Brak wcześniejszego powiadomienia dłużnika (kredytobiorcy) o sprzedaży jego długu (przelewie wierzytelności) firmie windykacyjnej nie narusza prawa unijnego. Tak wynika z najnowszego wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia 7 sierpnia 2018 r., sygn. akt C-96/16 i C -94/17.
Komentarz Axelo (Karolina Korbecka)
Powyższy wyrok dotyczył m.in. sprawy klientów hiszpańskiego banku Santander (popularnego w udzielaniu pożyczek i kredytów konsumenckich także w Polsce), którzy zaciągnęli kredyty konsumenckie na kilka lat, ale w pewnym momencie przestali spłacać raty. W związku z tym bank wypowiedział umowy i wszczął postępowanie egzekucyjne w stosunku do dłużników, ale wobec nikłych szans na wyegzekwowanie należności bank zdecydował się scedować wierzytelność na rzecz firmy windykacyjnej. Ponieważ ogólne warunki umów kredytowych nie przewidywały wprost takiej opcji, klienci banku Santander w postępowaniu sądowym podnieśli, że powinni mieć możliwość odkupienia długu, zanim został on sprzedany na rzecz firmy windykacyjnej (dzięki temu mogliby spłacić swoje zobowiązania za mniejszą kwotę niż należność, która rzeczywiście została do spłaty) i że bank powinien ich wcześniej poinformować o cesji wierzytelności na rzecz firmy windykacyjnej. Skoro prawo hiszpańskie, podobnie zresztą jak polski kodeks cywilny, co do zasady nie wymaga zgody dłużnika na przelew wierzytelności na rzecz osoby trzeciej, konsumenci szukali swojej szansy w interpretacji unijnej dyrektywy nr 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz. Urz. UE L z 1999 r. Nr 95 str. 29).
Rozpoznając powyższe zagadnienie Trybunał UE uznał, że dyrektywa unijna nr 93/13 nie ma zastosowania, a w związku z tym nie sprzeciwia się praktyce przedsiębiorców, polegającej na zbywaniu lub nabywaniu wierzytelności posiadanej wobec konsumenta, nawet jeśli możliwość takiej cesji wierzytelności nie została przewidziana w umowie kredytu zawartej z konsumentem, a konsument nie został uprzednio poinformowany o przelewie wierzytelności, nie udzielił swojej zgody na cesję, ani nie dano mu też możliwości wykupienia swojego długu lub doprowadzenia do jego wygaśnięcia przez zwrot cesjonariuszowi ceny, jaką zapłacił on za nabytą wierzytelność, powiększonej o właściwe koszty, odsetki i wydatki. Trybunał podkreślił, że dyrektywa unijna nr 93/13 ma zastosowanie jedynie do warunków umownych z wyłączeniem zwyczajowych praktyk i nie sprzeciwia się przepisom krajowym regulującym cesję wierzytelności. Natomiast w rozpoznawanej sprawie konsumenckiej żaden warunek umowny nie przewidywał, ani nie ustanawiał ram dla możliwości sprzedaży przez bank na rzecz osób trzecich wierzytelności posiadanych przez niego względem dłużników, ani też ewentualnego uprawnienia tych dłużników do odkupu ich długu od osób trzecich. Tym samym cesja wierzytelności została dokonana na podstawie właściwych przepisów krajowych (kodeksu cywilnego).
Nawet jeśli wyrok Trybunału zostanie odebrany przez konsumentów państw członkowskich z rozczarowaniem, to biorąc pod uwagę treść przepisów krajowych (chociażby art. 509 § 1 kc) i zasady dotyczące cesji wierzytelności, stanowisko Trybunału nie może dziwić. Należy przy tym pamiętać, że zgodnie z treścią art. 513 § 1 kc dłużnikowi przysługują przeciwko nabywcy wierzytelności wszelkie zarzuty, które miał przeciwko zbywcy w chwili powzięcia wiadomości o przelewie; sytuacja dłużnika mimo cesji wierzytelności nie może być bowiem gorsza. Istnieje również taka opcja, aby w umowie kredytowej zastrzec sobie klauzulę wyłączającą możliwość przelewu wierzytelności na rzecz konkretnego przedmiotu, np. firmy windykacyjnej czy funduszu sekurytyzacyjnego. Przy wprowadzeniu do umowy takiego zastrzeżenia cesja wierzytelności na rzecz danej firmy nie będzie skuteczna, co potwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 stycznia 2017 r., sygn. IV CSK 116/16.
Aby szczegółowo omówić poruszone zagadnienia, skontaktuj się z AXELO. www.axelo.pl
Informacje zawarte w niniejszym artykule/komentarzu mają charakter skrótowy i informacyjny. Informacje te nie powinny zastępować szczegółowej analizy poruszanych w nim zagadnień, jak również stanowić podstawy podejmowania decyzji biznesowych lub jakichkolwiek innych czynności prawnych lub faktycznych.
