Zaczęło się od pasji pewnej rzeszowskiej archiwistki, a efektem jest album „Teatralne życie kostiumu”, który kilka dni temu zaprezentowało Archiwum Państwowe w Rzeszowie oraz Teatr im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie. Zachwycający edytorską starannością i wypełniony unikatowymi projektami kostiumów do spektakli wystawianych w Teatrze im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie w latach 1957-2020 uświadamia bogactwo historii rzeszowskiej sceny dramatycznej.
– Rzeczywiście, to Izabella Frużyńska – archiwistka z pasji, ale i wielka miłośniczka teatru – pierwsza zwróciła uwagę, jakim wspaniałym materiałem albumowym są projekty teatralnych kostiumów w zbiorach dokumentów, które przekazaliśmy do Archiwum Państwowego w Rzeszowie. Stare projekty przypominają dzieła sztuki, małe akwarele, obrazki uzupełnione próbkami materiałów, kamyczków, tego wszystkiego, czego trzeba użyć, by gotowy kostium odzwierciedlał artystyczną wizję – opisuje Jagoda Skowron, pełnomocnik dyrektora Teatru im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie, który na propozycję Archiwum Państwowego w Rzeszowie odpowiedział z entuzjazmem, oferując pomoc wieloletniego artysty-grafika „Siemaszki” – Krzysztofa Motyki. W wydawnictwo ze strony teatru zaangażowały się również: teatrolożka Aldona Szczygieł-Kaszuba i sekretarz literacka Monika Midura. Wspólnie z Izabellą Frużyńską pracowali oni nad publikacją od marca do grudnia 2021 roku.
Wydane pod koniec 2021 roku „Teatralne życie kostiumu” ma formę albumu prezentującego projekty kostiumów do wybranych spektakli Teatru z lat 1957-2020. Wybór projektów, którego w dużej mierze dokonał Krzysztof Motyka – także autor scenografii i kostiumów – podyktowany był przede wszystkim ich wizualną atrakcyjnością. Twórcy albumu starali się pokazać różnorodność stylów i myślenia scenografów o kostiumie. Projekty ułożone są w porządku chronologicznym, ponieważ celem wydawnictwa jest także ukazanie historii Teatru przez pryzmat zmian, jakie przez lata zaszły w myśleniu o teatralnym kostiumie oraz pewnych stałych, które nie uległy zmianie mimo upływu czasu. Dolna granica – rok 1957 – wynika z faktu, że z pierwszych kilkunastu lat działalności Teatru nie zachowało się wiele kompletów projektów. Górna granica – 2020 rok – podyktowana jest chęcią zaprezentowania także prac współczesnych. Spośród ponad 450 premier z lat 1957-2020 wybrano 95.
Wydawnictwa nie byłoby bez ponad 50 scenografów, których projekty tworzą album. Pokazują one różne sposoby myślenia o teatrze, techniki pracy, ale również teatralne zainteresowania ich autorów. Album prezentuje prace zarówno wieloletnich i etatowych scenografów, jak i tych pojawiających się w Teatrze im. Wandy Siemaszkowej przy okazji produkcji pojedynczych inscenizacji. Znajdują się w nim projekty m.in. Salomei Gawrońskiej, Zdzisława Koreleskiego, Jerzego Szymańskiego, Ireny Perkowskiej, Wojciecha Krakowskiego, Wacława Ujejskiego, Wojciecha Siecińskiego, Zofii de Ines, Anny i Tadeusza Smolickich, Macieja Preyera. Na końcu umieszczono alfabetyczny spis scenografów, których prace prezentowane są w albumie, wraz z wykazem wszystkich premier Teatru im. Wandy Siemaszkowej, przy których dane osoby pracowały w charakterze projektanta kostiumów.
Album powstał we współpracy Archiwum Państwowego w Rzeszowie i Teatru im. W. Siemaszkowej.
Chociaż książka nie jest studium kostiumu z najnowszej historii teatru i nie stanowi opracowania naukowego, bez wątpienia jest nie tylko barwnym dziełem popularyzatorskim, ale przydatnym także do celów naukowych, zachęcającym badaczy czy studentów scenografii do zapoznania się z bogatą, świetnie opracowaną dokumentacją teatralną znajdującą się w Archiwum Państwowym w Rzeszowie. Dotarcie do źródeł ułatwia umieszczona w albumie przy każdym z zestawów projektów sygnatura archiwalna. Najnowsze projekty kostium teatralnych znajdują się wciąż w Archiwum Zakładowym Teatru im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie, które również można odwiedzić.
Album ma jednak przede wszystkim zaciekawić osoby niezwiązane zawodowo z teatrem i te, które o teatrze wiedzą niewiele. Z myślą o nich w książce zamieszczony został krótki tekst Słowo o teatralnym życiu kostiumu…, a także wypowiedzi ludzi teatru – scenografów, aktorów, krawcowej czy opiekunki teatralnego magazynu kostiumów. Zamieszczone zostały w nim również archiwalne i aktualne zdjęcia teatralnych pracowni krawieckich. Wydawcy mają nadzieję, że album zachęci jego odbiorców do odwiedzania Archiwum Państwowego w Rzeszowie, które jest skarbnicą większej ilości prac, a także do odwiedzania Teatru im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie, zainteresowania się historią i współczesnością jednego z najważniejszych miejsc na kulturalnej mapie Podkarpacia.
Wstęp oraz teksty uzupełniające album zostały przetłumaczone na język angielski, aby z publikacją mogli zapoznać się także cudzoziemcy, zwłaszcza goście odwiedzający obie instytucje.
TEATRALNE ŻYCIE KOSTIUMU
Wydawca: Archiwum Państwowe w Rzeszowie
Partner: Teatr im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie
Koncepcja wydawnictwa: Izabella Frużyńska, Monika Midura, Krzysztof Motyka, Aldona Szczygieł-Kaszuba
Wybór projektów, opracowanie graficzne, skład: Krzysztof Motyka
Redakcja wydawnictwa, opracowanie i redakcja tekstów: Monika Midura
Tłumaczenia: Katarzyna Beściak-Kocur
.jpg)
