Jaromir Kwiatkowski: W ostatnich latach miały miejsce wydarzenia bardzo ważne z punktu widzenia obecności Polski w kosmosie: weszliśmy w poczet krajów zrzeszonych w Europejskiej Agencji Kosmicznej, powstała także Polska Agencja Kosmiczna. Czy to oznacza, że Polska otwiera się dla kosmosu?
Prof. dr hab. Zbigniew Kłos: W dzisiejszych czasach, na tym etapie rozwoju cywilizacji, aktywność kosmiczna państw ma szalenie istotne znaczenie, zarówno przemysłowe, jak i innowacyjne. Programy eksploracji i wykorzystania przestrzeni kosmicznej to są programy bardzo interdyscyplinarne. One „spinają” przemysły krajów, które te programy realizują. Jeżeli Polska jako członek Unii Europejskiej chce, by jej przemysł integrował się w sposób prawidłowy i efektywny z przemysłami innych krajów, musi zacząć w tych programach uczestniczyć. To była zasadnicza przyczyna tego, że polski rząd sięgnął po ten instrument, po który inne kraje sięgnęły już wcześniej. Kiedy mówimy o eksploracji i wykorzystaniu przestrzeni kosmicznej, to na ogół myślimy o rakietach i świadomym patrzeniu w niebo. Ale 80-85 proc. aktywności przemysłowej, związanej z programami kosmicznymi, dzieje się na ziemi.
Dokładnie. Do przeciętnego Polaka dopiero dociera świadomość, że obecność w kosmosie to nie tylko loty na Księżyc, ale ma ona ogromne znaczenie gospodarcze i bardzo wysoką stopę zwrotu nakładów.
Rzeczywiście, ta stopa jest bardzo wysoka, choć tę wysokość różne źródła różnie podają. Można powiedzieć, że 1 euro zainwestowane w program związany z aktywnością kosmiczną (mówię o programie eksploracyjnym czy eksploatacyjnym) potrafi się zwrócić czterokrotnie. A zatem, jeżeli firma inwestuje w programy związane z eksploracją przestrzeni kosmicznej, to nabywa takiego doświadczenia, takiej sprawności innowacyjno-technologicznej, że zaczyna się cztero- czy pięciokrotna multiplikacja zainwestowanych pieniędzy.
Weźmy europejski system nawigacji satelitarnej Galileo. Wszyscy znamy amerykański GPS, który jest w powszechnym wykorzystaniu. A tu państwa europejskie budują własny system. A robią to dlatego, że są tu tak szerokie aplikacje mające zastosowanie w życiu codziennym, transporcie, bankowości i wielu innych dziedzinach. Chcąc budować nowoczesną gospodarkę, trzeba oczywiście taki system mieć, gdyż system amerykański czy rosyjski to nie są jednak europejskie systemy i one nie gwarantują prawnie dostępu do możliwości, jakie mają. Dlatego Europa musiała się zdecydować na budowę takiego systemu. Europa jest w tym momencie na etapie poszukiwania swojej tożsamości w odniesieniu do programów związanych z eksploracją i eksploatacją przestrzeni kosmicznej.
Jakie są najważniejsze problemy, które stoją przed Polską, jeżeli nasz kraj chce być obecny w kosmosie? Pytam o to, by dyskusji nie zdominowały wątki może ważne, ale jednak drugorzędne. W rodzaju, czy to dobrze, czy źle, że siedziba Polskiej Agencji Kosmicznej znajduje się w Gdańsku, a nie w Warszawie, oraz czy to dobrze, że dyrektorem w Agencji została kobieta, która prowadziła salon samochodowy.
To wszystko, co Pan wymienił, to ploteczki, szczegóły „techniczne” związane z każdym rodzajem działalności administracyjnej, państwowej. Natomiast międzynarodowe programy eksploracji przestrzeni kosmicznej to są, można powiedzieć, wielkie walce drogowe. I wszystko jedno, co by ktoś mówił: jeżeli program jest realizowany, to musi się to dziać zgodnie z pewnymi regułami, inaczej nic z tego nie będzie. Dam Panu taki przykład: gdy Europa kilkadziesiąt lat temu zaczęła się integrować w tych programach, zbudowała swoją rakietę. W każdym kraju wyprodukowano jakieś części i gdy to wszystko złożono i umieszczono rakietę na stanowisku startowym, to po prostu nie wystartowała. I zrozumieli wtedy w Europie, że przy realizacji tak wielkich programów, o tak skomplikowanym charakterze, musi być zupełnie inne myślenie. To myślenie panuje w tych programach i to jest właśnie ta innowacyjność, wartość dodana, którą te programy wnoszą. To, czy siedzibę Agencji umieszczono w Gdańsku i czy zatrudniono panią dyrektor, która wcześniej pracowała w General Motors, z tego punktu widzenia nie ma najmniejszego znaczenia.
Forum Innowacji odbywa się w stolicy Doliny Lotniczej. Na Podkarpaciu znajduje się duże zgrupowanie firm lotniczych, zrzeszonych właśnie w Stowarzyszeniu Dolina Lotnicza. Wybór miejsca refleksji nad obecnością Polski w kosmosie jest symptomatyczny, bo – jak się podkreśla – od lotnictwa do kosmosu droga niedaleka.
W czasie Forum Innowacji będzie specjalna sesja na ten temat, którą będzie prowadził p. prof. Marek Orkisz, rektor Politechniki Rzeszowskiej. Oczywiście, starszy jest przemysł lotniczy. Przemysł kosmiczny rozwinął się w pewnym sensie na bazie przemysłu lotniczego. Jest to przemysł bardziej wysublimowany niż lotniczy. Na ogół, jak Pan weźmie przemysły lotnicze innych, zaawansowanych technologicznie krajów, to ok. 10 proc. ich mocy jest angażowana w przedsięwzięcia eksploracji przestrzeni kosmicznej. Tam się szykuje innowacje, fronty technologiczne. Przemysł lotniczy jest nie tylko blisko kosmicznego. Można powiedzieć, że one są tożsame. W Rzeszowie powstanie oddział Polskiej Agencji Kosmicznej, bo tu jest Dolina Lotnicza, tu jest potencjał przemysłu lotniczego. Nie ma siły, by przemysł lotniczy – chcąc być konkurencyjnym – w pewnym momencie nie sięgnął po instrument, jakim są programy eksploracji i eksploatacji przestrzeni kosmicznej.
Zbigniew Kłos jest profesorem w Centrum Badań Kosmicznych PAN w Warszawie, który współtworzył i z którym jest związany od 1977 r. Profesor nauk fizycznych od 1997 r. Wśród jego zainteresowań naukowych znajduje się m.in. zastosowanie technologii kosmicznych. Uczestniczył jako współbadacz w 8 eksperymentach rakietowych i satelitarnych w ramach Interkosmos, NASA i w projektach Unii Europejskiej, a w szczególności w projekcie ASTRO+ „ Advanced Space Technology to Support Security Operations”. Autor i współautor wielu publikacji w recenzowanych międzynarodowych czasopismach oraz prezentowanych na międzynarodowych i krajowych konferencjach naukowych. Członek Komitetu Badań Kosmicznych i Satelitarnych PAN (od 1981); przedstawiciel Międzynarodowej Unii Nauk Radiowych w COSPAR (1998-2014); członek rzeczywisty Międzynarodowej Akademii Astronautycznej (od 2003). Przewodniczył Międzyresortowemu Zespołowi Konsultacyjno-Doradczemu ds. Przestrzeni Kosmicznej przy Prezesie Rady Ministrów RP (2000-2005); był członkiem Rady Naukowej International Space Science Institute, Bern (2003-2006) i członkiem Komitetu Doradczego HayGroup Polska (2006-2009). Przewodniczył Radzie Naukowej Instytutu Fizyki Plazmy i Laserowej Mikrosyntezy (2008-2011). Szef Doradców Parlamentarnego Zespołu ds. Przestrzeni Kosmicznej (od 2006). Przewodniczący Rady Naukowej Centrum Badań Kosmicznych PAN (od 2011), członek Grupy Doradczej Programu SSA w ESA (od 2013), ekspert ds. polityki kosmicznej Ministerstwa Gospodarki (od 2009).
PROGRAM VI FORUM INNOWACJI I I FORUM TECHNOLOGII KOSMICZNYCH I SATELITARNYCH
VI FORUM INNOWACJI (HILTON GARDEN INN RZESZÓW)
DZIEŃ I – 17 CZERWCA 2015 (ŚRODA)
Godz. 11- Oficjalne rozpoczęcie VI Forum Innowacji
Godz. 11.30 – Wystąpienie inauguracyjne
Godz. 12 – Inauguracyjna sesja plenarna (1): Polski przemysł chemiczny na tle gospodarki Unii Europejskiej
Godz. 14.30 – Blok tematyczny (2): Innowacyjność w przetwórstwie tworzyw sztucznych – nauka we współpracy z przemysłem
Godz. 16 – Blok tematyczny (3): Polimery syntetyczne pozyskiwane z surowców odnawialnych
Godz. 17.15 – Podsumowanie pierwszego dnia obrad
DZIEŃ II – 18 CZERWCA 2015 (CZWARTEK)
Godz. 10 – Panel dyskusyjny (4): Efektywność energetyczna a koszty polityki klimatycznej
Godz. 11.15 – Blok tematyczny (5): Polimery biodegradowalne – prace badawcze polskich zespołów
Godz. 13 – Panel dyskusyjny (6): Przyjazne dla środowiska zasady projektowania i stosowania tworzyw sztucznych
Godz. 14.15 – Panel dyskusyjny (7): Recycling polimerów
Godz. 15.30 – Panel dyskusyjny (8): Technika w przemyśle chemicznym
Godz. 16.45 – Podsumowanie VI Forum Innowacji
I FORUM TECHNOLOGII KOSMICZNYCH I SATELITARNYCH (POLITECHNIKA RZESZOWSKA)
DZIEŃ III – 19 CZERWCA 2015 (PIĄTEK)
Godz. 9.30 – Oficjalne otwarcie I Forum Technologii Kosmicznych i Satelitarnych
Godz. 10 – Sesja plenarna (1): Jaka POLSA?
Godz. 11.30 – Panele dyskusyjne – (2): Regiony: przyszłe ośrodki aktywności kosmicznej, (3): Jak zbudować silny kosmiczny sektor badawczy?
Godz. 13 – Panele dyskusyjne – (4): Przemysł lotniczy: daleko czy blisko działalności kosmicznej?, (5): Edukacja kosmiczna: od przedszkolaków do seniorów
Godz. 15.15 – Panele dyskusyjne – (6): Współpraca Polski z ESA na półmetku okresu przejściowego, (7): Jak zwiększyć udział Polski we flagowych programach Unii Europejskiej: Copernicus, Galileo, H2020?
Godz. 16.30 – Podsumowanie i zakończenie
Wydarzenie towarzyszące:
11.30 – 14.15 – warsztaty projektu Position
