawet miejsce pracy malarza nie przypomina zagraconej pracowni, ale bardziej przedwojenny salon, elegancki, wygodny i przytulny.
– Chodziło nam o oddanie klimatu tamtego miejsce. Chcieliśmy, by każdy, choć na chwilę mógł poczuć się w Galerii jak artysta lub model – dodaje Lucyna Mizera.
A to nie jedyne interaktywne elementy wystawy. Jest 10 tabletów, z których można przeczytać szczegółowe informacje o najcenniejszych pracach ze stalowowolskiej kolekcji. Nie zabrakło wirtualnego przewodnika, czyli Alfonsa Karpińskiego, choć z głosem lektora, który we wspomnieniach snuje historię swojego życia oraz twórczości.
I w końcu to, co najbardziej atrakcyjne w pięknych wnętrzach poddasza – płynna granica, jaką można przekroczyć od obrazów Karpińskiego do świata pracowni artystycznej, która jest wyposażona w najnowocześniejsze multimedialne sztalugi i pędzle multimedialne, gdzie możemy się uczyć, czym jest kompozycja, kolor, gdzie możemy malować obrazy i natychmiast przesyłać je na maila albo do mediów społecznościowych.
