Reklama

Kultura

Lwowskie arcydzieło u franciszkanów w Przemyślu

Antoni Adamski
Dodano: 09.12.2023
Ołtarz główny kościoła oo. franciszkanów pw. św. Marii Magdaleny w Przemyślu. Fot. Tadeusz Poźniak
Ołtarz główny kościoła oo. franciszkanów pw. św. Marii Magdaleny w Przemyślu. Fot. Tadeusz Poźniak
Share
Udostępnij

Jest wiele powodów, dla których warto odwiedzić Przemyśl. Jednym z najważniejszych jest ołtarz główny kościoła oo. franciszkanów pw. św. Marii Magdaleny w centrum miasta. Wybitne dzieło lwowskiej szkoły snycerskiej okresu rokoka związane jest z nazwiskiem Piotra Polejowskiego – autora rzeźb.

Najważniejszym dziełem Piotra (zm. 1776) i Macieja (zm. ok. 1795) Polejowskich jest rokokowa przebudowa wnętrza katedry łacińskiej we Lwowie oraz bazyliańskiej ławry w Poczajowie.

Wojciech Kozak, artysta-konserwator dzieł  sztuki podkreśla, iż przemyski ołtarz główny należy do najcenniejszych dzieł sztuki polskiego późnego baroku oraz rokoka. Jest przykładem połączenia przemyślanej konstrukcji architektonicznej, rokokowej rzeźby lwowskiej o wyjątkowym poziomie artystycznym oraz dobrej klasy malarstwa sztalugowego. Wpisany w prostokątne prezbiterium ołtarz ma konstrukcję przestrzenną z kulisowymi skrzydłami zachodzącymi na ściany boczne prezbiterium. Jego głębia – mierząc od ścianki tabernakulum do końca skrzydeł bocznych – wynosi aż cztery metry. 

Kościół pw. św. Marii Magdaleny w Przemyślu

Część środkowa ołtarza obramowana jest czterema  kolumnami. Między nimi znajdują się pełnoplastyczne figury. Od lewej: alegoria Wiary, św. Jan Duns Szkot i św. Piotr, św. Paweł, św. Idzi oraz alegoria Nadziei. Adorują one słynący łaskami obraz Najświętszej Marii Panny Niepokalanie Poczętej. Obraz  z pocz. XVII w  został namalowany temperą na desce lipowej. Dwie flankujące obraz kolumny podtrzymują przerwane przyczółki, na których zasiadły anioły o potężnych, złoconych skrzydłach adorujące św. Marię Magdalenę (w obrazie umieszczonym w wyższej kondygnacji). W zwieńczeniu ołtarza kilkanaście główek aniołków wśród srebrnych chmur, podtrzymuje rozległą glorię z monogramem Matki Bożej.

Pełne ekspresji figury ołtarzowe stwarzają wrażenie zatrzymanych  w gwałtownym ruchu. Skierowany jest on w stronę  cudownego wizerunku Madonny. Stamtąd zaś biegnie  w górę: w kierunku sklepienia, gdzie przed widzem otwiera się niebo. Tam w glorii aniołów zasiada Trójca św. Klasę artystyczną ołtarza podkreśla jego kolorystyka. Na tle szlachetnej ciemno seledynowej zieleni błyszczą pozłocone kolumny. Stanowią one ramy rzeźb utrzymanych w kolorze kremowego stiuku (technika szypolen). 

Jak podkreśla Wojciech Kozak, ołtarz choć w zasadniczej postaci przetrwał do dzisiaj, to na przestrzeni ponad dwustu trzydziestu lat ulegał  przekształceniom. Przekazy archiwalne wspominają o jeszcze większej ilości rzeźb ołtarzowych. Drewno próchniało, wykwintną snycerkę niszczyły owady, spękania spróchniałego drewna spajano płótnem.

Ołtarz był przemalowany co najmniej czterokrotnie, co następowało przy okazji odnawiania kościoła w 1848, w wyniku pożaru 1864, w latach 1927-29, a ostatnio między 1975 –80. Także obraz Matki Boskiej – wykonany temperą na desce lipowej – był kilkakrotnie odnawiany i przemalowywany. Jego powierzchnia była brudna, a warstwa malarska pociemniała. Przemalowania  usunięto  z rąk Madonny, płaszcza, sukni, oraz z obłoków/chmurek, aniołków, gołębicy, mandorli – dodaje konserwator ołtarza.

Share
Udostępnij
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama

Nasi partnerzy