REKLAMA
Automatycznie wyświetlimy artykuł za 10 sekund
Przejdź do artykułu
Reklama
Reklama
Muzeum Kultury Szlacheckiej w Kopytowej (fot. T. Poźniak)
GALERIA ZDJĘĆ
Przyjezdni, ale i miejscowi mogą zobaczyć dziś w naszym regionie dużo więcej niż wczoraj. I nie chodzi tu pseudoatrakcje w rodzaju o "parku dinozaurów". Mamy mądre, oparte na lokalnych tradycjach projekty i dobre realizacje, adresowane do odbiorów nie tylko z Polski, lecz i z całej Europy.
- W roku 2009 zwiedzałem wspaniałą cerkiew św. Bojana w Sofii z X wieku, figurującą na Liście UNESCO. Wtedy przyszedł mi do głowy pomysł przejęcia niszczejącej cerkwi św. Paraskewy w Radrużu - wspomina Stanisław Piotr Makara, były dyrektor Muzeum Kresów w Lubaczowie.
W 2010 r. wojewoda przekazał cerkiew Muzeum, ale bez środków na jej konserwację. A jednak unikalny zabytek z XVI w. został odnowiony za pieniądze władz centralnych i samorządowych oraz ze środków konserwatora zabytków. Cerkiew jest dostępna dla turystów, a jej wpis na Listę UNESCO spowodował wręcz najazd zwiedzających do Radruża.
TO MOŻE CIĘ ZAINTRESOWAĆ
Reklama
Kilka lat wcześniej Muzeum Kresów w podobny sposób uzyskało dodatkowy budynek ekspozycyjny, gdzie odbywają się wystawy sztuki współczesnej – np. Ogólnopolskie Triennale Rysunku w Lubaczowie. Prace laureatów Triennale pokazywane były niedawno w Warszawie i Atenach. W starym spichlerzu – głównej siedzibie Muzeum - można obejrzeć świetną kolekcję sztuki staropolskiej i cerkiewnej, judaika, zbiory etnograficzne, historyczne oraz militaria.
Sanok, leżący na szlaku turystów udających się w Bieszczady, ma co najmniej dwa wspaniałe obiekty. W Muzeum Budownictwa Ludowego pod kierunkiem dyrektora Jerzego Ginalskiego powstał Dwór ze Święcan oraz Rynek Galicyjski. Rynek to wizja małego miasteczka z przełomu XIX/XX w.
Zgromadzono tu najpiękniejsze zabytki budownictwa drewnianego: domy mieszkalne oraz zakłady usługowe np. zakład fryzjerski (dom z Dębowca z końca XIX w.), zakład fotograficzny (Brzozów XIX w.), piekarnia (Niebylec XIX w.), sklep kolonialny (Jaśliska pocz. XX w.), apteka (Stara Wieś XIX w.). Są także urzędy: gminy (Jedlicze koniec XIX w.), pocztowy (Brzozów kon.XIXw,) oraz karczma (Sanok XIX w.) z kręgielnią i remizą z Golcowej (1920). Na specjalną uwagę zasługują dwa rzadko spotykane obiekty: domy żydowskie z Ustrzyk Dolnych (kon. XIX w.) i z Jaćmierza (1847r.). W ten sposób pokazano syntezę wielokulturowych miasteczek naszego regionu z ich najważniejszymi funkcjami: mieszkalną, handlową i usługową. Budynki są skromne, parterowe (niektóre to niemal chałupy), wykonane z drewna jodłowego na kamiennych podmurówkach. Zachwycają swą urodą architektury pochodzącej z nieistniejącego już świata. Kryte gontem, z malowniczymi gankami, bielone lub zwracające uwagę bogatą fakturą ręcznie obrabianego siekierami ciesielskimi surowego drewna.
Reklama
Osobliwością jednego z domów żydowskich jest weranda z otwieranym dachem tzw. kuczka. Służyła ona jako miejsce modlitw w czasie Sukkot - Święta Szałasów. Pieczołowicie odtworzone zostało wnętrze domu nauczyciela z Dębowca z poł. XIX w. Tutaj urodził się profesor geografii Stanisław Pawłowski, późniejszy rektor Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. Z budynków użyteczności publicznej na uwagę zasługują urzędy: gminy oraz pocztowy, a także remiza strażacka z niewielką salą teatralną. Poczesne miejsce na Rynku zajmuje karczma ze starym bufetem, ogromnym piecem oraz pawilonem kręgielni.
W nowym skrzydle Zamku – siedzibie Muzeum Historycznego - Galeria Zdzisława Beksińskiego. Zgromadzono w niej ok. 100 obrazów, kolekcje: rysunków i fotografii oraz arcyciekawe dokumenty. Do Zamku została także przeniesiona warszawska pracownia malarza. Centralne miejsce zajmują w niej sztalugi z niedokończonym obrazem. Przedstawia on objętą rękami, pozbawioną twarzy głowę anonimowego człowieka – stałego bohatera jego malarstwa. W przeciwległym kącie wysokie lustro, które służyło do tego by w całości obejrzeć malowany obraz. Pracownia była wąska, brakowało „odejścia”. Na sanockiej ekspozycji jest ona szersza o 1,30 metra niż w rzeczywistości.
W pracowni całą ścianę zajmuje regał szczelnie wypełniony setkami kaset CD z muzyką poważną, która stale towarzyszyła artyście w czasie malowania. Na drzwiczkach meblościanki plakat z sanockiej wystawy malarstwa, który Beksiński bardzo lubił oraz odbitki grafiki komputerowej. Na tylnej ściance – w widocznym miejscu koperta z testamentem, w którym artysta cały swój majątek przekazał sanockiemu Muzeum Historycznemu.
ZOBACZ TAKŻE
Reklama
Za oknem naturalnej wielkości zdjęcie wstrętnego gierkowskiego blokowiska, na które codziennie spoglądał Beksiński. Nie zwracał na ten widok uwagi. Dbał o to, by mieć spokojne miejsce do pracy. Na dwóch niższych kondygnacjach zgromadzone zostały prace Beksińskiego ze wszystkich okresów twórczości.
- Klucz chronologiczny w wypadku Beksińskiego zawodzi. Trzeba było znaleźć inny porządek –wyjaśnia dyrektor Muzeum Historycznego. - Porządek ten polega na przenikaniu się różnych motywów, które wciąż na nowo opracowywane towarzyszyły artyście przez całe życie: ludzka postać i zbliżenie twarzy, fantastyczne krajobrazy i budowle: wieże, gmachy, lochy i zamki, motyw krzyża... Na każdym piętrze ważne miejsce zajmuje twórczość z lat 70-tych. To „okres fantastyczny”. Pod koniec życia forma obrazów ulega uproszczeniu i zmonumentalizowaniu. Anonimowe głowy pozbawione są rysów twarzy, a postaci - cech indywidualnych. Przypominają ekshumowane z masowych grobów ciała pozbawionych nazwisk ofiar. Ta ekspozycja to wstrząsający „Labirynt Beksińskiego”.
Szklany szlak
Krosno oferuje przyjezdnym zwiedzanie Centrum Dziedzictwa Szkła. To unikalny w skali kraju zespół obiektów pokazujących współczesny przemysł szklarski oraz jego 90-letnią tradycję. W rozbudowanym i unowocześnionym gmachu dawnej hali targowej w Rynku turysta zobaczy wytop, obróbkę i zdobienie szkła.
Produkty powstające na oczach zwiedzających – także z ich udziałem – można kupić w sklepie przy Centrum. Budynek mieści się na skarpie; ma on trzy podziemne kondygnacje. W zachodniej pierzei Rynku mieszczą się nigdy przedtem nie udostępniany turystom dawne kupieckie piwnice, zbudowane w XVI-XVII stuleciach. Tutaj znajdują się kolejne ekspozycje, m.in. poświęcone regionalnym szklarzom-artystom oraz sala tematyczna „Szkło w fizyce”. Udało się pozyskać prace wywodzącego się z Krosna Stanisława Borowskiego, artysty o światowej renomie. Jego figuralne kompozycje ze szkła osiągają cenę ok. 50 tys. euro.
ZOBACZ TAKŻE
Reklama
W Muzeum Okręgowym powstała ekspozycja historyczna pokazująca przemysł szklarski od lat 20. XX w. po najnowsze szkło artystyczne oraz dekoracyjno-użytkowe. To dzieła miejscowych twórców i projektantów, pracujących w Krośnieńskich Hutach Szkła oraz w 13 hutach prywatnych. Dzięki nim ręcznie formowane szkło miejscowe wyróżnia się jakością na tle masowej produkcji europejskiej oraz azjatyckiej. Miasto powołało także nowy oddział Muzeum Rzemiosła. To wieża kościoła farnego z XVII w.; zobaczymy w niej trzy unikalne barokowe dzwony oraz ekspozycję zegarów.
Szlachecki dwór w Kopytowej
Z centrum Krosna kursuje ekologiczna kolejka. Obwozi ona turystów po zabytkach położonych w najbliższej okolicy. W Kopytowej Andrzej Kołder zaprasza do Muzeum Kultury Szlacheckiej. Odremontował zniszczony, chylący się ku upadkowi dwór i umeblował stare wnętrza, odtwarzając dawną siedzibę ziemiańską. W Kopytowej gościli członkowie rodu Kamienieckich, którym pobliski zamek w Odrzykoniu podarował Władysław Jagiełło. Kamienieccy stwierdzili, że czują się w Kopytowej jak we własnym domu. W ub.r. odwiedził Kopytową prezydent RP Bronisław Komorowski. A. Kołderowi brakuje funduszy na remont folwarcznej stodoły. Znajdzie się w niej muzeum etnograficzne, do którego zebrał 300 eksponatów oraz unikalne muzeum zagłady ziemiaństwa. Zobaczymy tam dokumenty parcelacyjne, zdjęcia archiwalne, a przede wszystkim zdewastowane sprzęty dworskie np. porąbaną siekierą barokową sekreterę z resztkami misternej intarsji.
Na przedmieściach Jasła leży Karpacka Troja, czyli skansen archeologiczny w Trzcinicy - dzieło życia Jana Gancarskiego, dyrektora Muzeum Podkarpackiego w Krośnie. Z maksymalną wiernością zrekonstruowano tu domostwa i umocnienia obronne z różnych epok istnienia osady. W latach 2100-1650 p.n.e. zbudowano tu pierwszy gród obronny. Mieszkańcy zajmowali się rolnictwem, hodowlą, myślistwem, rybołówstwem, tkactwem, obróbką kamienia. Na okres między 1650-1350 p.n. przypadł kolejny etap rozwoju osady. Pełniła ona ważną rolę: docierały tu nawet wpływy odległej kultury egejsko-anatolijskiej. Gromadzono bogactwa w postaci biżuterii ze złota, wyrobów z brązu, bursztynu, paciorków z fajansu oraz wyroby z ceramiki. We wczesnym średniowieczu (780-1031 r. n.e.) istniał tu kolejny potężny gród z wałami o łącznej długości 1250 m. Uległ on zniszczeniu u schyłku rządów Mieszka II. Z tej epoki pochodzi srebrny skarb wykopany przez archeologów i pokazywany w nowoczesnym centrum wystawowym. Odtworzono tam realia życia z dawnych epok tak, że do Trzcinicy przyjeżdżają tłumy turystów, aby „dotknąć przeszłości”.
ZOBACZ TAKŻE
Reklama
Militarna Blizna
Swoje programy turystyczne mają także gminy. W Bliźnie (gm. Ostrów) koło Pustkowa jest Park Historyczny. To tutaj hitlerowcy w odizolowanym od świata poligonie przeprowadzali w latach 1943 - 44 próby z rakietami V1 i V2 – supertajną „cudowną bronią” Hitlera, która miała zmienić losy II wojny światowej. Park Historyczny to poligon Blizna w pomniejszeniu. Za wysokim, drewnianym płotem widzimy stojącą pionowo rakietę V2, która złudzenia przypomina oryginalny pocisk. Jej wysokość wynosi 14 m, zaś rozpiętość lotek w dolnej części korpusu przekracza 3,5 m. Rakieta jest w środku pusta. Na dobrą sprawę dałoby się w niej zainstalować oryginalny układ napędowy odnaleziony w okolicznych lasach. Jego system jest tak zaawansowany technologicznie, że można porównywać go do współczesnego komputera. W górnej części bojowej wersji V2 mieściły się materiały wybuchowe (dynamit, trotyl). Ćwiczebną (nieuzbrojoną) wersję rakiety wypróbowywano na poligonie w Bliźnie ze zmiennym powodzeniem. Wiele pocisków spadało, rozrywając się w najbliższej okolicy. Do dziś w pobliskich lasach oglądać można głębokie leje, przypominające kratery wygasłych wulkanów. Potężne wybuchy powodowało umieszczone w nich paliwo: trzy tony spirytusu.
Przydatne linki:
Cerkiew w Radużu: cerkiew-radruz.horyniec.info
Muzeum Kresów w Lubaczowie: www.muzeumkresow.eu
Muzeum Kultury Szlacheckiej w Kopytowej: www.kopytowamuseum.eu
Centrum Dziedzictwa Szkła w Krośnie: www.miastoszkla.pl
Skansen Archeologiczny Karpacka Troja: www.karpackatroja.pl
Blizna - Park Historyczny: www.parkhistorycznyblizna.pl
Reklama
Muzeum Historyczne w Sanoku: www.muzeum.sanok.pl
Reklama
Rozwiń
