Do Żarnowca koło Jedlicza poetka nie trafiła przypadkiem. Panie z komitetu przygotowujące jubileusz 25-lecia pracy pisarskiej artystki odwiedziły 36 miejscowości. Wybrały i zakupiły od Jadwigi Biechońskiej dwór o patriotycznych tradycjach, którego korzenie sięgały XVIII stulecia. Otoczony prawie czterohektarowym parkiem, z werandą i piętrową nadbudówką oraz drewnianym gankiem, prezentował się skromnie. Rozciągały się z niego malownicze widoki na ruiny zamku Kamienieckich w Odrzykoniu, na górę Cergową, Przełęcz Dukielską i miasteczko Zręcin, gdzie na miejscowym cmentarzu spoczął Ignacy Łukasiewicz.
8 września 1903 r. Maria Konopnicka wraz z nieodłączną przyjaciółką Maria Dulębianką przyjechały na dworzec kolejowy w Jedliczu.
– W Żarnowcu Maria Konopnicka mieszkała od 1903 r do 1910. Na miejscu przebywała jednak głównie w miesiącach wiosenno-letnich – opowiada Paweł Bukowski, dyrektor Muzeum Daru Narodowego.
Żarnowiec stał się miejscem symbolicznym. To tutaj na wiosnę 1908 r. powstała „Rota”, pierwotnie napisana jako protest przeciwko akcji wywłaszczeniowej prowadzonej w zaborze pruskim. Po raz pierwszy została wykonana publicznie 15 lipca 1910 w czasie uroczystości odsłonięcia Pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie. W roku 1926 pretendowała do roli hymnu narodowego. W międzywojniu stała się hymnem Litwy Środkowej.
Dworek w Żarnowcu jest też największą w kraju placówką o charakterze biograficzno-literackim. Odwiedza ją co roku około 20 tys. osób.
– Bez inwestowania w kulturę nie ma mowy o prawdziwym rozwoju. A pielęgnowanie dziedzictwa to dbanie o nasze korzenie – mówił Piotr Pilch, wicemarszałek województwa podkarpackiego podczas podpisania umowy na remont muzeum w Żarnowcu.
W ramach renowacji i modernizacji zabytkowego parku wykonana zostanie nowa nawierzchnia alejek, wyremontowany będzie staw, zamontowana tzw. mała architektura – drewniana kładka, altany oraz ławki. W parku „zamieszkają” krasnoludki i sierotka Marysia, powstanie też „Grota krasnoludków”. Stylowe oświetlenie oraz odrestaurowany zabytkowy drzewostan uzupełnią zmiany otoczenia dworku.
Wyremontowany zostanie też dworek oraz budynek Lamusa. Przebudowany będzie taras, by przywrócić mu wygląd z czasów pobytu tu Marii Konopnickiej, nowe będą wentylacja i kotłownia.
Największym elementem inwestycji będzie budowa i wyposażenie nowego pawilonu muzealnego wraz z parkingiem. Nowy budynek będzie miał pomieszczenia ekspozycyjne, ale także miejsce na magazyny zbiorów, salę konferencyjno-widowiskową, pracownie działów merytorycznych, pomieszczenia biurowo-administracyjne, część z pokojami gościnnymi, małą gastronomią oraz punkt informacyjny.
Zakupione zostanie nowoczesne wyposażeniem.in. do prezentacji zbiorów oraz do prowadzenia działalności edukacyjno-kulturalnej.
Wartość projektu, który będzie realizować muzeum w Żarnowcu wynosi 17,6 mln złotych. Ze środków unijnych pochodzi 12,2 mln złotych, resztę prawie 5,5 mln złotych dołoży samorząd województwa podkarpackiego.
