Z Andrzejem Cieszyńskim, artystą plastykiem, dyrektorem Galerii Sztuki Współczesnej w Przemyślu, rozmawia Antoni Adamski
Antoni Adamski: Przemyskie Biuro Wystaw Artystycznych powstało niedługo po powołaniu do życia nowego województwa w 1975 r. Biuro objęło lokal w kamienicy Rynek 10. Było w nim wszystko, z wyjątkiem rzeczy najważniejszej: odpowiednio dużej sali wystawowej.
Andrzej Cieszyński: Ówczesny dyrektor BWA Tadeusz Nuckowski znalazł ją wtedy aż w Jarosławskim empiku. A ponieważ oba miasta dzieli odległość 34 kilometry jej nazwa otrzymała miano „Galerii 34”. Mimo trudnych warunków w latach 1983-88 udało się zorganizować blisko sto wystaw. Staraniem Tadeusza Nuckowskiego udało się adaptować lokal przy ul. Kościuszki 3 w Przemyślu. Użytkujemy go do dziś. Wbrew pierwszemu wrażeniu, nie są to jakieś klitki. Powierzchnia wystawowa liczy blisko sto metrów kwadratowych. W tych warunkach – choć skromnych – można było się pokusić o zorganizowanie ważnych ekspozycji.
Jakich?
Kryterium pozostaje jakość. Jesteśmy otwarci na różne kierunki w sztuce: od realizmu i koloryzmu po szeroko pojętą awangardę. Warto wymienić artystów zaproszonych do niedawno realizowanego dużego projektu „Sztuka Zwycięża! Polska, Ukraina, Kresy”, byli to wybitni artyści: Andrzej Foggt, Igor Yanovych i Adam Myjak. Wystawiali u nas „wielcy” z krajów europejskich, oczywiście z Polski, a także z Indii, USA i Urugwaju. Organizujemy przeglądy malarstwa, które zyskały sobie uznanie, jak Triennale Malarstwa Regionu Karpat „Srebrny Czworokąt”. Na ten konkurs przysyłają prace najwybitniejsi artyści z sąsiednich państw. W tym roku odbędzie się dwunasta jego edycja. „Srebrny Czworokąt” wyrobił sobie markę; stał się jedną z najbardziej znaczących imprez kulturalnych w regionie Karpat.
To nie jedyna wasza impreza tego rodzaju?
Jest ich więcej: „Artyści bez granic – Paper no limit”, w ramach cyklu wystawiali u nas artyści m. im. z Gruzji, Grecji czy Finlandii; realizowany od ponad 40 lat plener malarski Międzynarodowe Konfrontacje Plastyczne we wsi Słonne; „Artefakty” – kuratorski przegląd sztuki Podkarpacia, kilkanaście edycji tego projektu tworzy wyjątkowy dokument opowiadający o najciekawszych zjawiskach w sztuce naszego regionu; „Ferment Akcje” – prezentacje sztuki najnowszej; Nagroda Artystyczna im. Mariana Strońskiego – konkurs i przegląd aktualnej sztuki Przemyśla i powiatu przemyskiego, konkurs ma również na celu promowanie twórczości jego patrona czyli Mariana Strońskiego.
Warto zaznaczyć, iż wszystkie wystawy i konkursy odbywały się w opisanych warunkach lokalowych.
Lecz cały czas chcieliśmy te warunki polepszyć. W latach 90-tych otrzymaliśmy w wieczyste użytkowanie budynek synagogi przy ul. Grunwaldzkiej w dzielnicy Zasanie. Pomimo gotowych planów architektonicznych adaptacji budynku na potrzeby wystawiennicze zabrakło środków. Stan na dziś jest taki, iż zabytek popada w ruinę. Nikt z właścicieli nie wykorzystał okazji do restauracji synagogi.
Na szczęście znalazł się inny obiekt. Tym razem pomysł okazał się realny.
To kamienica Rynek 11. Podpisujemy akt notarialny, w którym Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego – organ założycielski Galerii, przekaże nam na własność tę kamieniczkę. Pomysł lokalizacji wyszedł od dr Grażyny Stojak, ówczesnej Wojewódzkiej Podkarpackiej Konserwator Zabytków. Starania o przekazanie trwały około 10 lat. Kamieniczka położona we wschodniej pierzei Rynku pochodzi z XVI wieku, nadbudowana o jedną kondygnację w następnym stuleciu. Ma dwa poziomy piwnic. Zachował się renesansowy układ wnętrz oraz cenne detale architektoniczne. Niestety stan zabytku jest bardzo zły. Wnętrze kamieniczki grozi zawaleniem. Drewniane stropy runęły już dawno.
Adaptacja synagogi nie doszła do skutku z powodu braku funduszy. A teraz?
Renowacja kamieniczki prowadzona będzie ze środków między innymi Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego oraz środków zewnętrznych. Mam optymistyczne przekonanie, iż wystarczą trzy lata na remont i oddanie do użytku.
Co będzie w środku?
Koncepcję Karpackiego Centrum Sztuki Współczesnej (bo myślimy o dostosowaniu nazwy instytucji do jej rangi) wykonała Sylwia Sobejko, studentka Instytutu Sztuk Projektowych Państwowej Akademii Nauk Stosowanych w Przemyślu pod opieką merytoryczną prof. Łukasza Sarnata. Jej zamierzeniem jest pogodzenie historycznego wnętrza z wymogami nowoczesnej instytucji kulturalnej. Do celów ekspozycyjnych adaptowany zostanie pierwszy poziom piwnic oraz dwa piętra budynku: na każdym po cztery duże sale wystawowe. Na parterze, w dawnej Wielkiej Izbie – niegdyś pomieszczeniu reprezentacyjnym – umieszczona zostanie biblioteka specjalistyczna, zaś od strony wejścia: barek i kawiarnia. Na trzecim piętrze zaprojektowana została sala rzeczywistości wirtualnej, archiwum oraz serwerownia. Obok znajdą się także pokoje gościnne dla muzealników i artystów-plastyków, w tym duży apartament. Autorka zaprojektowała również kolorystykę wnętrza oraz jego wyposażenie.
Już niedługo Przemyśl będzie dysponował największą i najnowocześniejszą placówką propagującą sztukę współczesną.
Chcę podziękować wszystkim zaangażowanym w ten niewątpliwy sukces: wicemarszałkowi województwa podkarpackiego Piotrowi Pilchowi, prezydentowi Przemyśla Wojciechowi Bakunowi, zastępcy prezydenta Przemyśla Bogusławowi Świeżemu. Oczywistym jest udział i zaangażowanie w tym wieloletnim procesie byłego dyrektora Galerii Janusza Cywickiego, któremu składam szczególne podziękowania.
Andrzej Cieszyński, urodził się w 1962 r. w Przemyślu. Studiował w Instytucie Wychowania Artystycznego Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Dyplom w pracowni malarstwa prof. Mieczysława Hermana w 1988 r. W 2016 ukończył studia podyplomowe Zarządzanie Kulturą na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. W latach 1984 – 88 współorganizował działalność Galerii Kont jako członek transawangardowej grupy „Riders of the Lost Black Volga”. Po ukończeniu studiów brał czynny udział w życiu artystycznym. Jest laureatem wielu nagród i wyróżnień w dziedzinach rysunku i malarstwa. W roku 2007 Otrzymał Nagrodę Marszałka Województwa Podkarpackiego za całokształt działalności. W 2022 roku otrzymał odznaczenie „Zasłużony dla kultury polskiej”. Od 2003 roku dyrektor Galerii Sztuki Współczesnej w Przemyślu.
Fotografie i wizualizacje Archiwum BIZNESISTYL.pl i Galeria Sztuki Współczesnej w Przemyślu
