– To historia niezwykłej artystki i wspaniałego człowieka – wspominał redaktor Jaromir Kwiatkowski, zastępca redaktora naczelnego „Nowin”. – Wciąż nie do końca odkryta, obdarzona niezwykłą intuicją artystyczną. Szkoda, że na Podkarpaciu zapomniana, bo tutaj się urodziła, wychowała i to miejsce do końca życia zachowała w swoim sercu. Obrazy z dzieciństwa spędzonego na wsi często pojawiały się w jej twórczości.
Genowefa Nowak urodziła się w 1927 roku w Terliczce, zmarła w 1981 w Krakowie. Spoczywa na krakowskim Cmentarzu na Salwatorze.
– Wychowała się w wielkiej biedzie. Brak odpowiedniego ubrania sprawił, że nie mogła normalnie uczęszczać do szkoły. Do 1939 roku z wielkim trudem ukończyła cztery klasy Szkoły Powszechnej. W czasie wojny wychowywała się bez rodziców. Nie chodziła do szkoły (zajmowała się młodszym bratem), a jedynie przez rok brała udział w tajnym nauczaniu w sąsiednim Łukawcu. Po wojnie trafiła do domu dziecka w Rzeszowie. Trudna sytuacja zahartowała ją – dzięki twardemu charakterowi ukończyła liceum plastyczne w Krakowie, a następnie studia z rzeźby na tamtejszej ASP. W latach 1958-1977, do czasu przejścia na rentę z powodu stanu zdrowia, uczyła rzeźby i rysunku w liceum plastycznym w Nowym Wiśniczu – opowiadał Jaromir Kwiatkowski.
Tworzyła głównie rzeźby ceramiczne. Jako rzeźbiarka brała udział w wystawach indywidualnych, chociażby w 1969 r. w rzeszowskim BWA, zbiorowych, krajowych i zagranicznych. Jej 75-centymetrowa drewniana rzeźba „Rażeni napalmem” zdobyła prestiżowy tytuł Rzeźby Roku’68 w Krakowie.
W sanktuarium w Terliczce stoi jej „Święte macierzyństwo”. Rzeźba, którą Genowefa Nowak przed laty ofiarowała swojej zastępczej mamie, Helenie Pisarkowej, a ta przekazała ją do klasztoru OO. Kapucynów. Współcześnie figura otoczona jest kultem kobiet pragnących mieć potomstwo.
Genowefę Nowak doskonale pamiętają jej pierwsi uczniowie z liceum plastycznego w Nowym Wiśniczu. Jest wśród nich Marian Krzywda, znany w Rzeszowie fotograf i podróżnik.
– Była dla nas jak matka, zwłaszcza dla tych dzieciaków, które mieszkały w internacie – wspominał Krzywda. – Zawsze stawała w obronie każdego ucznia, poświęcała wiele czasu, by pomóc tym wychowankom, którzy najgorzej radzili sobie z nauką. Zależało jej na każdym z nas. Wielokrotnie jeździliśmy z nią na wystawy do Krakowa, uczestniczyliśmy w plenerach malarskich, które organizowała w Nowym Wiśniczu. Była wspaniałym człowiekiem i nauczycielem.
– Czytając o Genowefie Nowak, odkrywałem prawdziwego człowieka. Nie pozwólmy o niej zapomnieć – dodał Mieczysław Janowski, były prezydent Rzeszowa.
Po artystce, która wyróżniona została tytułem Honorowego Obywatela Nowego Wiśnicza, pozostało 50 rzeźb ceramicznych, które przechowywane są w muzeum w Bochni oraz około 200 prac graficznych zgromadzonych w Pałacu Sztuki w Krakowie. W 2023 roku w Centrum Kultury i Sztuki w Łące w gminie Trzebownisko obyła się wystawa rzeźb Genowefy Nowak.
Fotografie Tadeusz Poźniak
