Kolbuszowska biblioteka parafialna ma długie tradycje. Księgi gromadzili między innymi księża proboszczowie: Tomasz Małecki (XVII w.), Jan Lipiński (XVIII w.), Kazimierz Kapuściński (proboszcz w latach 1790-1918) oraz ks. Karol Śmiałkiewicz (wikariusz na przełomie XVII/XVIII w.) Ks. proboszcz Ludwik Ruczka (1814-1896) – poseł do Sejmu Krajowego Galicji we Lwowie i Rady Państwa w Wiedniu miał bogaty księgozbiór. W roku 1865 zawierał 267 dzieł w 748 tomach. Pod koniec życia ks. Ruczka liczba dzieł w jego bibliotece uległa podwojeniu. Zawierała ona prace o tematyce religijnej (z dziedziny dogmatyki, apologetyki i prawa kościelnego), a także geograficzne, historyczne i literackie.
Kolbuszowski proboszcz najbardziej cenił sobie Joachima Lelewela, którego komplet dzieł posiadał. Wileński uczony był dla niego autorytetem naukowym. Z literatury pięknej bardzo poważał Wincentego Pola, także reprezentowanego w księgozbiorze całością wydanych prac poety. Wszystkie księgi ks. Ruczka czytał z wielką uwagą, opatrując je swoimi uwagami i notatkami. Władał on językiem niemieckim i łaciną, czytał i pisał po francusku i włosku. Ks. Ruczka był absolwentem gimnazjum przemyskiego, studia prawnicze rozpoczął we Lwowie, a zakończył na uniwersytecie wiedeńskim w 1839 r.
Biblioteka parafialna przez wieki była ważną i cenioną pozycją w inwentarzu kościelnym. Począwszy od 1604 r. regularnie była wymieniana również w aktach wizytacyjnych. Wolumeny starannie przechowywane w szafach nie noszą śladów wilgoci, zabrudzeń lub większych zniszczeń niż te, które pozostawił upływający czas.
Po śmierci ks. dziekana Jana Guta w 2014 r. jego stanowisko objął ks. proboszcz Lucjan Szumierz. On to postanowił przekazać księgozbiór kościelny w depozyt społeczności Kolbuszowej. Miejscem jego przechowywania stały się magazyny Miejskiej i Powiatowej Biblioteki Publicznej.
Jak poinformował Paweł Michno, dyrektor Biblioteki w tym samym roku rozpoczął się przegląd biblioteki. Jej zasoby mogą przyprawić o zawrót głowy. W sumie są to 174 starodruki z wieków od XVI do XVIII plus 300 pozycji z XIX stulecia.
Jeżeli chodzi o charakterystykę typograficzną, opisywane stare księgi opuściły prasy drukarskie znaczniejszych oficyn wydawniczy prosperujących na terenie większości współczesnych krajów Europy. Takich współczesnych europejskich państw jak: Belgia – 12 tytułów, Francja – 5, Niemcy – 37, Szwajcaria – 1, Włochy – 2. W zdigitalizowanej części kolekcji starych druków znajduje się również 15 poloników, w tym sześć z XVI stulecia. Są to np. Statuty Prowincji Gnieźnieńskiej wydrukowane w 1527 w krakowskiej oficynie Macieja Szarfenberga. Do cymeliów należy wydanie Biblii z 1540, które opuściło typografię z Antwerpii. (Biblia : Iconibvs artificiosissimis, quo Lectoris momoriae consulatur, tanquam emblematis quibusdam exornata […]. Antverpiae: Ex officina Ioannis Steelsii, 1542.).
Wydanie posiada exlibris Stanisława Jastrzębca Kuczkowskiego, właściciela dworu w Trzęsówce oraz datę 1790. Księgozbiór obejmuje dzieła teologiczne, hagiograficzne, filozoficzne, a także z dziejów Kościoła i historii powszechnej, medycyny i geografii. Wydane w 1668 w Amsterdamie dzieło zawiera mapy wszystkich kontynentów. (Athanasii Kircheri E. Soc Jesu Mundus Subterraneus In XII Libros digestus […]). Obecnie wersja cyfrowa wspomnianego egzemplarza udostępniana jest tylko przez jedną bibliotekę w Polsce: przez Pomorską Bibliotekę Cyfrową.W spisie figuruje praca Cezarego Baroniusza „Roczne dzieje kościelne od narodzenia Pana i Boga naszego Jezusa Chrystusa” w dwóch krakowskich wydaniach z 1603 i 1607 r.
Wiele z tytułów zostało zszytych razem, we wspólnej okładce. To tzw. klocki introligatorskie. Największym klockiem w kolbuszowskiej bibliotece jest ten, w którym zebranych zostało 40 panegiryków, w znakomitej większości poświęconych osobistościom związanym ze środowiskiem Akademii Krakowskiej.
– Obecnie księgozbiór poddawany jest digitalizacji w ramach Programu Rządowego – Kultura Cyfrowa ze środków finansowych Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – poinformował pilotujący te prace Grzegorz Mazan, pracownik Biblioteki. W Pracowni Digitalizacji Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. Hieronima Łopacińskiego w Lublinie wykonano 15 tys. skanów. Zdigitalizowany zasób jest sukcesywnie publikowany w Kolbuszowskiej Bibliotece Cyfrowej. Trzeci, ostatni etap prac nad zabytkowym księgozbiorem będzie obejmował dzieła wydane w XVIII w. Planowane jest wykonanie kolejnych 24 tys. skanów.
Skany pozwalają na zapoznanie się z każdą stronicą książki. Co najciekawsze, mamy także wgląd w „nieoficjalne” oblicze danego dzieła. To powstałe na czystych kartach rysunki, a nawet próby portretowe nieznanych osób oraz obliczenia matematyczne.
– Księgozbiór z Kolbuszowej jest bezcennym źródłem lokalnej historii. Związany jest z postaciami znanymi w mieście i okolicy. Ich zapiski widoczne są na wielu stronach książek. Dlatego szczycimy się tym unikalnym zbiorem – podsumowuje dyrektor Paweł Michno.
