Globalny system gospodarczy, w ramach którego większość krajów działała przez ostatnie 80 lat, jest resetowany, wprowadzając świat w nową erę. Istniejące zasady są kwestionowane, a nowe dopiero mają się pojawić.
Od końca stycznia Stany Zjednoczone ogłosiły serię ceł, które zaczęły obowiązywać w Kanadzie, Chinach, Meksyku i sektorach o znaczeniu krytycznym, a kulminacją było wprowadzenie niemal powszechnych ceł 2 kwietnia.
Efektywna stawka celna USA wzrosła powyżej poziomu osiągniętego w czasie Wielkiego Kryzysu, podczas gdy reakcje głównych partnerów handlowych znacznie podniosły globalną stawkę.
Zdjęcie: MFW
Wynikająca z tego niepewność epistemiczna i nieprzewidywalność polityki są głównymi czynnikami napędzającymi perspektywy gospodarcze. Jeśli ten nagły wzrost taryf i towarzysząca mu niepewność się utrzyma, znacznie spowolni wzrost gospodarczy na świecie. Odzwierciedlając złożoność i płynność chwili, nasz raport przedstawia szereg prognoz dla światowej gospodarki.
Zdjęcie: MFW
„Prognoza referencyjna” naszego World Economic Outlook obejmuje ogłoszenia taryfowe USA między 1 lutego a 4 kwietnia oraz środki zaradcze innych krajów. To obniża naszą globalną prognozę wzrostu do 2,8% i 3% w tym i przyszłym roku, co stanowi skumulowaną obniżkę o około 0,8 punktu procentowego w stosunku do naszej aktualizacji WEO ze stycznia 2025 r.
Przedstawiamy również globalną prognozę z wyłączeniem taryf kwietniowych (prognoza sprzed 2 kwietnia). Zgodnie z tą alternatywną ścieżką globalny wzrost gospodarczy odnotowałby jedynie skromną skumulowaną obniżkę o 0,2 punktu procentowego, do 3,2% w latach 2025 i 2026.
Na koniec uwzględniamy prognozę opartą na modelu, uwzględniającą ogłoszenia złożone po 4 kwietnia. W tym okresie Stany Zjednoczone tymczasowo wstrzymały większość taryf, jednocześnie podnosząc te na Chiny do poziomów zaporowych.
Ta przerwa, nawet jeśli przedłużona na czas nieokreślony, nie zmienia istotnie globalnych perspektyw w porównaniu z prognozą referencyjną. Dzieje się tak, ponieważ ogólna efektywna stawka celna Stanów Zjednoczonych i Chin pozostaje wysoka, nawet jeśli niektóre początkowo wysoko taryfowane kraje odniosą teraz korzyści, podczas gdy niepewność wywołana polityką nie zmniejszyła się.
Pomimo spowolnienia, globalny wzrost pozostaje znacznie powyżej poziomów recesji. Globalna inflacja jest korygowana w górę o około 0,1 punktu procentowego każdego roku, jednak dynamika dezinflacji trwa. Globalny handel był do tej pory dość odporny, częściowo dlatego, że przedsiębiorstwa były w stanie przekierować przepływy handlowe, gdy było to potrzebne.
Tym razem może to być trudniejsze. Prognozujemy, że wzrost globalnego handlu spadnie bardziej niż produkcja, do 1,7% w 2025 r. – znacząca korekta w dół od naszej aktualizacji WEO ze stycznia 2025 r.
Zdjęcie: MFW
Jednak globalny szacunek maskuje znaczne różnice między krajami. Taryfy stanowią negatywny szok podażowy dla jurysdykcji wdrażającej, ponieważ zasoby są realokowane w kierunku produkcji mniej konkurencyjnych artykułów, co skutkuje utratą łącznej produktywności i wyższymi cenami produkcji.
W średnim okresie możemy się spodziewać, że cła zmniejszą konkurencję i innowacyjność oraz zwiększą poszukiwanie renty, co dodatkowo pogorszy perspektywy.
W Stanach Zjednoczonych popyt już słabł przed ostatnimi ogłoszeniami politycznymi, odzwierciedlając większą niepewność polityczną. Zgodnie z naszą prognozą referencyjną z 2 kwietnia obniżyliśmy nasz szacunek wzrostu gospodarczego w USA na ten rok do 1,8%.
To o 0,9 punktu procentowego mniej niż w styczniu, a cła odpowiadają za 0,4 punktu procentowego tej redukcji. Podnieśliśmy również naszą prognozę inflacji w USA o około 1 punkt procentowy, z 2%.
Dla partnerów handlowych cła stanowią zazwyczaj negatywny szok popytowy, który zniechęca zagranicznych klientów do zakupu produktów tych krajów, nawet jeśli niektóre kraje mogą skorzystać na przekierowaniu handlu.
Zgodnie z tym impulsem deflacyjnym obniżyliśmy naszą prognozę wzrostu gospodarczego w Chinach na ten rok do 4%, co stanowi redukcję o 0,6 punktu procentowego, a inflację zrewidowaliśmy w dół o około 0,8 punktu procentowego.
Zdjęcie: MFW
Wzrost w strefie euro, gdzie obowiązują stosunkowo niższe efektywne taryfy celne, został skorygowany w dół o 0,2 punktu procentowego, do 0,8%. Zarówno w strefie euro, jak i w Chinach silniejsze bodźce fiskalne zapewnią pewne wsparcie w tym i przyszłym roku.
Wiele gospodarek rynków wschodzących może stanąć w obliczu znacznego spowolnienia w zależności od tego, gdzie zostaną ustalone taryfy. Obniżyliśmy naszą prognozę wzrostu dla grupy o 0,5 punktu procentowego, do 3,7%.
Gęste globalne łańcuchy dostaw mogą nasilać skutki taryf i niepewności. Większość towarów handlowych to pośrednie nakłady, które przekraczają granice wiele razy, zanim zostaną przekształcone w produkty finalne.
Zakłócenia mogą rozprzestrzeniać się w górę i w dół globalnej sieci wejścia-wyjścia z potencjalnie dużymi efektami mnożnikowymi, jak widzieliśmy podczas pandemii. Firmy stojące w obliczu niepewnego dostępu do rynku prawdopodobnie zatrzymają się w najbliższej przyszłości, zmniejszą inwestycje i obetną wydatki.
Podobnie instytucje finansowe ponownie ocenią ekspozycję kredytobiorców. Zwiększona niepewność i zaostrzenie warunków finansowych mogą zdominować krótkoterminową sytuację, obciążając aktywność gospodarczą, co odzwierciedla gwałtowny spadek cen ropy naftowej.
Wpływ taryf na kursy walut jest złożony. Stany Zjednoczone, jako kraj nakładający taryfy, mogą zobaczyć aprecjację swojej waluty, jak w poprzednich odcinkach.
Jednak większa niepewność polityczna, słabsze perspektywy wzrostu gospodarczego w USA i korekta globalnego popytu na aktywa dolarowe – która dotychczas przebiegała w sposób uporządkowany – mogą ciążyć na dolarze, co mogliśmy zaobserwować od czasu ogłoszenia taryf.
W średnim okresie dolar może realnie stracić na wartości, jeśli cła przełożą się na niższą produktywność w sektorze dóbr handlowych USA w porównaniu z jego partnerami handlowymi.
Zagrożenia dla światowej gospodarki wzrosły, a pogarszające się napięcia handlowe mogą jeszcze bardziej obniżyć wzrost. Warunki finansowe mogą się jeszcze bardziej zacieśnić, ponieważ rynki zareagują negatywnie na zmniejszone perspektywy wzrostu i zwiększoną niepewność. Podczas gdy banki pozostają ogólnie dobrze skapitalizowane, rynki finansowe mogą stanąć w obliczu poważniejszych prób.
Perspektywy wzrostu mogłyby jednak natychmiast się poprawić, gdyby kraje złagodziły swoje obecne stanowisko w polityce handlowej i zawarły nowe umowy handlowe. Zajęcie się nierównowagą krajową może, w ciągu kilku lat, zniwelować ryzyko gospodarcze i zwiększyć globalną produkcję, przyczyniając się jednocześnie znacząco do zamknięcia nierównowagi zewnętrznej.
Dla Europy oznacza to większe wydatki na infrastrukturę w celu przyspieszenia wzrostu produktywności. Oznacza to również zwiększenie wsparcia dla popytu krajowego w Chinach i przyspieszenie konsolidacji fiskalnej w Stanach Zjednoczonych.
Zdjęcie: MFW
Nasze zalecenia polityczne wzywają do rozwagi i lepszej współpracy. Pierwszym priorytetem powinno być przywrócenie stabilności polityki handlowej i wypracowanie korzystnych dla obu stron porozumień.
Globalna gospodarka potrzebuje jasnego i przewidywalnego systemu handlowego, który zajmie się długotrwałymi lukami w międzynarodowych zasadach handlowych, w tym powszechnym stosowaniem barier pozataryfowych lub innych środków zakłócających handel. Będzie to wymagało lepszej współpracy.
Polityka pieniężna również będzie musiała pozostać elastyczna. Niektóre kraje mogą stawić czoła większym kompromisom między inflacją a produkcją. W innych krajach oczekiwania inflacyjne mogą stać się mniej dobrze zakotwiczone, a nowy szok inflacyjny może nastąpić tuż po poprzednim.
Kraje, które napotkają na odradzającą się presję cenową, będą wymagały silnego zacieśnienia monetarnego. W przypadku innych negatywny szok popytowy uzasadni niższe stopy procentowe. Wiarygodność polityki pieniężnej będzie ważna we wszystkich przypadkach, a niezależność banku centralnego pozostaje kamieniem węgielnym.
Rosnąca zmienność zewnętrzna wynikająca ze zmian taryfowych i prawdopodobnie przedłużająca się niechęć do podejmowania ryzyka mogą okazać się trudne do utrzymania dla rynków wschodzących.
Nasze Zintegrowane Ramy Polityki podkreślają, jak ważne jest umożliwienie walutom dostosowania się, gdy są one pod wpływem sił fundamentalnych (jak ma to miejsce obecnie), i określają konkretne sytuacje, w których wskazana jest interwencja ze strony krajów.
Władze fiskalne stają w obliczu bardziej drastycznych kompromisów z wysokim zadłużeniem, niskim wzrostem i rosnącymi kosztami finansowymi. Większość krajów nadal ma zbyt mało przestrzeni fiskalnej i musi wdrożyć stopniowe i wiarygodne plany konsolidacji, podczas gdy niektóre z najbiedniejszych krajów, również dotknięte zmniejszoną pomocą oficjalną, mogą doświadczyć problemów z zadłużeniem.
Nowe potrzeby wydatkowe dodatkowo obciążają kruchość fiskalną. Wzrosną apele o wsparcie dla tych, którym grozi poważne zachwianie równowagi w wyniku wstrząsów. Takie wsparcie powinno pozostać wąsko ukierunkowane i zawierać automatyczne klauzule wygaśnięcia. Doświadczenia ostatnich czterech lat sugerują, że łatwiej jest otworzyć kurek wsparcia fiskalnego niż go zamknąć.
Niektóre kraje, zwłaszcza w Europie, stoją w obliczu nowych i stałych wzrostów
wydatków na obronę. Jak powinny być finansowane?
Nie powinniśmy tracić z oczu potrzeby silniejszego wzrostu. Rządy powinny nadal angażować się w reformy fiskalne i strukturalne, które pomogą zmobilizować zasoby prywatne i zmniejszyć niewłaściwą alokację zasobów. Powinny również inwestować w infrastrukturę cyfrową i szkolenia niezbędne do korzystania z nowych technologii, takich jak sztuczna inteligencja.
Na koniec powinniśmy zadać sobie pytanie, dlaczego nasz globalny system wymaga ponownego mapowania — i uznać, że dziesięciolecia pogłębiających się więzi handlowych sprzyjały szybkiemu, ale nierównomiernemu wzrostowi gospodarczemu. W wielu rozwiniętych gospodarkach istnieje ostre przekonanie, że globalizacja niesprawiedliwie wyparła wiele krajowych miejsc pracy w przemyśle.
W tych żalach jest trochę racji, nawet jeśli udział zatrudnienia w przemyśle wytwórczym w gospodarkach rozwiniętych wykazuje tendencję spadkową w krajach mających nadwyżkę handlową, jak Niemcy, lub deficyt handlowy, jak Stany Zjednoczone.
Głębszą przyczyną tego spadku jest postęp technologiczny i automatyzacja, a nie globalizacja: w obu krajach udział produkcji przemysłowej pozostał stabilny.
Obie siły są ostatecznie korzystne, ale mogą być bardzo destrukcyjne dla jednostek i społeczności. To zbiorowa odpowiedzialność, aby zapewnić właściwą równowagę między tempem postępu lub globalizacji a rozwiązywaniem związanych z tym dyslokacji.
Zdjęcie: MFW
Wymaga to, aby decydenci myśleli daleko poza redukcyjną soczewką kompensujących transferów między „zwycięzcami” i „przegranymi”, czy to rewolucji technologicznych, czy globalizacji. Niestety, nie zrobiono w tym wystarczająco dużo, zmuszając wielu do przyjęcia światopoglądu o sumie zerowej, zgodnie z którym zyski niektórych przynoszą jedynie straty innym.
Zamiast tego ważne jest lepsze zrozumienie tych podstawowych przyczyn, abyśmy mogli zbudować udoskonalony system handlowy, który zapewni więcej możliwości.
Cel ten został zapisany w naszym Statucie Porozumienia , który wzywa nas do „ułatwiania ekspansji i zrównoważonego wzrostu handlu międzynarodowego, a tym samym przyczyniania się do promowania i utrzymywania wysokiego poziomu zatrudnienia i realnych dochodów”.
Globalna integracja nie jest celem samym w sobie. Jest środkiem do celu, ważnym o tyle, o ile wspiera poprawę standardów życia dla wszystkich.
Niniejszy blog opiera się na rozdziale 1 raportu World Economic Outlook z kwietnia 2025 r. zatytułowanego „Niepewność polityczna wystawia na próbę globalną odporność” .
Więcej informacji na stronie: https://my.weforum.org/home
Czytaj także:
