Premier Donald Tusk poinformował w piątek, że dla Narodowego Centrum Nauki przeznaczone zostanie na 2025 r. dodatkowe 500 mln zł w obligacjach skarbowych, które „są w zasobie prezesa Rady Ministrów”.
Najprawdopodobniej oznacza to, że niebezpieczeństwo zawieszenia niektórych konkursów z powodu braku środków zostało zażegnane – powiedział PAP dyrektor NCN. Prof. Krzysztof Jóźwiak przypomniał, że kierowana przez niego instytucja oceniła swoje potrzeby na rok 2025 na dodatkowe 300 mln złotych.
„Przyznano nam mniejsze gotówkowe środki w dotacji celowej (50 mln zł – PAP). Teraz, dzięki decyzji premiera, mamy środki, chociaż w innej formie, które będziemy mogli przeznaczyć na finansowanie wartościowych projektów naukowych i zamierzamy to zrobić. To daje NCN spory oddech” – ocenił szef Narodowego Centrum Nauki i profesor nauk farmaceutycznych.
Podkreślił, że Centrum jest instytucją, która prowadzi rzetelny system grantowy i dba o wartość naukową dofinansowywanych projektów. „Robimy wszystko, żeby te środki były skierowane na realizację najciekawszych, najbardziej wartościowych projektów badawczych” – zadeklarował.
Wymienił również inną ważną kwestię związaną ze zwiększeniem nakładów na NCN. “To zabezpieczenie finansowe, które pozwala na podjęcie strategicznej dyskusji o tym, jak mógłby w przyszłości wyglądać system grantowy. Do tej pory takie rozważania były prawie niemożliwe, dlatego że nie było wystarczających środków, żeby podejmować się jakichkolwiek nowych zobowiązań. Teraz możemy rozpocząć planowanie. Obligacje, które dostaniemy z rezerwy celowej pana premiera dają pewną elastyczność. Możemy je monetyzować w miarę potrzeb, wykorzystać albo w najbliższym roku, albo w kolejnym. Mamy oczywiście już pewne plany, ale musimy je szczegółowo zanalizować i opracować precyzyjną strategię na najbliższy czas” – zapowiedział.
Dodał: “Dodatkowe 500 mln złotych dla naszej instytucji to sygnał, że dążymy do coraz lepszych rozwiązań w kwestii finansowania polskiej nauki. Jej sytuacja była w ostatnich latach bardzo trudna, chociażby z powodu inflacji, za którą nie nadążały wzrosty subwencji i innych instrumentów. Pan premier podczas piątkowego spotkania mówił też o tym, że jest wola polityczna do tego, żeby inwestować w rozwój naszego kraju, w innowacje, w nowoczesną gospodarkę opartą na nowych technologiach. Zadeklarował, że taka strategia będzie też realizowana w kolejnych latach. Na to bardzo liczymy” – przyznał prof. Jóźwiak.
Przypomniał, że badania naukowe są fundamentem rozwoju wielu najbardziej rozwiniętych gospodarek, a mnóstwo nowych technologii powstało dzięki podstawowym badaniom naukowym, których praktycznych zastosowań na początku nawet sami naukowcy często nie widzieli. Podał za przykład uczenie maszynowe i sztuczną inteligencję, które wkraczają w wiele dziedzin codziennego życia, albo rewolucję w medycynie i terapii nieuleczalnych niedawno chorób za sprawą fundamentalnych badań w obszarze biomedycznym.
“Wszędzie na świecie godnie finansowane są dobrej jakości badania naukowe, które przekładają się na rozwój gospodarki i społeczeństwa” – podsumował prof. Krzysztof Jóźwiak. O zmiany w projekcie ustawy budżetowej i zwiększenie nakładów na finansowanie badań przez NCN “o kolejne 300 mln zł oraz o 2 mln zł na wynagrodzenia pracowników w 2025 roku i w latach następnych” zaapelowała w uchwale na początku września br. Rada Narodowego Centrum Nauki.
Także środowisko naukowe zaapelowało do władz o rewizję projektu budżetu na 2025 rok i zwiększenie nakładów na badania naukowe, a w szczególności na Narodowe Centrum Nauki.
NCN to rządowa agencja wspierająca badania podstawowe – na drodze konkursów finansuje projekty badawcze oraz działania naukowe. W latach 2011-2022 NCN przyznało polskim badaczkom i badaczom prawie 30 tys. grantów na łączną kwotę ok. 16 mld zł.
