Happeningiem artystycznym, który powędruje do Drabiny profesora Szajny na ul. Krakowskiej, rozpocznie się 25 października w Rzeszowie 11. Festiwal „Źródła Pamięci. Szajna – Grotowski – Kantor”. Potrwa cztery dni, do 28 października, a program jest bardzo bogaty – spektakle w wykonaniu Ireny Jun i Teatru im. Witkiewicza z Zakopanego, prelekcje znawców teatru, spotkanie z rodziną Kantora i spacer śladami Grotowskiego po Rzeszowie – jedynym miejscu na ziemi, gdzie w promieniu 50 km przyszło na świat trzech wielkich reformatorów teatru.
Nazwiska Jerzego Grotowskiego, Tadeusza Kantora i Józefa Szajny są dziś znane wszystkim teatralnym i filmowym twórcom, którym bliskim jest krąg kultury zachodniej. Niewiele osób zdaje sobie jednak sprawę, że wszyscy oni trzej związani byli z galicyjskim pograniczem – dzisiejszym Rzeszowem i województwem podkarpackim. Na ten fenomen zwróciła jednak w końcu uwagę nie ich mała ojczyzna, nie rzeszowskie „pnioki”, ale „ptok” – Aneta Adamska-Szukała, twórczyni Teatru Przedmieście. W 2011 roku przygotowała pierwszy Festiwal „Źródła Pamięci. Szajna-Grotowski-Kantor”, niecodzienne wydarzenie naukowo-artystyczne wypełnione spotkaniami z ludźmi sztuki, zainspirowanymi ideami tej wielkiej trójki reformatorów światowego teatru. Ewenement polegał też na tym, że wspomnianym twórcom za życia niekoniecznie było razem po drodze, a i potem ośrodki pielęgnujące ich dziedzictwo skupiały się na kultywowani pamięci każdego z osobna.
Rzeszów festiwalem Źródła Pamięci udowodnił, że tak odmienne twórcze światy skrzyżowane ze sobą kapitalnie inspirują twórczy dialog, łącząc tych, którym bliżej do Kantora z tymi, którzy sercem są przy Szajnie czy Grotowskim.
11 edycja festiwalu jest wyjątkowa, bo w tym roku w Rzeszowie po latach starań postawiono monumentalną Drabinę do Nieba – pomnik, którego formę i miejsce wybrał prof. Józef Szajna niedługo przed swoją śmiercią. Góruje ona nad miastem z ul. Krakowskiej. I właśnie podczas Źródeł Pamięci zostanie odsłonięta tablica pamiątkowa, a ku Drabinie powędruje artystyczny happening przygotowany z aktorami Teatru Maska i Teatru Przedmieście przez Bartłomieja Ostapczuka, dyrektora Warszawskiego Centrum Pantomimy. Uszą oni o godz. 11.30 spod budynku Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie (gdzie prof. Szajna również prowadził wykłady), przejdą obok Parku Sybiraków ku galerii Nowy Świat i Drabinie do Nieba, niosąc rekwizyty nawiązujące do sztuk profesora i odgrywając po drodze akcje sceniczne.
– Chcemy powędrować, aby to otwarcie miało też walor edukacyjny dla młodzieży i mieszkańców Rzeszowa, bo większość z nich nie wie, kim był Józef Szajna – podkreśla Aneta Adamska-Szukała, dyrektor artystyczny Źródeł Pamięci, dodając, że to edukowanie i przypominanie ważne jest także w przypadku Kantora i Grotowskiego.
Ojcowizna to hasło przewodnie tegorocznych Źródeł. – Odwołuje się ono jednocześnie do ziemi ojczystej, terenu związanego z dziedzictwem ojców, ale chodzi też o dziedzictwo, jakie niesiemy jako artyści, czerpiąc z ich twórczości – mówi dyrektor artystyczna festiwalu. 11 edycja Źródeł oznacza także nowe otwarcie i związany z tym powrót do Wielopola Skrzyńskiego, gdzie urodził się Kantor, i do Nienadówki gdzie mieszkał w czasie wojny Grotowski. To miejsca, do których uczestnicy pierwszych edycji festiwalu wyjeżdżali. Organizatorzy chcą je teraz pokazać nowym uczestnikom tego wydarzenia. Zaplanowano także spacer edukacyjny po Rzeszowie śladami Jerzego Grotowskiego. Dla wszystkich chętnych. Rozpocznie się w czwartek o godz. 16.00 na pl. Farnym.
Ważnym elementem festiwalu jest motyw domu i niemożliwego powrotu. Będzie on przewijał się przez kolejne wydarzenia festiwalowe i pojawi się w spektaklach. Motyw ocalania pamięci i niemożliwego powrotu jest obecny w „Ceremonii” Teatru Przedmieście, w performance „Okruchy” Moniki Wachowicz i Jarosława Freta, ale też w poetyckim spektaklu „Voyage Immobile” Warszawskiego Centrum Pantomimy.
– Ważne dla nas są wydarzenia z motywem powrotu i pójścia po Ich śladach: rzeszowskich, podrzeszowskich w Nienadówce i wielopolskich. Motyw ten pojawi się także w tematach prelekcji. Dziedzictwo artystyczne tych wielkich twórców chcemy przybliżyć poprzez różnorodność form na festiwalu. Pokażemy, w jak różne strony podążają artyści czerpiący z tych źródeł. Dziedzictwo staje się początkiem indywidualnych poszukiwań, pracy z ciałem, takiego performance’u, który jest eksperymentem jak u słynnej Mariny Abramović, albo też owo poszukiwanie może pójść w stronę formalną, w stronę dużego spektaklu, jaki w Rzeszowie zaprezentuje Teatr im. S.I. Witkiewicza z Zakopanego. Może też przybrać postać wysublimowaną – prostej poetyckiej wypowiedzi jak u Ireny Jun, która także jest gościem Źródeł Pamięci. Każda z tych propozycji ma swoją moc w zupełnie innym wyrazie artystycznym – mówi Aneta Adamska-Szukała.
Dyrektor festiwalu podkreśla, że ważny jest udział ośrodków naukowych i edukacyjnych w festiwalu: Uniwersytetu Rzeszowskiego, Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie, a także Szkoły Podstawowej w Nienadówce i Kantorówki – Ośrodka Dokumentacji i Historii Regionu Muzeum Tadeusza Kantora w Wielopolu Skrzyńskim. To mocny sojusz, które ma nadzieję, że uda się także w tym kierunku edukować młode pokolenie.
Wiele wydarzeń festiwalowych jest bezpłatnych, a bilety na spektakle, które odbywać się będą na dwóch rzeszowskich scenach Teatr Maska Rzeszów i Teatr Przedmieście, w cenie 40 zł (tylko na Teatr im. St. I. Witkiewicza – 70 zł) są dostępne na: teatrmaska.pl.
Organizatorzy: Urząd Miasta Rzeszowa, Teatr Maska, Teatr Przedmieście.
25 PAŹDZIERNIKA (środa)
WOKÓŁ RZEŹBY JÓZEFA SZAJNY „DRABINA DO NIEBA”
11.30 Happening artystyczny „Drabina do nieba”
Warszawskie Centrum Pantomimy, Teatr „Maska”, Teatr Przedmieście
start: WSIiZ, ul. Sucharskiego 2
Odsłonięcie tablicy pamiątkowej „Drabina do nieba”
– wystąpienia Prezydenta Miasta Rzeszowa oraz darczyńców
parking Galerii Nowy Świat, ul. Krakowska 20
Klub IQ – Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania, ul. Sucharskiego 2
13.00 Dialog z Józefem Szajną – prezentacja multimedialna
Wystawa prac i biennale im. Józefa Szajny
14.00 Młodzi odkrywają Profesora – warsztaty kreatywne z Pauliną Dębosz
26 PAŹDZIERNIKA (czwartek)
Uniwersytet Rzeszowski, ul. Rejtana 16 C
12.15 „Związki wielkich reformatorów teatru z ziemią rzeszowską i Podkarpaciem”
Prelekcje: prof. UR dr hab. Anna Jamrozek-Sowa, prof. UAM dr hab. Klaudia Święcicka, Jerzy J. Fąfara
prowadzenie: Alina Bosak
Pl. Farny
16.00 Spacer rzeszowskimi śladami Jerzego Grotowskiego
prowadzenie: Aneta Adamska-Szukała
Teatr Przedmieście, ul. Reformacka 4
18.00 Monika Wachowicz/ Jarosław Fret „OKRUCHY”
– po spektaklu spotkanie z artystami
prowadzenie: dr Michał Mizera
27 PAŹDZIERNIKA (piątek)
Nienadówka, Zespół Szkół nr 1
13.00 Prelekcje: dr Henryk Mazurkiewicz, Katarzyna Pikor-Gamblin
Teatr Przedmieście, ul. Reformacka 4
18.00 Irena Jun „BOMBA WYBUCHNIE W BARZE”
– po spektaklu spotkanie z aktorką
prowadzenie: dr Michał Mizera
Teatr Maska, ul. Mickiewicza 13
19.30 Otwarcie wystawy ”Republika marzeń” Stanisława Ożoga (foyer)
20.00 Teatr im. St. I. Witkiewicza „OPERETKA” (Zakopane)
28 PAŹDZIERNIKA (sobota)
Wielopole Skrzyńskie, „Kantorówka” – Ośrodek Dokumentacji i Historii Regionu
Muzeum Tadeusza Kantora
Godz. 11.00
Wykład prof. UAM dr hab. Klaudii Święcickiej
„Możliwe – niemożliwe powroty. Motyw domu w teatrze”
projekcja filmu „Ostatnia wieczerza w Wielopolu”
„Klisze pamięci”- spotkanie z rodziną artysty: Zdzisławem Kantorem i Małgorzatą Palką
Teatr Maska, ul. Mickiewicza 13
18.00 Warszawskie Centrum Pantomimy „VOYAGE IMMOBILE”
Teatr Przedmieście, ul. Reformacka 4
20.00 Teatr Przedmieście „CEREMONIA”
Bilety w cenie 70 zł/40 zł są dostępne na: teatrmaska.pl
