W kwietniu w Warszawie jubileuszowy Szczyt Inicjatywy Trójmorza

Trzynaście państw, 120 milionów obywateli i 143 projekty priorytetowe – Inicjatywa Trójmorza obchodzi w tym roku dziesiątą rocznicę powstania. Jubileuszowy szczyt, który odbędzie się w Warszawie w dniach 28–29 kwietnia 2025 r., nie tylko symbolicznie domknie dekadę regionalnej współpracy, ale też wyznaczy kierunki jej dalszego rozwoju.

 Zdecydowałem się uczynić Inicjatywę Trójmorza jednym z priorytetów mojej prezydentury; to inicjatywa o charakterze nie tyle politycznym, co infrastrukturalnym i gospodarczym.

Prezydent Andrzej Duda, Forum GLOBSEC, 26 maja 2017 r.

Może cię zainteresować

Nowe rozdanie Funduszy Norweskich i EOG

Polska ma szansę stać się hubem elektromobilności w Europie

Hegseth chwali sojusz USA-Polska, ponownie podkreśla apel do krajów NATO o zwiększenie wydatków na obronę

Reklama

Podczas tegorocznego szczytu Prezydenci mają dyskutować przede wszystkim o dekadzie funkcjonowania formatu trójmorskiego. Ma to być podsumowanie dziesięciolecia integracji i wyznaczenie kierunków rozwoju Inicjatywy na kolejne 10 lat.

Przewidziany jest udział ponad 20 delegacji najwyższego i wysokiego szczebla. Do Inicjatywy Trójmorza dołączą też kolejne państwa.

Szczytowi towarzyszyć będzie Forum Biznesu Inicjatywy Trójmorza, które jest platformą poszukiwania synergii gospodarczych i współpracy przedsiębiorców.

Inicjatywa początkowo skupiała 12 państw członkowskich UE: Austrię, Bułgarię, Chorwację, Czechy, Estonię, Łotwę, Litwę, Polskę, Rumunię, Słowację, Słowenię i Węgry. W 2023 r. grono to powiększyło się o Grecję i liczy obecnie 13 państw uczestniczących oraz 2 stowarzyszone państwa uczestniczące – Ukrainę i Mołdawię. Partnerami strategicznymi Inicjatywy Trójmorza są: Stany Zjednoczone, Japonia, Komisja Europejska i Niemcy.

Powołanie Inicjatywy Trójmorza zainicjowali Prezydenci Polski Andrzej Duda i Chorwacji Kolinda Grabar–Kitarović podczas spotkania przywódców państw regionu na marginesie Zgromadzenia Ogólnego ONZ w Nowym Jorku w 2015 roku. Rok ten jest uznawany za początek współpracy trójmorskiej, natomiast inauguracyjny szczyt Inicjatywy odbył się w Dubrowniku w 2016 r.

W stolicy Chorwacji pod hasłem „Wzmacnianie Europy: budowanie połączeń między Północą i Południem” Prezydenci i reprezentanci państw Inicjatywy Trójmorza obradowali na dwudniowym szycie, w trakcie którego przyjęto wspólną deklarację powstania platformy. Podkreślono w niej m.in., że „Inicjatywa Trójmorza jest, w ramach określonych projektów, otwarta na partnerstwo z zainteresowanymi państwowymi lub biznesowymi podmiotami z całego świata, respektującymi fundamentalne wartości i zasady Unii Europejskiej”.

– Trójmorze jest szansą dla krajów regionu do pokonania barier infrastrukturalnych i dostrzeżenia wzajemnej atrakcyjności rynków. Dotąd Europa rozwijała się, inwestując przede wszystkim na osi Wschód–Zachód, dlatego dziś kluczowym filarem rozwoju  jest budowanie spójności regionu od Bałtyku po Adriatyk i Morze Czarne, czyli oś Północ–Południe – mówił wówczas Andrzej Duda.

W 2017 r., wraz z Prezydent Chorwacji, Andrzej Duda był gospodarzem Szczytu Trójmorza w Warszawie. Gościem specjalnym wydarzenia był Prezydent USA Donald Trump.

– Poradziliście sobie z latami ucisku i wszystkich was łączy nadzieja, że wasi obywatele będą rozkwitać, handel będzie się rozwijać, a kraje będą dobrze prosperować. Chcę wam pogratulować wspaniałej pracy, którą wykonujecie dla tego regionu – mówił amerykański przywódca.

W kolejnych latach Prezydenci spotykali się w tym formacie co roku: w Rumunii (dwukrotnie), Słowenii, Estonii, Bułgarii, na Łotwie i na Litwie. Prezydent Andrzej Duda reprezentował Polskę na wszystkich szczytach.

– Rezultaty Trójmorza chcemy mierzyć nie w liczbie wzajemnych spotkań i podpisanych deklaracji, ale w kilometrach nowych dróg, zmodernizowanych gazociągów czy kwotach wydanych na inwestycje – mówił Andrzej Duda podczas IV Szczytu Inicjatywy Trójmorza w Lublanie w 2019 r.

– Nie ma żadnych wątpliwości, że w ciągu ostatnich dziewięciu lat Inicjatywa Trójmorza stała się najważniejszą platformą regionalnej współpracy w naszej części Europy, moim zdaniem także w Unii Europejskiej. Jesteśmy silą napędową europejskiej ekonomii i świetnym miejscem dla inwestycji w obecnych niespokojnych czasach – podkreślał Prezydent w Wilnie.

Wśród sukcesów Inicjatywy Trójmorza można wymienić m.in.:

• Pozyskanie tzw. partnerów strategicznych Trójmorza: USA, Niemiec, Komisji Europejskiej oraz Japonii,
• Stworzenie wspólnego indeksu giełdowego zrzeszającego ponad 100 największych spółek z 7 państw regionu (Chorwacji, Czech, Polski, Rumunii, Słowacji, Słowenii i Węgier) pod nazwą CEEplus, 
• Utworzenie Funduszu Inwestycyjnego Inicjatywy Trójmorza,
• Utworzenie Funduszu Innowacji Inicjatywy Trójmorza,
• Rozpoczęcie prac nad powołaniem następcy Funduszu Inwestycyjnego Inicjatywy Trójmorza.

Aktualnie na liście Projektów Priorytetowych Trójmorza znajduje się ok. 140 przedsięwzięć realizowanych w ramach 3 kategorii infrastrukturalnych: transportowej, energetycznej i cyfrowej. Część z nich została już wdrożona w całości. Do najistotniejszych z perspektywy strategicznych interesów Rzeczypospolitej należą: interkonektory gazowe z Litwą i Słowacją, droga ekspresowa Via Carpatia, kolejowy korytarz sieci bazowej TEN–T Bałtyk–Adriatyk, Rail–2–Sea – połączenie kolejowe pomiędzy portami w Gdańsku i Konstancy.

Jednym z kamieni milowych na drodze ewolucji formatu trójmorskiego było powołanie Funduszu Inwestycyjnego Inicjatywy Trójmorza o wartości ok. 1 mld EUR. Fundusz zainwestował w 5 znaczących projektów obejmujących wszystkie kluczowe sektory inicjatywy. Zrealizowane projekty mają zasięg geograficzny obejmujący prawie wszystkie państwa Trójmorza, stanowiąc znakomite świadectwo skuteczności współpracy instytucji rozwoju w regionie.

Innym ważnym narzędziem rozwoju współpracy trójmorskiej są fora biznesu organizowane jako wydarzenia towarzyszące szczytom, począwszy od 2018 r. Spotkania przedsiębiorców i liderów państw regionu stanowią emanację hasła definiującego Inicjatywę Trójmorza jako format inspirowany politycznie, ale napędzany gospodarczo.

Ważnym aspektem współpracy trójmorskiej, która rozwinęła się jako inicjatywa oddolna, jest Forum Regionów Trójmorza. Jest to projekt zainicjowany przez Prezydenta Andrzeja Dudę w 2018 r. w Rzeszowie. Kolejne edycje, pod nazwą „Samorządowy Kongres Trójmorza”, organizowane są co roku w Lublinie i wraz z Forum Gospodarczym, jako wydarzeniem towarzyszącym, mają na celu zacieśnianie powiązań międzyregionalnych, tworząc trwałe podstawy dla rozwoju gospodarczego w zakresie energii, transportu, komunikacji cyfrowej i gospodarki. W 2021 r. samorządowcy reprezentujący 15 regionów z państw Inicjatywy Trójmorza podpisali Deklarację Lubelską o utworzeniu Sieci Gospodarczej Regionów Trójmorza.

W okresie dekady prezydentury Andrzeja Dudy Inicjatywa Trójmorza stała się użyteczną platformą utrzymywania relacji z krajami trzecimi. Atrakcyjność formatu trójmorskiego skutkuje wyjątkowo korzystną dynamiką, jaka wytworzyła się wokół niego w ostatnich latach. Zainteresowanie współpracą w ramach Inicjatywy zasygnalizowały, bądź wyraziły m.in. Włochy, Hiszpania, Wielka Brytania, Turcja, Izrael i niektóre kraje Zatoki Perskiej.

Andrzej Duda przy okazji licznych spotkań z zagranicznymi partnerami, nie tylko z Europy, zachęcał do zainteresowania się platformą i do inwestycji w państwach Trójmorza.

– Dziś obszar Inicjatywy Trójmorza jest jednym z najszybciej rozwijających się regionów na świecie, z prognozowanym wzrostem PKB o 35% do 2030 roku. Dzięki tej współpracy powstają strategiczne szlaki transportowe, takie jak Via Baltica, Rail Baltica czy Via Carpatia – korytarze łączące Europę Środkową z resztą kontynentu i tworzące bramę dla inwestycji z Bliskiego Wschodu i Afryki. To ogromna szansa i mogę zapewnić wszystkich, że Polska jest gotowa ją wykorzystać – mówił w Dubaju 11 lutego br.

Czytaj także: