Opłaty z tytułu wcześniejszego wypowiedzenia przez franczyzobiorcę umowy franczyzowej stanowią wynagrodzenie za usługę i podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT. Powyższych opłat nie należy traktować jako kar umownych, czyli świadczenia pieniężnego niepodlegającego opodatkowaniu, ponieważ kary mogą być wyłącznie sankcją za niewykonanie lub niewłaściwe wykonanie zobowiązań. Świadczenie pieniężne należne z tytułu przedterminowego rozwiązania umowy franczyzy stanowi płatność wynikającą z umownego stosunku, na podstawie którego za zgodę na wcześniejsze rozwiązanie umowy, franczyzodawcy należna jest określona kwota. Przedmiotowe świadczenie pieniężne jest wynagrodzeniem za świadczenie usługi wynikającej z umowy franczyzy. Zatem jeżeli franczyzobiorca jest podatnikiem podatku VAT, franczyzodawca jest obowiązany do udokumentowania fakturą VAT należnych kwot.
Komentarz AXELO (aplikant adwokacji Aneta Skowron – Biały)
Tak: Interpretacja Indywidualna Dyrektora Krajowej Izby Skarbowej z dnia 4 lipca 2017 r. nr 0111-KDIB3-2.4012.180.2017.1.SR
Komentarz AXELO (aplikant adwokacki Aneta Skowron – Biały)
Omawiana Interpretacja Indywidualna Dyrektora Krajowej Izby Skarbowej dotyczy obowiązku franczyzodawców zapłaty podatku VAT od opłat otrzymywanych od franczyzobiorców z tytułu wcześniejszego rozwiązania przez nich umowy franczyzowej.
W przedmiotowej sprawie franczyzodawca w ramach umowy franczyzowej udostępnia franczyzobiorcom, za wynagrodzeniem (tzw. opłata franczyzowa), swoje „know-how” w formie podręcznika operacyjnego, informacji przekazywanych osobiście oraz upoważnia ich do korzystania ze swojego znaku towarowego. Umowy franczyzowe zawierane są na czas oznaczony albo nieoznaczony. Umowy określają również w latach tzw. okresy zastrzeżone, które mają na celu zabezpieczenie franczyzodawcy na wypadek wcześniejszego rozwiązania umowy przez franczyzobiorcę. W takiej sytuacji franczyzobiorcy są zobowiązani do zapłaty kwoty równej sumie comiesięcznych opłat franczyzowych za cały okres pozostały od dnia wypowiedzenia umowy do końca okresu zastrzeżonego.
Zdaniem Wnioskodawcy opłaty przysługujące franczyzodawcy od franczyzobiorcy z tytułu wcześniejszego rozwiązania umowy są swego rodzaju karą umowną, odszkodowaniem przysługującym franczyzodawcy z powodu niewykonania zobowiązań wynikających z umowy i dlatego też należy je uznać za świadczenie pieniężne nie stanowiące wynagrodzenia za wykonanie czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2017 r., poz. 1221z późn. zm., dalej jako: ustawa o VAT), a zatem niepodlegające opodatkowaniu podatkiem VAT. W związku z tym, zdaniem Wnioskodawcy, franczyzodawca nie jest obowiązany do wystawienia faktury VAT z tytułu otrzymanej opłaty, a jedynie do udokumentowania tego zdarzenia notą księgową.
Jak wskazuje Dyrektor Krajowej Izby Skarbowej w omawianej interpretacji indywidualnej, dana usługa podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, jeżeli istnieje bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, a zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych.
Jeżeli chodzi o instytucję kar umownych, to zgodnie z art. 483 § 1 Kodeksu cywilnego, można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). Jak wynika z powołanego przepisu, kary umowne przysługują jedynie w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. Zdaniem organu, wcześniejszego rozwiązania umowy przez franczyzobiorcę nie można uznać za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania. Organ przywołał uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 18 lipca 2012 r., sygn. akt III CZP 39/12, zgodnie z którą„odstąpienie od umowy nie jest ani nienależytym wykonaniem zobowiązania, ani niewykonaniem zobowiązania, lecz wykonaniem przez jedną ze stron stosunku obligacyjnego uprawnienia prawnokształtującego, realizowanego na podstawie postanowienia zawartego w umowie wzajemnej (art. 395 § 1 i art. 492 k.c.), albo wynikającego z przepisów ustawy”.
Dlatego też, zgodnie ze stanowiskiem organu, należy uznać, że opłata, którą franczyzodawca otrzymuje od franczyzobiorcy z tytułu wcześniejszego rozwiązania umowy jest wynagrodzeniem za jego usługę, polegającą na wyrażeniu zgody na określone działanie, czyli wcześniejsze rozwiązanie umowy. Zdaniem organu, takie działanie franczyzodawcy stanowi odpłatne świadczenie usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Co za tym idzie, franczyzodawca jest zobowiązany do udokumentowania otrzymanego świadczenia fakturą VAT.
Omawiana interpretacja indywidualna ma duże znaczenie dla wszystkich franczyzodawców, uprawnionych do wynagrodzenia z tytułu wcześniejszego rozwiązania umowy przez franczyzobiorców, bowiem nakłada na nich obowiązek zapłaty podatku VAT od otrzymanych z tego tytułu kwot. Ponadto,z uwagi na przeprowadzoną przez organ wykładnię pojęcia „kary umownej” stanowisko organu przedstawione w omawianej interpretacji może mieć zastosowanie również do opodatkowania kwot otrzymywanych z tytułu wcześniejszego rozwiązania innych umów cywilnoprawnych.
Aby szczegółowo omówić poruszone zagadnienia, skontaktuj się z AXELO. www.axelo.pl
Informacje zawarte w niniejszym artykule/komentarzu mają charakter skrótowy i informacyjny. Informacje te nie powinny zastępować szczegółowej analizy poruszanych w nim zagadnień, jak również stanowić podstawy podejmowania decyzji biznesowych lub jakichkolwiek innych czynności prawnych lub faktycznych.
