Autorem charakterystycznego projektu schroniska był inż. arch. Stanisław Karpiel z Zakopanego, pomysłodawcą 12 bacówek w Beskidach znany działacz i legenda polskiej turystyki – Edward Moskała. Te powstały w latach 1975-1989 z myślą o indywidualnych turystach. Swoim charakterem i nazwą nawiązują do tradycyjnych górskich bacówek. Ta w dawnej wsi Jaworzec to drewniany budynek, wybudowany na kamiennej podmurówce, kryty gontem.
– Osiem lat temu przypominał malownicze odludzie wymagające natychmiastowego remontu – opowiada gospodarz bacówki. – Po długich pertraktacjach z PTTK uzgodniliśmy, że nie będę typowym dzierżawcą. Zdecydowałem się wyłożyć także własne pieniądze na remont i podpisałem umowę na bardzo długi okres gazdowania. W ostatnich latach w budynek i otocznie wspólnie z PTTK zainwestowaliśmy prawie 2 miliony zł.
Turyści to docenili i coraz liczniej zaglądają do zapomnianego przez lata zakątka Bieszczadów w sąsiedztwie Kalnicy. 200 dni w roku jest obłożona w 100 proc. Przyjeżdżają goście z Podkarpacia, Pomorza, Wielkopolski, Śląska, Krakowa i Warszawy. Zaglądają też cudzoziemcy.
Na miejscu są 24 miejsca noclegowe, w lecie nawet 38. Wynajmować można pokoje w bacówce, w Domku pod Gwiazdami oraz Gazdówce. Wokół jest pięknie zagospodarowany, ponad 2 hektarowy ogród z leżakami, hamakami, placami zabaw dla dzieci, miejscem na ognisko, ławkami i siedziskami, a całość terenu wokół schroniska zajmuje ponad 5 hektarów. Zimą turyści wybierają skitury, narty biegowe albo wędrówki na rakietach.
– Bacówka Jaworzec znajduje się w jednym z najciemniejszych miejsc Europy Środkowej, co bardzo sprzyja oglądaniu gwiazd. Mamy swój teleskop Dobsona 12 i raz w miesiącu z profesjonalistami i turystami robimy wspólne oglądanie bieszczadzkiego nieba – dodaje Waldek gazda Jaworzca.
A to nie wszystkie atrakcje tego miejsca – w ciągu roku jest tutaj 38 imprez, w tym 5 dużych festiwali: Zakochani w Górach, Spotkanie muzyczne z Polą U Studni, Rezonujący, Rykowisko, Blusowe Połoniny.
– W bacówce łączę wszystkie moje pasje, na które kiedyś nie zawsze miałem czas i pieniądze – żartuje Waldek. – Ale spełnieniem moich górskich marzeń jest być gazdą we wszystkich trzech bacówkach w Bieszczadach. Od zawsze i… jestem cierpliwy.
Zachwyca go przyroda, kultura i historia tych ziem. Jaworzec, nieistniejąca już dziś wieś, ma swoją ponad 500-letnią historię. Przed wojną to była ludna osada z ponad 500 mieszkańcami i drewnianą cerkwią, po których zostały jedynie zdziczałe sady, podmurówki, studnie i piwnice.
– Odkąd jestem gospodarzem w bacówce mniej chodzę po górach, ale od widoków i opowieści jestem uzależniony. Spędzam tutaj zazwyczaj 18 dni w miesiącu, pozostały czas poświęcam na życie w Bielsku-Białej i prowadzenie trzech innych firm. W Jaworzcu mam grupę współpracowników. Wszyscy pracujemy w trybie – pół miesiąca w Bieszczadach, w pozostałe dni rozjeżdżamy się do naszych domów w różnych miejscach w Polsce. Na stałe wspiera nas przyjaciel z Kalnicy Grzesiu Bawołek. I choć to miejsce jest magiczne, codzienność w nim bywa wyzwaniem.
W schronisku nie ma prądu stałego, a ilości wody są ograniczone. Energię gwarantuje fotowoltaika i generator prądu. By starczyło wody ze źródła i studni, trzeba prowadzić bardzo roztropną gospodarkę wodną. Prysznice są na żetony tylko w określonych godzinach. Od maja do listopada przy schronisku ustawione są przenośne toalety systematycznie opróżniane, a Internet dostępny jest tylko kilka godzin rano i wieczorem. By to wszystko działało, codziennie trzeba wykonać 130 zadań.
– Nie brakuje za to książek, gier planszowych i okazji do rozmów – dodaje gazda Jaworzca. – Większość osób, które nas odwiedza to świadomi turyści, którzy wiedzą, gdzie i po co przyjechali. Cenią sobie wspaniałą przyrodę i możliwość wędrówek niezatłoczonymi szlakami. Idą na Smerek, Połoninę Wetlińską, przez Falową do Dołżycy albo rezerwatu Sine Wiry. Bywa, że przyjeżdżają osoby, które w samotności i ciszy chcą spędzić kilka dni w bacówce. Integrują się tylko na śniadaniu i kolacji, po której bywa wspólne śpiewanie, albo historyczna dyskusja chociażby z zaprzyjaźnionym z nami dr. Łukaszem Bajdą, historykiem, przewodnikiem beskidzkim, od urodzenia związanym z regionem, sekretarzem redakcji czasopisma historyczno-krajoznawczego „Bieszczady Odnalezione”. Wspaniałe są też wieczory z Jędrusiem Ciupagą, pasjonatem historii i kultury Podkarpacia.
– Kto pokocha Jaworzec, przychodzi tutaj co najmniej cztery razy – twierdzi Waldek. – Pierwszy raz z rodzicami, potem z dziewczyną, z własnymi dziećmi, a któregoś dnia wraca po wspomnienia. Chciałbym utrwalać tę tradycję, dlatego tak bardzo zleży mi na dzieciach w naszm schronisku i młodych turystach.
– W tym miejscu łatwo się zakochać – śmieje się Waldek Ochodek. – Nasi goście, którzy powracają, są tego najlepszym potwierdzeniem. Kto jest pierwszy raz, bywa odurzony panującą tutaj ciszą i rozdrażniony brakiem zasięgu w telefonie komórkowym. Po dwóch godzinach to mija. Pozostaje już tylko zachwyt.
Fotografie Tadeusz Poźniak i Bacówka “Jaworzec”
