W Polsce do tej pory mieliśmy do czynienia z pozorną decentralizacją. W ciągu ostatnich czterech lat nastąpił przyrost dochodów samorządów o 40 proc.- powiedział w czwartek premier Mateusz Morawiecki podczas IV Forum Wizja Rozwoju.
W czwartek w siedzibie Akademii Marynarki Wojennej w Gdyni rozpoczęło się IV Forum Wizja Rozwoju. Eksperci ze świata nauki, biznesu i polityki przez dwa dni będą dyskutować o problemach oraz wyzwaniach, z którymi mierzy się dzisiejsza gospodarka.
Patronat honorowy nad przedsięwzięciem objął premier Mateusz Morawiecki, który wziął udział w panelu pn. "Polski Ład dla samorządów". W spotkaniu uczestniczyli też wiceminister finansów Sebastian Skuza oraz prezes Banku Gospodarstwa Krajowego Beata Daszyńska-Muzyczka. Dyskusję moderował Wojciech Surmacz, prezes Polskiej Agencji Prasowej, która jest głównym partnerem medialnym FWR.
Szef rządu powiedział podczas debaty, że "w Polsce do tej pory mieliśmy do czynienia z pozorną decentralizacją".
"W ciągu ostatnich czterech lat nastąpił przyrost dochodów samorządów o 40 proc. Proszę mi wskazać poprzednią czterolatkę z tak gwałtownym wzrostem dochodów" – mówił premier. Jego zdaniem takie zwiększenie dochodów samorządów możliwe jest dzięki trwającej naprawie systemu finansów publicznych.
"Fundament, stabilny fundament finansów publicznych dał nam możliwość zaprezentowania zupełnie nowatorskiego programu, rządowego programu inwestycji lokalnych" – powiedział Morawiecki. Jak wskazał, ten oraz inne programy "dały już impuls inwestycyjny w skali nieznanej w ostatnich 30 latach".
"Te nowe programy, które teraz rozwijamy w ramach Polskiego Ładu, to jeszcze dwukrotnie większa pula pieniędzy na realizację wielu projektów inwestycyjnych. To specjalnie przygotowane do tego celu programy, żeby te wszystkie deficyty w infrastrukturze kanalizacyjnej, czy drogowej, czy ciepłowniczej, czy też szereg ważnych potrzeb, jak dbanie o zabytki lokalne czy inwestycje klimatyczne, mogły być zaspokojone" – podkreślił premier.
Według szefa rządu programy te to wielki bodziec inwestycyjny. "Mamy w Polsce już kilka ośrodków, które są na poziomie europejskim, to np. Warszawa. Poziom dochodu jest na poziomie przekraczającym średnią europejską. Nam chodzi o to, żeby to była nie tylko Warszawa" – mówił Morawiecki. Jak tłumaczył, chodzi o to, aby wszystkie samorządy rozwijały się równomiernie. "Jeśli niektóre samorządy są zostawione same sobie, na inwestycje muszą czekać 30 lat, to kolejne pokolenie wyjedzie z waszych miast i już więcej tam nie wrócą" – powiedział premier, zwracając się do samorządowców.
Premier poinformował również, że 2020 rok zakończył się nadwyżką na rachunkach samorządów w wysokości 5,7 mld zł, natomiast pierwsze półrocze 2021 nadwyżką w wysokości 22 mld zł. "Trudno o lepszy dowód na solidne, zdrowe finanse samorządów w sytuacji już pocovidowej, także dzięki naszym subwencjom" – stwierdził szef rządu.
"Sami samorządowcy zaproponowaliście ministrowi finansów łączną pulę dochodów bieżących w przyszłym roku na poziomie 140 mld zł. Dziś mam dobrą wiadomość, że będzie to o ponad 10 proc. więcej, w tym ok. 5 proc. więcej niż to, co sami zaproponowaliście na wydatki bieżące, gdy dodać do tego możliwości inwestycyjne, które pojawiają się dzięki funduszom drogowym, infrastrukturalnym to grubo ponad 14 mld zł względem państwa założeń" – powiedział Morawiecki.
Zaznaczył, że przyszły rok i kolejne lata będą dobrym czasem dla samorządów. Jednocześnie wskazał, że rozwój Polski nie może się odbywać w konfrontacji. "Musimy wypracować kompromis. We wspólnym działaniu rządu i samorządów będziemy tworzyli lepszą przestrzeń do życia, w której wszyscy Polacy będą chcieli żyć. To przede wszystkim mieliśmy na uwadze tworząc podstawowe założenia dla samorządów, aby środków było więcej niż zakładaliście, aby inwestycje mogły służyć Polakom przez kolejne dziesięciolecia" – podkreślił.
"Razem ramię w ramię samorządy i rząd będziemy zmieniać rzeczywistość, by polska gospodarka stawała się coraz bardziej wydajna, produktywna, konkurencyjna, polskie środowisko naturalne coraz czystsze, by przyciągać do waszych gmin, waszych powiatów turystów z całego świata. Wierzę, że jest to możliwe, jeśli będziemy razem działać" – podsumował Morawiecki.
Wiceminister finansów szczegółowo omówił założenia Polskiego Ładu dla samorządów. Jak powiedział, planowane są w tym zakresie działania w trzech obszarach: docelowe, proinwestycyjne i doraźne.
Wśród działań docelowych, jak tłumaczył Skuza, jest stabilizacja dochodów JST. W ramach Polskiego Ładu ma być wprowadzona gwarancja dochodów dla samorządów, czyli gwarantowany poziom dochodów jednostek samorządu terytorialnego z tytułu PIT i CIT co najmniej na poziomie roku poprzedniego, reguła stabilizacyjna, zgodnie z którą dochody samorządów mają być mniej podatne na wahania cyklu koniunkturalnego oraz uproszczenie systemu tzw. janosikowego i oparcie go na aktualnych dochodach roku bieżącego z CIT oraz PIT.
Wśród rozwiązań proinwestycyjnych znalazło się: wprowadzenie nowej części subwencji ogólnej – części rozwojowej, która obejmuje stałe wsparcie jednostek samorządu terytorialnego w obszarze inwestycyjnym oraz subwencję ustalaną na podstawie zobiektywizowanego algorytmu uwzględniającego poziom wydatków jednostek samorządu terytorialnego oraz liczbę mieszkańców, a także Rządowy Fundusz Polski Ład: Program Inwestycji Strategicznych obejmujący zwiększenie skali inwestycji publicznych poprzez bezzwrotne dofinansowanie, promesy inwestycyjne udzielane przez Bank Gospodarstwa Krajowego, a wysokość wsparcia inwestycji z programu wyniesie od 80 do 95 proc. wartości zadania.
Wiceminister zapowiedział, że w ramach rozwiązań przejściowych, w IV kwartale br. jednostki samorządu terytorialnego otrzymają dodatkowe 8 mld zł subwencji. "Mówimy tu o rozwiązaniu dodatkowym, lex specialis" – dodał. Podział środków ma być oparty na obiektywnym algorytmie bazującym na wysokości planowanych na 2022 r. dochodów JST z tytułu udziału we wpływach z PIT, korygowanego wskaźnikiem zamożności samorządów, ustalonym też dla roku 2022.
