Ministerstwo Sprawiedliwości opracowało projekty aktów prawnych nowelizujących ustawę o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary oraz ustawę o jawności życia publicznego, które przewidują szereg zmian w sferze działalności przedsiębiorcy i niebawem mogą stać się prawem obowiązującym.
Projekt ustawy o jawności życia publicznego przewiduje m.in., że przedsiębiorca będący co najmniej średnim przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów ustawy – Prawo przedsiębiorców z dnia 06.03.2018 r. będzie miał obowiązek stosowania wewnętrznych procedur antykorupcyjnych w celu przeciwdziałania przypadkom dokonywania przez osoby działające w imieniu lub na rzecz tego przedsiębiorcy przestępstw korupcyjnych. Przez stosowanie wewnętrznych procedur antykorupcyjnych należy rozumieć podejmowanie środków organizacyjnych, kadrowych i technicznych celem przeciwdziałania tworzeniu warunków sprzyjających popełnianiu tychże przestępstw. Możemy do nich zaliczyć: szkolenia pracowników z zakresu odpowiedzialności za przestępstwa korupcyjne, umieszczanie klauzul antykorupcyjnych w umowach, opracowanie i wdrożenie kodeksu antykorupcyjnego oraz wewnętrznych procedur postępowania w sprawie zgłaszania nieprawidłowości.
Jeżeli prokurator postawi zarzut popełnienia przestępstwa o charakterze korupcyjnym osobie, która działała w imieniu lub na rzecz przedsiębiorcy, Szef Centralnego Biura Antykorupcyjnego wszczyna kontrolę w zakresie stosowania wewnętrznych procedur antykorupcyjnych. Gdy kontrola wykaże, iż przedsiębiorca nie opracował tychże procedur, nie stosował ich lub były one pozorne, nieskuteczne, podlega karze pieniężnej w wysokości od 10 000 do 10 000 000 zł.
Z kolei celem opracowania projektu ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary jest zwiększenie skuteczności pociągania do odpowiedzialności podmiotów zbiorowych, albowiem aktualny model nie sprawdził się, gdyż w 2015 r. do sądów wpłynęło 14 spraw, w 2016 r. – 25, a w 2017 r. – 14.
Podmiot zbiorowy na gruncie analizowanej ustawy będzie odpowiadał za czyn zabroniony, którego znamiona zostały wyczerpane przez działanie lub zaniechanie pozostające bezpośrednio w związku z prowadzoną przez ten podmiot działalnością. Warunkiem zaistnienia przedmiotowej odpowiedzialności jest to, aby do wyczerpania znamion czynu zabronionego doszło wskutek: działania lub zaniechania organu, umyślnego działania lub zaniechania członka organu, lub niezachowania przez podmiot zbiorowy ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że można było przewidzieć możliwość popełnienia czynu zabronionego.
Podmiot zbiorowy odpowiadał będzie również za czyn zabroniony pozostający bezpośrednio w związku z prowadzoną przez ten podmiot działalnością, jeśli został popełniony m.in. przez osobę fizyczną uprawnioną do jego reprezentowania, podejmowania w jego imieniu decyzji lub sprawowania nadzoru, w związku z jej działaniem w interesie lub na rzecz tego podmiotu.
Zwracamy uwagę na to, że warunkiem odpowiedzialności jest to, aby do wyczerpania znamion czynu zabronionego doszło w następstwie co najmniej: braku należytej staranności w wyborze osoby uprawnionej do działania członka organu lub przedsiębiorcy albo w nadzorze nad nimi ze strony podmiotu zbiorowego (wina w wyborze i wina w nadzorze), nieprawidłowości w organizacji działalności podmiotu zbiorowego, która ułatwiła lub umożliwiła popełnienie czynu zabronionego (wina organizacyjna).
Mając na uwadze szereg regulacji prawnych wprowadzonych do analizowanych projektów ustaw, przewidujemy, że zwiększy się liczba postępowań, w których to przedsiębiorcy będą musieli bronić swoich interesów w celu uniknięcia lub złagodzenia odpowiedzialności, dlatego już teraz zachęcamy do wprowadzania odpowiednich rozwiązań.
Al. Tadeusza Rejtana 20 (III p.), 35-315 Rzeszów
T: +48 17 230 65 80, | axelo@axelo.pl | www.axelo.pl
