W sprawie podatkowej ciężar dowodu, że dokonane odliczenie jest zgodne z prawem, obciąża podatnika. To na nim spoczywa obowiązek przechowywania dokumentacji księgowej oraz jej odtwarzania w celach dowodowych w przypadku jej utraty. Konsekwencje braku dokumentacji – bez względu na przyczynę takiego stanu rzeczy – obciążają podatnika.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego – Izba Finansowa z dnia 14 listopada 2017 r. (I FSK 345/16)
W niniejszej sprawie, w toku kontroli skarbowej, podatnik nie przedłożył dokumentów związanych z dokonanymi w 2009 r. dostawami i nabyciami. Całe przedsiębiorstwo, wraz z dokumentacją podatkową i księgową, podatnik sprzedał w 2012 r.
Organ podatkowy prowadził postępowanie mające na celu pozyskanie (we współudziale ze zbywcą przedsiębiorstwa) dokumentacji przekazanej nabywcy przedsiębiorstwa i dokonanie analizy operacji na rachunkach bankowych prowadzonych dla działalności gospodarczej, celem ustalenia kontrahentów podatnika i zweryfikowania prawidłowości i rzetelności dokonywanych z nimi transakcji. Dokumentacji księgowej nie pozyskano. Organ podatkowy uznał, że przy całkowitym braku faktur sprzedaży nie ma możliwości ustalenia związku zakupu z czynnościami opodatkowanymi. Dla organów podatkowych nieuzasadnione jest uznanie wartości podatku należnego tylko do wysokości wpływów na rachunek bankowy. Stan obrotów na rachunku nie jest miarodajny dla dokonania takich ustaleń, z uwagi na występowanie również rozliczeń gotówkowych między przedsiębiorcami.W efekcie stwierdzono odpowiedzialność podatnika za zaległości podatkowe.
Zdaniem podatnika (sprzedawcy przedsiębiorstwa), podatkiem powinien być obciążony nabywca przedsiębiorstwa, a przepisy związane z obowiązkiem przechowywania dokumentacji nie dotyczą zbywcy przedsiębiorstwa, ale osoby, która jest w faktycznym posiadaniu dokumentów. Argumentował też, że ciężar dowodu spoczywa na organie podatkowym. W jego opinii również całkowity brak dokumentacji podatkowej decyduje o obowiązku organu podatkowego określenia podstawy opodatkowania w drodze oszacowania.
Należy stwierdzić, że sprzedawca przedsiębiorstwa nie powinienbył przekazywać dokumentacji nabywcy, bowiem był obowiązany do jej przechowywania. Ustawa o podatku od towarów i usług nakłada na podatnika m.in. obowiązek prawidłowego prowadzenia ewidencji VAT (art. 109 ust. 3), przechowywania ewidencji dla celów rozliczenia VAT i wszystkich dokumentów związanych z tym rozliczeniem do czasu upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego (art. 112), a także obowiązek samoobliczenia podatku i złożenia deklaracji VAT-7 w przewidzianym terminie (art. 99).
Ustawa o VAT uzależnia prawo do odliczenia od posiadania faktury lub jej duplikatu. Ciężar dowodu, że dokonane odliczenie jest zgodne z prawem, obciąża podatnika, a nie organ podatkowy. Konsekwencje braku dokumentacji – bez względu na przyczynę takiego stanu rzeczy – obciążają podatnika.
NSA stanął na stanowisku, że prawo podatnika do odliczenia podatku naliczonego wynika zarówno z faktu posiadania przez podatnika faktury, jak i z faktu nabycia towaru lub usługi wykazanej w tej fakturze. Jednakże rola faktury sprowadza się do odzwierciedlenia przebiegu rzeczywistych czynności. W sytuacji, gdy podatnik nie posiada dokumentu odzwierciedlającego przebieg nabycia towaru lub usługi, nie może skorzystać z prawa wskazanego w art. 86 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Otrzymanie faktury warunkuje uzyskanie prawa do odliczenia wskazanego w niej podatku.
Warto zauważyć, że w opisanej sytuacji nie ma zastosowania art. 23 ustawy Ordynacja podatkowa. Przepis ten nakazuje organowi podatkowemu określenie podstawy opodatkowania w drodze oszacowania, między innymi gdy brak jest ksiąg podatkowych lub innych danych niezbędnych do jej określenia lub gdy dane wynikające z ksiąg podatkowych nie pozwalają na określenie podstawy opodatkowania. W niniejszej sprawie jednak organy podatkowe nie kwestionowały podstawy opodatkowania wykazanej przez podatnika w deklaracjach VAT-7.
Aby szczegółowo omówić poruszone zagadnienia, skontaktuj się z AXELO. www.axelo.pl
Informacje zawarte w niniejszym artykule/komentarzu mają charakter skrótowy i informacyjny. Informacje te nie powinny zastępować szczegółowej analizy poruszanych w nim zagadnień, jak również stanowić podstawy podejmowania decyzji biznesowych lub jakichkolwiek innych czynności prawnych lub faktycznych.
