Opracowany przez zespół hydrologów z Uniwersytetu Śląskiego model zlewni rzeki Soły pozwoli ocenić potencjał retencyjny jej poszczególnych obszarów. To pierwsze tego typu tak szczegółowe opracowanie na Żywiecczyźnie, które może stać się doskonałym narzędziem do współpracy z gminami.
Podczas IV Konferencji Wodnej, działająca na rzecz ochrony zasobów wodnych Koalicja Dbamy o Wodę zaprezentowała przydatny, nie tylko dla regionu Żywiecczyzny, model zlewni opracowany przez zespół hydrologów pod kierownictwem prof. Damiana Absalona. Pozwala on określić potencjał i potrzeby retencji na poszczególnych obszarach zlewni, służąc za przewodnik do planowania optymalnego zarządzania zasobami wody. Dzięki modelowi wiadomo, w których gminach oraz jak budować retencję i mikroretencję. Podczas konferencji wiedzą tą przedstawiciele Koalicji Dbamy o Wodę podzielili się z instytucjami rządowymi, samorządami, organizacjami pozarządowymi i ekspertami.
Profesor Damian Absalon zaznacza:
„Wyniki obliczeń wykonanych w ramach modelu pozwalają na wybranie do szczegółowych analiz w pierwszej kolejności tych obszarów, w których istnieje zarówno duży potencjał retencyjny, jak i duża potrzeba retencji”.
Realne potrzeby – realne działania
W Europie i w Polsce zasoby wodne podlegają ochronie wynikającej z Ramowej Dyrektywy Wodnej (RDW 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r.), która ma zapewnić m.in. zarządzanie zlewniowe. Polityka wodna RDW ma na celu zachowanie i poprawę stanu wód powierzchniowych i podziemnych zarówno pod względem jakościowym, jak i ilościowym. Cel ten jest realizowany przez gromadzenie i analizę danych na temat dorzeczy, a następnie wdrożenie odpowiednich działań chroniących ekosystemy wodne i zależne od wód przy jednoczesnym zapewnieniu rozwoju gospodarczego i społecznego.
Wychodząc naprzeciw unijnym oczekiwaniom, Koalicja Dbamy o Wodę już od 4 lat podejmuje konkretne działania w regionie Żywiecczyzny: zleca opracowania naukowe i pomiary w terenie, edukuje, zachęca do dyskusji i wymiany doświadczeń działające w regionie podmioty. Z raportu „Zmiany klimatu a zasoby wody na Żywiecczyźnie”, który został opracowany przez zespół hydrologów na zlecenie koalicji, wynika, że problem zasobów wodnych pogłębia seria zdarzeń ekstremalnych, wzajemnie przeplatających się susz i wezbrań, opadów nawalnych, bezśnieżnych zim i fal upałów. Dane z lat 1966-2020 wskazują, że średnia roczna temperatura powietrza na Żywiecczyźnie rośnie w tempie 3,55°C/100 lat. Wzrost temperatury przekłada się m.in. na zmiany charakterystyk pokrywy śnieżnej, która z kolei wpływa na obieg wody, w tym na zasilanie i kształtowanie zasobów wodnych, dynamikę odpływu hydrologicznego (rzek i jezior) i bilans wodny. Aby określić potencjał retencyjny w regionie, koalicja zleciła monitoring wód powierzchniowych w zlewniach rzek Soły i Koszarawy oraz opracowanie modelu zlewni rzeki Soły.
Anna Cywińska, dyrektorka działu korporacyjnego i komunikacji spółek grupy DANONE w Polsce, podkreśla:
„Celem koalicji jest budowanie partnerstw i wspieranie lokalnej społeczności w zakresie zasobów wodnych. Podczas pierwszej konferencji wodnej rozmawialiśmy o potrzebie monitoringu. Dziś mogliśmy z dumą przedstawić pierwsze wyniki, które służą rozpoznaniu warunków hydrologicznych zlewni rzek Soły i Koszarawy tak istotnych dla regionu i potwierdzają duży potencjał retencyjny”.
Magdalena Brzezińska, dyrektorka ds. korporacyjnych w Grupie Żywiec:
„Przygotowanie modelu zlewni rzeki Soły jest kolejnym etapem działań prowadzonych na terenie powiatu żywieckiego przez koalicję. Zaczęliśmy od analizy sytuacji regionu, która została opisana w raporcie >>Zasoby wodne a zmiany klimatu na Żywiecczyźnie<<. Zespół naukowy opracował w nim m.in. trzy scenariusze klimatyczne dla regionu. Od trzech lat prowadzimy dodatkowy monitoring, a model zlewni to kolejny krok, który pozwala na symulację istotnych procesów, które pomogą planować retencję w regionie”.
Zapobiegajmy skutkom zmian klimatycznych
Zmiany klimatu każdego roku są coraz bardziej odczuwalne. Z danych w raporcie IMGW-PIB „Klimat Polski 2023” [1] wynika, że proces ocieplania się klimatu postępuje. Biorąc pod uwagę wzrost temperatury, występowanie pożarów i problemy z zasobami wodnymi, pod koniec stulecia niektóre regiony Europy mogą stać się bardzo trudne lub wręcz niemożliwe do zamieszkania. Najbliższe dekady będą miały kolosalne znaczenie dla zasobów wody. O wodzie zarówno w kontekście suszy, jak i powodzi trzeba mówić coraz więcej, bo zmiany można dostrzec coraz częściej nie tylko globalnie, ale również w miejscach, w których mieszkamy. Tak jest w powiecie żywieckim. Jego mieszkańcy już teraz deklarują, że zmiany klimatyczne mają bezpośrednie przełożenie na ich życie. Z badania zleconego przez koalicję wynika, że 83% mieszkańców powiatu żywieckiego uważa, że przyszłość regionu może zależeć od zmian w zasobach wodnych [2].
Konferencja Wodna organizowana jest cyklicznie przez Koalicję Dbamy o Wodę, której inicjatorami są spółki Grupa Żywiec i Żywiec-Zdrój, podmioty wspólnie działające na rzecz ochrony zasobów wodnych Żywiecczyzny. Wydarzenie jest okazją do wymiany wiedzy między niezależnymi ekspertami, samorządami, organizacjami pozarządowymi i biznesem.
