Trudno jest jednoznacznie ustalić, kto i kiedy otrzymał po raz pierwszy czysty alkohol (destylat). Jest bardzo prawdopodobne, że znali go już starożytni kapłani w Egipcie. Z przekazów pisemnych wiemy też, że Arystoteles znał prawdopodobnie czysty alkohol i otrzymywał go poprzez gotowanie wysokoprocentowego wina („wino palone”). Na większą skalę zaczęto w Europie uzyskiwać czysty alkohol w VIII w. n. e., początkowo z żyta, a od połowy XVIII wieku z ziemniaków. Na terenie Polski piwo i miód były w powszechnym użyciu już przed wprowadzeniem chrześcijaństwa. Niedługo potem, wraz z obrządkami kościelnymi, pojawiło się wino.
Alkohol etylowy (etanol) jest cieczą lżejszą od wody, przezroczystą, bezbarwną o charakterystycznej woni i ostrym, piekącym smaku. Dość szybko się utlenia i może zapłonąć błękitnym ogniem. Powstaje dzięki dwóm procesom – fermentacji i destylacji. Piwo otrzymuje się przez fermentację wywaru z odpowiednio przygotowanego słodu jęczmiennego, czyli kiełkujących ziaren zbóż, a następnie uzupełnianego dodatkiem substancji smakowej produkowanej z chmielu.
Wina powstają z fermentacji owoców i jagód, dokonującej się dzięki komórkom drożdżowym. W procesie destylacji, po skropleniu par wydzielanych przez sfermentowane zaciery, uzyskuje się znaczne zagęszczenie alkoholu (spirytus). Wódki powstają, gdy rozcieńczymy wodą spirytus pochodzący z destylacji zacierów żytniowych lub ziemniaczanych. Winiaki i koniaki to destylaty z wina. Największe stężenie alkoholu etylowego występuje właśnie w spirytusie, zawierającym 95% alkoholu etylowego. Etanol stanowi około 5% zawartości każdego kufla piwa, 12% zawartości każdej lampki wina i 40% każdego kieliszka wódki. Oznacza to, że małe piwo (250 g), lampka wina (100 g) i mały kieliszek wódki (25 g) to ta sama ilość alkoholu etylowego.
Etanol wchłania się bardzo szybko, dzięki właściwościom hydrofilnym (łatwo mieści się w dowolnych ilościach wody) przenika do wszystkich płynów ustrojowych i soków tkankowych, a jego cząsteczki są tak małe, że nie wymagają trawienia. Już w 5-10 minut od chwili wypicia można go wykryć we krwi, a po 15 minutach wchłonięte jest ponad 15% alkoholu. W pierwszej fazie przenikania do organizmu alkohol oddziałuje negatywnie na błonę śluzową jamy ustnej, przełyku, krtani, struny głosowe oraz żołądek i górną część jelita cienkiego. W 80% wchłania się do krwi z błony śluzowej jelit, pozostałe 20% przyjętej dawki przenika przez błonę śluzową żołądka. Wraz z krwią roznoszony jest po całym organizmie, do wszystkich tkanek. Pierwsza jego przemiana dokonuje się w wątrobie, chociaż zdolności metabolizowania posiada również mózg oraz erytrocyty. Niewielkie jego ilości wydalane są z powietrzem wydychanym (stąd swoisty zapach) oraz moczem.
Faktem jest bardzo silne działanie na ośrodkowy układ nerwowy. Alkohol jest depresantem, paralizatorem spowalniającym aktywność oraz pobudliwość całego układu nerwowego. Wypierając cząsteczki wody otaczające włókna nerwowe, powoduje wolniejszą wędrówkę impulsów wzdłuż włókien, spowalnia również ruch mediatorów przenoszących informacje między komórkami. Niebagatelną rolę ma również wpływ na gospodarkę hormonalną – alkohol redukuje ilość wydzielanej przez przysadkę mózgową wazopresyny m.in. pozbawiając w ten sposób nerki informacji o konieczności resorpcji wody, przez co nie zatrzymywana woda bezpowrotnie opuszcza organizm. Alkohol zmniejsza także gęstość płynu, w którym występują komórki słuchowe (otolity), stymulujące różne grupy receptorów czuciowych, a także odpowiedzialne za proces utrzymania równowagi.
Siła, z jaką alkohol etylowy wpływa na nasze postępowanie, zależy przede wszystkim od aktualnego poziomu (stężenia) alkoholu we krwi. Określa się go w promilach, obliczając ile gramów etanolu znajduje się w jednym litrze krwi. Stężenie alkoholu zależy m.in. od:
– ilości i rodzaju konsumowanych napojów alkoholowych,
– czynników takich jak: waga, płeć, budowa ciała osoby pijącej,
– czasu konsumpcji,
– stanu zdrowia fizycznego i psychicznego osoby pijącej,
– czynników dodatkowych jak np. przyjmowanie niektórych leków.
Alkohol etylowy jest spalany w komórkach wątroby, szybkość tego rozkładu jest w zasadzie stała i wynosi: 10-12 g na godzinę u mężczyzn i 8-10 g na godzinę u kobiet. Oznacza to, że w ciągu jednej godziny wątroba spala około jednej porcji (10 g) alkoholu. Jest to dość wolny proces, którego nie da się przyspieszyć!
