Berberys pospolity czyli kwaśnica rośnie w całej Europie, również w Polsce, ale bywa niszczony ze względu na rdzę źdźbłową, której jest żywicielem pośrednim. Warto go posadzić w ogrodzie – pięknie ozdobi go jesienią.
Berberys Wilsona jest niskim, gęstym, ciernistym krzewem o małych, wąskich i pół zimozielonych liściach. Bardzo podobny do niego jest berberys wiązkowy. Berberys koreański to wyprostowany, wysoki krzew odporny na mróz i rdzę. Powstał nawet berberys Chopina, który jest mieszańcem koreańskiego i pospolitego. Do berberysów zimozielonych i najbardziej mrozoodpornych, które pochodzą z Chin zaliczamy: berberys Juliany (wyprostowany, ciernisty krzew o wąskich, skórzastych i zielonych liściach); i brodawkowaty (niski krzew przypominający b. Thunberga).
Najbardziej rozpowszechniony jest berberys Thunberga, który pochodzi z Japonii i jest odporny na rdzę źdźbłową. Jest niezwykle dekoracyjnym krzewem, właściwie o każdej porze roku. W zależności od odmiany posiada liście od żółtych, przez zielone, po bordowe z obwódką lub bez. Pokrój krzewów też bywa różny od miniaturowych kul, przez kolumnowe do szeroko krzewiących się. Jesienią liście pięknie przebarwiają się tworząc jeden z ostatnich barwnych akcentów. Po opadnięciu liści zostają owoce, które możemy spożytkować lub pozostawić dla ptaków. Ze świeżych owoców można przyrządzić soki, syropy, dżemy, nalewki i wino. Owoce można suszyć, dodawać do herbaty lub do musli. Razem z liśćmi (można jeść je na surowo) sprawdzają się jako dekoracja deserów i ciast.
Berberys jest rośliną mało wymagającą
Preferuje stanowiska w pełnym słońcu ale dobrze rośnie również w półcieniu. Berberys lubi glebę umiarkowanie żyzną i wilgotną, lekką piaszczysto gliniastą i przepuszczalną. Jest gatunkiem w pełni mrozoodpornym, ale niektóre odmiany mogą w mroźne i bezśnieżne zimy przemarzać. Większość odmian przeznaczonych na żywopłoty i prowadzonych w formie naturalnej dorasta do 3 m wysokości i szerokości. Pędy pionowe są słabo rozgałęzione lub lekko łukowato wygięte. Liście maja kształt eliptyczny o brzegach drobno piłkowanych. U odmiany ‘Golden Ring’ brzegi liści dodatkowo mają kremową obwódkę. Wszystkie pędy są pokryte drobnymi cierniami, które wbite w nadmiarze, ciężko jest usunąć z dłoni. Berberys kwitnie w maju i czerwcu, ale niezbyt atrakcyjnie: tworzy zwisające grona z bladymi kwiatkami, które nieładnie pachną. Za to jesienią dojrzewają czerwone podłużne owoce.
Berberys praktycznie nie choruje i rzadko bywa atakowany przez szkodniki. Najczęściej chorują krzewy posadzone w cieniu, w wilgotnej glebie i miejscu nieprzewiewnym. Latem, po obu stronach blaszki liściowej i na młodych pędach pojawia się mączysty nalot. To mączniak prawdziwy. Po zauważeniu pierwszych objawów należy usuwać porażone części rośliny i opryskać preparatem Dithane NeoTec 75 WG lub Topsin M 500 SC. Opryski powtarzamy 2 lub 3 razy w odstępach co 7-10 dni, stosując dwa preparaty naprzemiennie. Ważne, aby jesienią dokładnie wygrabić wszystkie opadłe liście. Dzięki temu zmniejszymy ilość patogenów.
Cięcie. Po posadzeniu krzewów przeznaczonych na żywopłot musimy je skrócić o 30%. Dzięki temu lepiej się ukorzenią i rozkrzewią. Następnie, każdego roku w maju, najlepiej po kwitnieniu, a potem w lipcu znów delikatnie przycinamy żywopłot utrzymując jego kształt. Odmian o pokroju kuli np. ‘Bagatelle’ nie musimy przycinać.
Po kilku latach należy wprowadzić cięcie odmładzające, które polega na usuwaniu starych pędów. Po kwitnieniu usuwamy do 20% takich pędów na wysokości około 30 cm od ziemi. Z pąków bocznych wybiją nowe pędy, które zakwitną i zaowocują w przyszłym roku. Dzięki temu, że berberysy tworzą zbite i gęste krzewy, doskonale nadają się na żywopłot obronny.
Nawożenie warto wykonać każdego roku nawozem o długim działaniu typu Osmocote. Nawozimy zawsze na wiosnę, bo nawóz działa do 6 miesięcy. Opakowanie 15 kg kupimy już za 330 zł.
Podlewanie jest konieczne przy długotrwałej suszy. Zawsze podlewamy glebę, nie liście. Podlewamy o stałej porze, np. wieczorem i w te same dni tygodnia. (rośliny podlewane podczas suszy przyzwyczaja się do podlewania i nie szukają wody w głębszych warstwach gleby).
Odmiany wysokie
‘Atropurpurea’ to ciernisty krzew o pokroju kopuły, dorasta do 2 m wysokości. Liście są purpurowoczerwone, opadają na zimę. To odporny na złe warunki krzew, często sadzony w parkach i jako krzew na żywopłot.
‘Golden Ring’ to ciernisty krzew o pokroju kopuły, dorasta do 3m wysokości. Liście są purpurowoczerwone z wąską żółtą obwódką, opadają na zimę. To odporny na złe warunki krzew, często sadzony w parkach i jako krzew na żywopłot.
‘Rose Glow’ ciernisty krzew tworzący kopułę dorastającą do 2 m wysokości. Liście są pstre: purpurowo różowo białe.
‘Kórnik’ tworzy kopułę dorastająca do 2 m wysokości. Liście ma zielone z marmurkowym białym nakrapianiem. Latem liście stają się zielone.
‘Erecta’ to kolumnowy i wąski, ciernisty krzew, dorasta do 1,5 m wysokości. Liście są zielone i opadają na zimę. Można posadzić go jako żywopłot lub soliter.
‘Helmond Pillar’ to kolumnowy i wąski, ciernisty krzew, dorasta do 1,5 m wysokości. Liście są sezonowe i purpurowoczerwone.
‘Powwow’ krzew o kolumnowym pokroju dorasta do 1,5 m wysokości. Liście na wiosnę są cytrynowożółte, potem zielone z kremowymi plamkami, a jesienią pomarańczowoczerwone. Jest mało odporna na mróz i warunki stresowe.
‘Red Pillar’ to wyprostowany krzew z lekko rozkładającymi się na boki pędami. Dorasta do 1,5m wysokości, liście są purpurowo czerwone, sezonowe.
Odmiany niskie
‘Bagatelle’ dorasta do 40cm wysokości i szerokości. Liście ssą brązowoczerwone, a jesienią szkarłatne.
‘Kobold’ tworzy kulkę o wysokości 50cm, liście są ciemnozielone, a jesienią szkarłatne. Nadaje się na obwódki.
‘Atropurpurea Nana’ dorasta do wysokości 60cm i 1m szerokości. Nadaje się na obwódki i na skalniaki. Liście ma purpurowobrązowe, a jesienią szkarłatne.
‘Aurea’ dorasta do 1m wysokości szerokości. Liście ma jaskrawożółte. Najlepiej rośnie w półcieniu, ponieważ w pełnym słońcu ulega poparzeniu.
‘Bogozam’ tworzy kulę o wysokości 40cm. Liście są złotożółte. Jest bardziej wytrzymały na słońce niż ‘Aurea’.
