Wyrok NSA z 21 czerwca 2017 r., sygn. akt II FSK 1546/15.
Komentarz AXELO (aplikantka radcowska Ines Borkowska)
Komentowane orzeczenie Naczelnego Sądu Administracyjnego zapadło na skutek wniesienia przez Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy skargi kasacyjnej od korzystnego dla podatnika (Spółki, która wraz z kilkoma zależnymi podmiotami tworzyła podatkową grupę kapitałową, działającą w branży energetycznej) wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 28 stycznia 2015 r. sygn. akt I SA/Gd 1328/14.
Naczelny Sąd Administracyjny uwzględnił skargę kasacyjną Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy w sporze powstałym na tle odpowiedzi na pytanie, czy zawarcie umowy użyczenia w celu korzystania z nieruchomości albo innych obiektów spowoduje po stronie Spółki przychód opodatkowany CIT. Spółka wskazywała, że jej działalność w wielu przypadkach nie może być prowadzona wyłącznie na nieruchomościach oraz przy użyciu składników majątku stanowiących jej własność. Z tego powodu zawiera umowy użyczenia jako biorący nieodpłatnie do używania, a przedmiotem tych umów są grunty, budynki, lokale, a także określone urządzenia.
Na gruncie powyższego stanu faktycznego, zgodnie ze stanowiskiem Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy wyrażonym w interpretacji indywidulanej, po stronie Spółki wystąpi przysporzenie majątkowe, mające konkretny wymiar finansowy, polegający na tym, że Spółka nie będzie zobowiązana płacić za prawo do korzystania z cudzej nieruchomości czy rzeczy. W konsekwencji będzie musiała rozpoznać więc przychód z art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT. Stanowiska tego nie podzielił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku. Jednak, to korzystne dla Spółki rozstrzygnięcie podważył NSA, który wskazał, że co prawda pojęcie nieodpłatnych świadczeń budzi wątpliwości, niemniej przychyla się do wykładni, zgodnie z którą pojęcie nieodpłatnych świadczeń w podatkach należy traktować szerzej niż w prawie cywilnym. Tym samym, umowa użyczenia, która ze swojej istoty jest nieodpłatna na gruncie podatkowym, rodzi przychód z nieodpłatnych świadczeń.
Należy zauważyć, że zgodnie z art. 710 i n. kodeksu cywilnego umowa użyczenia jest umową, na podstawie której użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy. Przedmiotem użyczenia mogą być zarówno nieruchomości, jak i ruchomości. Podkreślić należy, że biorący rzecz do używania nie może być zobowiązany do jakiegokolwiek świadczenia wzajemnego. Cechą charakterystyczną umowy użyczenia jest bowiem jej nieodpłatność. Treść stosunku użyczenia sprowadza się zatem do bezpłatnego przysporzenia przez użyczającego korzyści użyczającemu. Co więcej, z uwagi na fakt, że z tytułu umowy użyczenia zobowiązanym do spełnienia świadczenia jest tylko użyczający, umowę tę należy uznać za jednostronnie zobowiązującą – użyczenie nie jest zatem umową wzajemną.
Z kolei na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT dla celów podatkowych, przez nieodpłatne świadczenia należy rozumieć te wszystkie zdarzenia prawne lub gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, tj. niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie w majątku podatnika, mające konkretny wymiar finansowy. Powstanie przychodu ze świadczeń nieodpłatnych należy zatem rozważyć zawsze wtedy, gdy podatnik podatku dochodowego od osób prawnych otrzymuje bez obowiązku świadczenia wzajemnego rzeczy lub prawa, bądź inne świadczenia lub też możliwość korzystania z rzeczy lub praw.
Mając powyższe na względzie, a także biorąc pod uwagę poglądy doktryny oraz orzecznictwo sądowe, które opowiada się za szerokim rozumieniem pojęcia nieodpłatnego świadczenia, NSA podzielił stanowisko Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy, że za świadczenie, o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy oCIT należy uznać wszystkie zdarzenia prawne oraz gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, tj. niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu przysporzenie majątku, mające konkretny wymiar finansowy. Podstawową cechą nieodpłatnego świadczenia jest bowiem taka sytuacja, że otrzymujący przysporzenie, w tym przypadku Spółka, nie będzie zobowiązana do jakiegokolwiek świadczenia wzajemnego. Tym samym, jeżeli zostanie zawarta umowa użyczenia określonego obiektu, nieruchomości, to po stronie Spółki wystąpi przysporzenie majątkowe, mające konkretny wymiar finansowy, polegający na tym, że nie będzie ona zobowiązana płacić za prawo do stosownego korzystania z cudzej nieruchomości/rzeczy. W konsekwencji będzie musiała rozpoznać w związku z taką sytuacją przychód na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT.
Co istotne, NSA zaznaczył jednak, że każdy przypadek należy oceniać indywidualnie.
Aby szczegółowo omówić poruszone zagadnienia, skontaktuj się z AXELO. www.axelo.pl
Informacje zawarte w niniejszym artykule/komentarzu mają charakter skrótowy i informacyjny. Informacje te nie powinny zastępować szczegółowej analizy poruszanych w nim zagadnień, jak również stanowić podstawy podejmowania decyzji biznesowych lub jakichkolwiek innych czynności prawnych lub faktycznych.
