W czwartek w Muzeum II Wojny Światowej w ramach cyklu „Wejście w historię” zaprezentowano książkę “Wykłady z Towaroznawstwa” z biblioteki Józefa Ulmy z Markowej koło Rzeszowa i jego odręcznym podpisem.
Książka została przekazana przez bratanka Józefa Ulmy Instytutowi Pileckiego, który zdecydował się ją wypożyczyć na pięć lat gdańskiemu muzeum. „Muzeum poprosiło o ten konkretny artefakt, uznaliśmy, że będzie to korzystne dla Instytutu i muzeum. Zależały nam na tym, żeby książka była prezentowana szerokiej publiczności, także międzynarodowej.”
Zastępca dyrektora Instytutu Pileckiego dr Wojciech Kozłowski w rozmowie z PAP podkreślił, że przekazanie pamiątki po rodzinie Ulmów Muzeum II Wojny Światowej jest efektem współpracy i rozmowy między instytucjami. „Muzeum poprosiło o ten konkretny artefakt, uznaliśmy, że będzie to korzystne dla Instytutu i muzeum. Zależały nam na tym, żeby książka była prezentowana szerokiej publiczności, także międzynarodowej. Chcemy, żeby historia rodziny Ulmów była opowiedziana nie tylko merytorycznie, ale także żeby miała wsparcie w rekwizycie” – powiedział.
Jerzy Ulma, bratanek Józefa Ulmy w liście skierowanym do muzeum i odczytanym w trakcie prezentacji książki napisał, że umieszczenie pamiątki po jego krewnym w Muzeum II Wojny Światowej jest dla niego „ogromnym zaszczytem”. „Wspólne działanie Instytutu Pileckiego i Muzeum przyczyniają się do podtrzymania pamięci o naszych bohaterach” – zaznaczył.
W liście podziękował obu instytucjom za zaangażowanie w kultywowanie pamięci o ludziach, którzy nie bali się stawić czoła złu i walczyli o dobro drugiego człowieka. „Jestem przekonany, że dzięki państwa wysiłkom, historia rodziny Ulmów oraz innych bohaterów zostanie opowiedziana i upamiętniona” – napisał.
Dr Wojciech Kozłowski podkreślił, że książka ma ponad 100 lat i jest w bardzo dobrym stanie. „Można ją spokojnie czytać, oczywiście z pewną ostrożnością” – stwierdził. Książkę zaprezentowano zwiedzającym w osobnej gablocie przed wejściem na wystawę główną MIIWŚ. Tom będzie eksponowany przez najbliższy miesiąc, później zostanie włączony do wystawy głównej.
„Zostanie on umieszczony w części wystawy poświęconej oddolnej pomocy Polaków dla ukrywających się Żydów, tam gdzie od chwili otwarcia muzeum znajduje się przedmiot upamiętniający ukrywanie Żydów przez inną polską rodzinę – państwa Joniuków” – powiedział kierownik Działu Naukowego MIIWŚ dr Jan Szkudliński.
Józef Ulma znany był w swojej rodzinnej wsi z wielu pasji, a także wprowadzania nowinek i usprawnień do życia codziennego. Oprócz prowadzenia biblioteki, zajmował się m.in. fotografią, hodowlą jedwabników i propagowaniem sadownictwa. Działał też w Związku Młodzieży Wiejskiej RP “Wici”.
Józef i Wiktoria Ulmowie i ich siedmioro dzieci zostali zamordowani przez Niemców 24 marca 1944 r. Niemcy zgładzili też Żydów ukrywanych przez Ulmów. W masakrze zginęło wówczas 16 osób. W 1995 r. Wiktoria i Józef Ulmowie zostali pośmiertnie uhonorowani przez izraelski Instytut Jad Waszem tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Beatyfikacja całej rodziny odbyła się 10 września 2023 r. w Markowej.
Przekazanie książki odbyło się podczas rozpoczynającego się Forum Partnerów Programu „Zawołani po imieniu” – zorganizowanego przez Instytut Pileckiego w przestrzeniach MIIWŚ w Gdańsku, które odbywa się pod hasłem „Odpowiedzialni za pamięć”. „Zawołani po imieniu” to Polacy, którzy podczas okupacji niemieckiej zostali zamordowani przez Niemców za pomoc Żydom, zagrożonym śmiercią w czasie II wojny światowej. Ich historie przywraca Instytut Pileckiego poprzez program, który łączy badania naukowe, edukację historyczną i działania w obszarze kultury pamięci. Szeroka kampania informacyjna służy wprowadzeniu losów „Zawołanych po imieniu” do pamięci zbiorowej w Polsce i na świecie.
Z kolei „Wejście w historię”, to cykliczna akcja MIIWŚ w ramach której prezentowane są eksponaty związane z aktualnymi rocznicami, wydarzeniami wojennymi lub zagadnieniami okresu wojny i okupacji. Ideą cyklu jest przede wszystkim pokazanie eksponatów na co dzień nieprezentowanych w przestrzeni muzeum, a związanych z interesującym zdarzeniami i osobistymi historiami.
