Kompensata jest akceptowalna jako jedna z form poniesienia kosztu, ponieważ jest jednym ze sposobów wykonania zobowiązania, skutkującym zaspokojeniem wierzyciela. Dokonanie potrącenia wzajemnych wierzytelności skutkuje rzeczywistym poniesieniem wydatków, gdyż jego skutkiem jest uregulowanie stosunku zobowiązaniowego – długu. W związku z powyższym, rozliczone w formie kompensaty zobowiązania stanowią w całości koszt uzyskania przychodu bez zastosowania ograniczeń wynikających z art. 15d ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych.
Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, indywidualna interpretacja z dnia 3 lutego 2017 r., znak: IBPB-1-1.4510.3.2017.1.PB.
Komentarz AXELO (aplikantka radcowska Karolina Belcyr)
Przywołana powyżej interpretacja dotyczy kwestii regulowania płatności poprzez dokonanie kompensaty wzajemnych wierzytelności oraz możliwości zaliczenia zobowiązania uregulowanego przez przedsiębiorców w formie kompensaty do kosztów uzyskania przychodu na podstawie art. 15d ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych.
Od 1 stycznia 2017 r. uległa istotnej zmianie, z punktu widzenia prowadzonej działalności gospodarczej, treść art. 22 Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Próg wielkości transakcji skutkujący koniecznością dokonania płatności za pośrednictwem rachunku bankowego uległ czterokrotnemu zmniejszeniu, z kwoty 15 000 euro do kwoty 15 000 zł.
Jednocześnie, w ślad za tą zmianą, w Ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych (oraz w Ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych) została wprowadzona sankcja ekonomiczna w postaci zwiększenia wysokości zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób prawnych za dokonanie płatności bez pośrednictwa rachunku bankowego. Zgodnie z art. 15d Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, podatnik, który dokona płatności w transakcji, której stroną jest inny przedsiębiorca, bez pośrednictwa rachunku bankowego, a płatność przekracza kwotę 15 000 zł, nie ma prawa do zaliczenia takiej płatności do kosztów uzyskania przychodów.
Jeśli taki podatnik zaliczy jednak dokonaną płatność do kosztów uzyskania przychodów, to zobowiązany jest w miesiącu, w którym została dokonana płatność bez pośrednictwa rachunku płatniczego, do zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów albo w przypadku braku możliwości zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów – zwiększenia przychodów.
Co istotne, omawiany przepis ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych mówi wyraźnie o dokonaniu „płatności”, a nie o „uregulowaniu zobowiązania”. W związku z powyższym powstało pytanie, czy z punku widzenia brzmienia tego przepisu dopuszczalne jest zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów rozliczenia dokonanego w formie kompensaty wzajemnych zobowiązań.
Zdaniem wnioskodawcy, który zapytał o to organ podatkowy zgodnie z przepisami Kodeksu Cywilnego (dalej jako KC), potrącenie wierzytelności jest jedną z form wygaśnięcia zobowiązania w wyniku wykonania świadczenia poprzez umorzenie wzajemnych wierzytelności między stronami. Skutkiem potrącenia jest zaś zgodnie z art. 498 KC, wzajemne umorzenie wierzytelności do wysokości wierzytelności niższej. Kompensata stanowi jedną z form uregulowania należności (wygaśnięcia zobowiązania). Pojęcie „uregulowania należności” jest natomiast pojęciem szerszym od pojęcia „płatności” zawartym w art. 15d Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz art. 22 Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Istnieją bowiem różne sposoby uregulowania należności, w tym np.: płatność gotówkowa, przelew na rachunek bankowy, akredytywa, weksel, czy też będące przedmiotem zapytania potrącenie (kompensata). W konsekwencji, kompensaty nie należy utożsamiać z płatnością – są to bowiem dwie różne formy uregulowania wierzytelności, których skutkiem jest wygaśnięcie zobowiązania.
Zaprezentowane stanowisko zostało uznane przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach za prawidłowe. Zdaniem organu, zobowiązania o wartości przekraczającej 15 000 zł uregulowane przez Spółkę w formie kompensaty, będą stanowić koszty uzyskania przychodu Wnioskodawcy pod warunkiem, że zostaną spełnione ogólne przesłanki pozwalające na zaliczenie danego wydatku do kosztów podatkowych, wskazane w art. 15 ust. 1 Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.
Biorąc pod uwagę: wykładnię literalną pojęcia „płatność”, zgodnie z którą płatność jest tylko jedną z form regulowania zobowiązania i występuje obok potrącenia, oraz istotę i skutek potrącenia (strony transakcji fizycznie nie dokonują płatności z uwagi na wzajemność ich świadczeń, w efekcie, pomimo braku transferów środków, dochodzi do zaspokojenia i wygaśnięcia zobowiązania), powyższe stanowisko należy uznać za trafne.
Aby szczegółowo omówić poruszone zagadnienia, skontaktuj się z AXELO. www.axelo.pl
Informacje zawarte w niniejszym artykule/komentarzu mają charakter skrótowy i informacyjny. Informacje te nie powinny zastępować szczegółowej analizy poruszanych w nim zagadnień, jak również stanowić podstawy podejmowania decyzji biznesowych lub jakichkolwiek innych czynności prawnych lub faktycznych.
