Dwa lata po podwójnym ciosie w postaci kryzysu cen energii i uchwaleniu przez Stany Zjednoczone ustawy o redukcji inflacji, gospodarka europejska wciąż przeżywa kryzys.
Wzrost produkcji gospodarczej UE wyniósł poniżej 1% w 2024 r., podczas gdy dług publiczny pozostaje wysoki – i coraz droższy w obsłudze. Trudno o gorszy moment na tę złą passę; Mario Draghi, były prezes Europejskiego Banku Centralnego, niedawno obliczył, że kontynent potrzebuje 800 miliardów euro rocznie dodatkowych inwestycji, co wyklucza nowe żądania zza Atlantyku, aby zwiększyć wydatki na obronę z 2% PKB, które są już poza zasięgiem kilku gospodarek europejskich, do 5%.
Obsługa długu publicznego w Europie stała się droższa.Obraz: EBC
Dobra wiadomość jest taka, że europejscy decydenci nie stoją przed wyborem Hobsona między względnym spadkiem gospodarczym a wyższymi wydatkami publicznymi poprzez politycznie niezrównoważone podwyżki podatków i obciążenia długiem. Istnieje inna ścieżka, która polega na podjęciu kilku od dawna oczekiwanych środków, które nie wymagają dodatkowych pieniędzy publicznych – jedynie odwagi politycznej. Istnieją cztery szerokie obszary, w których można podjąć działania.
Międzynarodowa Agencja Energetyczna stwierdza, że ceny energii dla europejskiego przemysłu są prawie dwukrotnie wyższe niż w USA i Chinach, nawet po spadku z ich szczytu w 2022 r. Bez taniej i niezawodnej infrastruktury czystej energii, europejski przemysł pozostanie w niekorzystnej sytuacji strukturalnej. Europa ma jednolity rynek handlu towarami, ale rynek energii pozostaje mocno zakorzeniony w krajowych priorytetach i przepisach. Ukończenie tego niedokończonego filaru europejskiego jednolitego rynku mogłoby sprawić, że Europa zacznie zmniejszać lukę kosztową energii w stosunku do innych regionów. Zajęcie się fragmentacją regulacyjną, w tym podatkową, z ostatecznym celem dostarczania tańszej energii elektrycznej dla konsumentów i producentów, dodatkowo zachęciłoby do rozwoju i wdrażania nowych technologii – pomagając regionowi stać się liderem rynku w branżach jutra. Ale tania, zielona energia to tylko jeden ze sposobów, w jaki decydenci mogą pomóc europejskiemu przemysłowi bez osłabiania ambicji klimatycznych.
Realizując Europejski Zielony Ład , nowy raport Światowego Forum Ekonomicznego opracowany we współpracy z Accenture, wykazał, że największą przeszkodą dla dekarbonizacji europejskiego sektora prywatnego nie są koszty ani nadmierna regulacja, ale rozdrobniony charakter europejskiego środowiska regulacyjnego – innymi słowy, złożoność. Zmniejszenie tej złożoności poprzez dalszą harmonizację przepisów w gospodarkach UE, w przeciwieństwie do ścinania Europejskiego Zielonego Ładu, mogłoby pomóc europejskim przedsiębiorstwom zmniejszyć emisje przy mniejszym wysiłku. Jest to ważne; przyjęcie zobowiązań zerowej emisji netto jest dwukrotnie wyższe w Europie niż w innych regionach, ale tylko około jedna piąta europejskich przedsiębiorstw jest na dobrej drodze do osiągnięcia zerowej emisji netto do 2050 r.
Jednym z najbardziej uderzających punktów danych w raporcie Draghiego jest to, że w latach 2009–2023, pomimo oszczędzania znacznie mniej niż gospodarstwa domowe w strefie euro, majątek netto gospodarstw domowych w USA wzrósł mniej więcej trzy razy bardziej niż w strefie euro. Raport przypisuje to rozdrobnionym rynkom kapitałowym UE. USA korzystają z bardziej zintegrowanych i wydajnych rynków kapitałowych, które pomagają uzyskać znacznie lepsze zwroty z zainwestowanych oszczędności gospodarstw domowych. Ta dysproporcja pokazuje prawdziwy koszt dla poszczególnych europejskich gospodarstw domowych niezdolności Europy do utworzenia Unii Rynków Kapitałowych (niedawno przemianowanej przez byłego premiera Włoch Enrico Lettę na Unię Oszczędności i Inwestycji ).
Rozdrobnione rynki kapitałowe i systemy bankowe wpływają na zdolność sektora publicznego i prywatnego do pozyskiwania funduszy potrzebnych do sprostania chwili. Podczas gdy ekonomiczny argument za integracją rynku kapitałowego jest jasny, większość władzy do korygowania kursu spoczywa w stolicach państw, które obawiają się, że korzyści z integracji nie zostaną równomiernie rozłożone lub że europejski organ nadzoru nad rynkiem kapitałowym nie będzie tak zwinny lub dostępny jak krajowy organ nadzoru. Znalezienie sposobów na pokonanie tych przeszkód politycznych przyniesie korzyści finansowe dla pokoleń bez potrzeby nowych pieniędzy publicznych.
Niedawno opublikowany raport Światowego Forum Ekonomicznego, oparty na badaniach McKinsey’a, Europa w erze inteligencji: od pomysłów do działań , oszacował korzyści wynikające z niwelowania różnic technologicznych między Europą a USA na kwotę od 2 do 4 bilionów euro rocznie – więcej niż łączne wydatki Europy na opiekę zdrowotną, obronność i inicjatywy zerowej emisji netto.
Niniejsze badanie dostarcza szczegółowej oceny tego, gdzie Europa stoi i jak może się rozwijać w 14 domenach technologicznych – nadając priorytet 10 dużym „ wielkim projektom ” sektora publicznego w celu przekształcenia środowiska inwestycyjnego UE. Proponowane inicjatywy obejmują ustanowienie greenfield, ogólnounijnych ram regulacyjnych dla startupów technologicznych, opracowanie ograniczonego czasowo unijnego systemu zezwoleń cyfrowych i pozycjonowanie sektora publicznego jako głównego klienta zaawansowanych technologii.
Szybki postęp technologiczny oferuje Europie bezprecedensową okazję. Opracowywanie i wdrażanie nowych technologii z prędkością i skalą, bez dodatkowych wymagań dla finansów publicznych, obiecuje na nowo rozpalić potencjał Europy, aby zapewnić dobrobyt swoim obywatelom w nadchodzących dekadach.
Przy handlu towarami i usługami odpowiadającym 22,4% PKB w 2023 r. Europa od dawna jest postrzegana jako główny beneficjent i orędownik wolnego handlu – i opartego na zasadach globalnego porządku gospodarczego, który go wspiera. Jednocześnie zależność Europy od importowanych materiałów do kluczowych sektorów przemysłu, od surowców krytycznych po baterie i składniki aktywne w produktach farmaceutycznych, stwarza nowe wyzwania w kontekście zaciętej konkurencji geopolitycznej.
We współpracy z Europejską Radą Stosunków Zagranicznych, Światowe Forum Ekonomiczne zwołało w ubiegłym roku grupę wysokiego szczebla europejskich decydentów politycznych, myślicieli i liderów biznesu, co zaowocowało nowym raportem Europe’s Path to Strategic Interdependence . Przedstawia on argumenty za tym, aby Europa osiągnęła właściwą równowagę między otwartą współzależnością – strategią idealnie dostosowaną do świata, który już nie istnieje – a syrenim śpiewem strategicznej autonomii. Przedstawia propozycje dla Europy, aby opracowała skuteczną zagraniczną politykę gospodarczą, która wspiera zarówno jej własne potrzeby w zakresie transformacji technologicznej i energetycznej, jak i potrzeby jej kluczowych partnerów.
Ponad 100 europejskich liderów politycznych ma wziąć udział w corocznym spotkaniu Światowego Forum Ekonomicznego w Davos w tym tygodniu, wraz z setkami europejskich dyrektorów generalnych i liderów myśli. Kilka sesji skupionych na Europie, w których wezmą udział, będzie zakotwiczonych w ambicji odblokowania produktywności potrzebnej do wzmocnienia europejskiej konkurencyjności dzięki zielonemu wzrostowi, integracji rynku kapitałowego, konkurencyjności technologicznej i strategicznej współzależności.
Wiosną 2025 r. Światowe Forum Ekonomiczne uruchomi społeczność liderów skupioną na europejskim wzroście i konkurencyjności, opierając się na okrągłych stołach, które odbędą się w tym tygodniu w Davos. Społeczność będzie kierować działaniami czterech grup liderów wspierających wdrażanie reform zwiększających konkurencyjność w priorytetowych obszarach określonych powyżej. Celem tej inicjatywy jest umożliwienie decydentom z sektora publicznego i prywatnego stawienia czoła wyzwaniom i wykorzystania nadarzających się okazji, aby Europa mogła przewodzić w szybko ewoluującym globalnym krajobrazie.
Czytaj także:
