Jak ma w przyszłości wyglądać to miejsce – jedyne takie na mapie kulturalnej kraju? Na to pytanie odpowiada wystawa czterdziestu projektów autorstwa studentów Wydziału Architektury Politechniki Śląskiej w Gliwicach.
Prace prowadzili i nadzorowali profesorowie tej uczelni: Beata Majerska-Pałubicka, Tomasz Wagner, Damian Radwański, Andrzej Duda, Jan Kubec, Jakub Czarnecki i Jerzy Wojewódka.
Rysunki architektoniczne i wizualizacje obejmują zagospodarowanie działki wokół kamienicy Dąbrowskich stojącej na żołyńskim rynku, aby powstała tutaj nowoczesna i tętniąca życiem przestrzeń. Miejsce, które w sposób kreatywny będzie łączyć tradycję tego miejsca z nowoczesnością, przeszłość z przyszłością, inspirować i zachęcać do społecznej aktywności. Będzie również tworzyć miejsca pracy, rozwijać lokalny rynek usług i zwiększać potencjał turystyczny. Stąd projekty pawilonów do prowadzenia warsztatów, wystaw i konferencji, kiermaszy rękodzieła itd.
– Mam wiele pomysłów, które ogniskować się będą wokół snycerki i drewna w roli głównej – podkreśla Magdalena Kątnik-Kowalska. Dodaje, iż gmina znana jest m.in. z tradycyjnego ludowego zabawkarstwa, które przetrwało do obecnych czasów i może również zyskać szansę rozwoju.
Rodzina żołyńskich snycerzy: Franciszek Dąbrowski z synami, na początku XX wieku stworzyła ponad sto ołtarzy w kościołach w Polsce, Rosji, Niemczech i Stanach Zjednoczonych. Ich prace – wykonane w stylach od neogotyku po art-deco – ze względu na swój poziom artystyczny są obecnie przedmiotem badań historyków sztuki z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.
Przypomnieć trzeba również o meblach. Rodzina Dąbrowskich wykonywała je dla szerokiego grona odbiorców. Od konfesjonałów i szaf na szaty liturgiczne, poprzez sprzęt domowy, na bogato zdobionych szafach w stylu eklektycznym skończywszy. Źródła mówią również o zamówieniach specjalnych, np. do zamku Potockich w Łańcucie.
Drewno jako materiał artystyczny inspiruje wielu oryginalnych twórców z Podkarpacia takich jak Krzysztof Paluch, który wykonuje damskie torebki z drewna, prezentowane na międzynarodowych pokazach mody czy Arkadiusz Andrejkow, który maluje na ślepych ścianach budynków ze starego drewna. Do tej listy dołączyć też należy twórców instrumentów drewnianych np. odkrywanej dziś na nowo liry korbowej i wielu innych.
– Centrum Snycerstwa może przyciągać do Żołyni nie tylko artystów, ale również turystów, podobnie jak pobliski Ośrodek Garncarski w Medyni Głogowskiej, znany w kraju i za granicą czy Centrum Wikliniarstwa w Rudniku nad Sanem -dodaje Magdalena Kątnik-Kowalska. – Nowe inwestycje sprzyjają rozwojowi takich niewielkich miejscowości, podkreślając ich wyjątkowość i potencjał, a także wspomagając integrację społeczną.
Medynia doczekała się wpisania tradycji garncarskich na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego, a dyrektorka Ośrodka Garncarskiego, Małgorzata Wisz otrzymała odznakę honorową ,, Zasłużony dla kultury polskiej”. To wynik wielu lat pracy a także wsparcia ze strony samorządu.
Czy w przyszłości na takie zaszczyty może liczyć również Żołynia? Jak dotąd władze gminy nie są zainteresowane wspieraniem działań ambitnej żołynianki. Pytanie, co mają do zaproponowania w zamian?
Magdalena Kątnik – Kowalska, politolog i menadżer kultury, dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury w Żołyni w latach 1994- 2023, redaktor naczelna gazety żołyńskiej “Fakty i Realia” w latach 1998- 2023, autorka, współautorka oraz wydawca książek i publikacji o Żołyni, realizatorka autorskich projektów z dziedziny kultury i rozwoju społecznego. Odkrywca, depozytariusz i promotorka artystycznej spuścizny rodziny Dąbrowskich, żołyńskich snycerzy specjalizujących się w sztuce sakralnej. Od kilku lat realizuje działania promocyjne pn. “PROJEKT DĄBROWSCY”. W 2021 roku ukończyła studia podyplomowe Akademia Dziedzictwa, organizowane przez Międzynarodowe Centrum Kultury i Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie. Pomysłodawczyni i organizatorka ogólnopolskiej konferencji p.n. ŻOŁYNIACY NA MAPACH ŚWIATA – STANISŁAW GROCHOLSKI, przywracającej pamięć o malarzu urodzonym w Żołyni. Obecnie stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, realizująca działania promujące dokonania rodziny Dąbrowskich.
