Rozmowa z Marcinem Trojnackim, Prezesem Zarządu EnMS Polska, niezależnym ekspertem ds. efektywności energetycznej, który prowadzi szkolenia dla przedsiębiorców z obszaru MŚP, organizowane przez ośrodek Enterprise Europe Network przy Wyższej Szkole Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie.
Czy każdy przedsiębiorca musi dziś myśleć o poprawie efektywności energetycznej w swojej firmie?
W kontekście tego, co dzieje się na rynkach w ostatnich dniach, to już nie jest konieczność myślenia o efektywności energetycznej, ale konieczność podjęcia działania w kierunku jej poprawy. Ceny energii na rynkach międzynarodowych osiągają rekordowe poziomy. Mowa jest już o kilkuset euro za megawatogodzinę, ceny gazu dobijają do stu euro za megawatogodzinę, a ceny uprawnień do emisji mają rekordowe poziomy, co wpływa na ceny energii. Te podwyżki mocno odczują w przyszłym roku zarówno przedsiębiorcy, jak i odbiorcy indywidualni.
Obowiązek wykonywania audytów energetycznych przedsiębiorstw spoczywał jednak do tej pory tylko na dużych przedsiębiorstwach.
Trochę niefortunnie zostały zapisane w dyrektywie warunki, według których kwalifikowano przedsiębiorstwa do realizowania audytu energetycznego. Przyjęto tu księgową definicję przedsiębiorstwa, które nie jest mikro, małe lub średnie. Kryteria – 250 pracowników i obrót 50 mln euro – spełniały również firmy, które nie są firmami energochłonnymi, a z kolei nie spełniały te, które zużywają dużo energii, a nie zatrudniają aż tylu pracowników. Szykują się jednak zmiany. Unia Europejska chce do 2030 roku zmniejszyć emisję dwutlenku węgla o 55 proc. W ramach pakietu propozycji legislacyjnych Komisji Europejskiej, zwanego pakietem Fit For 55, projektowane są zmiany do dyrektywy, która będzie implementowana w porządkach prawnych poszczególnych krajów. Te zmiany przedstawią progi zużycia energii w poszczególnych przedsiębiorstwach. Już nie będziemy patrzyli na wielkość firmy, wyniki finansowe, ale na zużycie energii. Gdy będzie ono na poziomie 10 TJ, audyt energetyczny przedsiębiorstwa będzie obowiązkowy, a powyżej 100 TJ – przedsiębiorstwo będzie zobowiązane do wprowadzenia systemu zarządzania energią.
Czy audyt energetyczny to coś innego niż audyt efektywności energetycznej?
Tak. Oba rodzaje audytów zostały wdrożone poprzez Ustawę o efektywności energetycznej. Audyt energetyczny przedsiębiorstwa to procedura, której celem jest wskazanie możliwości poprawy efektywności energetycznej. Dopiero po ich zidentyfikowaniu, możemy tworzyć audyty efektywności energetycznej dla przedsięwzięć, które warto zrealizować w danym przedsiębiorstwie. Zgodnie z zapisami Ustawy o efektywności energetycznej duże przedsiębiorstwa muszą zlecić realizację obowiązkowego audytu energetycznego przedsiębiorstwa niezależnym audytorom. Tym samym ustawodawca stworzył ścieżkę, w której należy skorzystać z usług eksperta, by powiedział, co może być zrobione, i pomógł danemu przedsiębiorcy skorzystać z dofinansowania w postaci świadectwa efektywności energetycznej. Aby je uzyskać, potrzebne jest przygotowanie audytu efektywności energetycznej. Ważne, by przedsiębiorcy nie podchodzili do audytu energetycznego przedsiębiorstwa wyłącznie jako do spełnienia obowiązku ustawowego, ale potraktowali go jako rzeczywistą możliwość znalezienia sposobów na poprawę efektywności energetycznej w firmie. Bo to oznacza redukcję zużycia energii i redukcję kosztów. Audytor z dużym doświadczeniem wskaże najlepsze rozwiązania. Takiego możemy znaleźć np. na liście Zrzeszenia Audytorów Energetycznych, rekomendowanych również przez Stowarzyszenie Agencji Poszanowania Energii.
Jednym z rozwiązań są popularne instalacje fotowoltaiczne?
Z punktu widzenia rynku usług energetycznych, takie instalacje dają możliwość redukcji zużycia energii, ale nie poprawiają efektywności energetycznej u przedsiębiorcy. W przypadku rozważania instalacji fotowoltaicznych nie mówimy o audycie, ale o studium wykonalności, które ma określić warunki do realizacji inwestycji – pod kątem bezpieczeństwa konstrukcji, wskazań miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego itp. Często przedsiębiorcy decydują się na prostą procedurę, która polega na wybudowaniu instalacji do 50 kW mocy elektrycznej. Nie wymaga ona koncesji i pozwolenia na budowę. Warto jednak pamiętać o analizie konstrukcyjnej i geotechnicznej, by uniknąć potem przykrych niespodzianek.
Jako firma zajmujemy się całościowo gospodarką energetyczną u naszych klientów. Do identyfikacji możliwości wykorzystujemy takie narzędzia jak audyt energetyczny przedsiębiorstwa, audyt efektywności energetycznej, studium wykonalności, a potem pomagamy je realizować. Tworzymy projekty budowalne, wykonawcze instalacji, budujemy różnego rodzaju instalacje: związane z odzyskiem ciepła przemysłowego i jego wykorzystaniem u przedsiębiorcy, a także wspomniane wcześniej instalacje fotowoltaiczne. Realizujemy również inwestycje związane z redukcją zużycia energii poprzez wymianę silników, wentylatorów i pomp, prace modernizacyjne systemów sprężonego powietrza oraz instalacje systemów kompensacji mocy biernej, pozwalających na redukcję kosztów energii.
Brzmi bardzo kosztownie.
Najczęściej skupiamy się na rozwiązaniach, których koszt zwraca się w krótkim czasie do 4 lat. Dla firmy, której roczne koszty energii sięgają kilkunastu-kilkudziesięciu milionów złotych, budżet na realizację takiej inwestycji wynoszący kilkaset tysięcy czy parę milionów to relatywnie niewielki wydatek. Przedsiębiorcy często korzystają z finansowania zewnętrznego, np. w formule ESCO (od ang. Energy Service Company), w której firma specjalizującą się w usługach energetycznych organizuje finansowanie danej inwestycji, a odbiera za to zapłatę w postaci wieloletniego kontraktu, na podstawie którego otrzymuje wynagrodzenie za uzyskany efekt, tj. redukcję kosztu energii. Taką realizację również mamy na koncie , a pełną listę firm ESCO można znaleźć na stronach Ministerstwa Klimatu.
Jak bardzo można zredukować zużycie energii?
W 2010 roku, po uwolnieniu rynku energii, wiele firm dopiero zaczęło zarządzać swoimi kosztami energii. W tamtym okresie modernizacja parku maszynowego przynosiła nawet kilkudziesięcioprocentowe oszczędności. Niektórzy nasi klienci byli wtedy w stanie podwoić produkcję bez zwiększania zużycia energii. Obecnie najczęściej te oszczędności wynoszą kilkanaście procent, a przy inwestycjach związanych z odzyskiem ciepła – kilkadziesiąt. Wszystko zależy od jakiego etapu i stanu infrastruktury startuje firma.
Firmy są już zdecydowane, by inwestować w te rozwiązania?
Patrząc na to, co dzieje się obecnie na rynkach energii, inwestowanie w efektywność energetyczną bardzo się opłaca. Przedsiębiorstw tym zainteresowanych będzie coraz więcej. Z samej chęci redukcji kosztów. Drugi powód to społeczna odpowiedzialność biznesu i składane akcjonariuszom obietnice redukcji emisji dwutlenku węgla. Efektywność energetyczna jest z tym mocno powiązana, bo wiąże się ze zmianą technologii, inwestycjami w odnawialne źródła energii, odchodzeniem od paliw kopalnych na rzecz biopaliw, biogazu.
Zatem szkolenia, które na temat poprawy efektywności energetycznej organizuje dla mikro, małych i średnich przedsiębiorstw ośrodek Enterprise Europe Network przy Wyższej Szkole Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie powinny cieszyć się dużym zainteresowaniem.
Rola, jakiej podjął się Ośrodek Enterprise Europe Network działający przy WSIiZ, jest bardzo ważna. Nie tylko dlatego, że zmienia się kwalifikowalność do obowiązkowego audytu energetycznego przedsiębiorstwa. Ośrodek pracujący przede wszystkim z firmami MŚP, które nie były do tej pory objęte obowiązkiem audytu, będzie mógł wykorzystać swoją sieć kontaktów do przekazania tym przedsiębiorcom informacji o obowiązku wykonania audytu energetycznego. Dzięki temu przedsiębiorcy określą możliwości poprawy efektywności energetycznej w swoich firmach, czym Enterprise Europe Network przysłuży się do redukcji emisji dwutlenku węgla i poprawy konkurencyjności tych przedsiębiorstw.
Kiedy ten obowiązek wejdzie w życie?
Projekt Fit To 55 nie będzie czekać. Do 2030 roku mamy zredukować emisję dwutlenku węgla o 55 proc. Zapewne w przyszłym roku Komisja Europejska zajmie się aktualizacją obecnej dyrektywy efektywność energetycznej (EED). Jej implementacji w państwach członkowskich spodziewamy się już w 2024 roku.
Mgr inż. Marcin Trojnacki – niezależny ekspert ds. efektywności energetycznej, Audytor Wiodący Systemów Zarządzania Energią według ISO 50001, audytor energetyczny. Posiada kilkanaście lat doświadczenia w zarządzaniu energią i procesami produkcyjnymi zdobyte w kraju i za granicą. Współtwórca i Prezes Zarządu EnMS Polska Sp. z o.o. Członek i reprezentant EnMS Polska w Institute of Electrical and Electronics Engineers (IEEE), Izbie Energetyki Przemysłowej i Odbiorców Energii (IEPiOE) oraz Stowarzyszeniu Agencji Poszanowania Energii (SAPE). Trener biznesu w zakresie poprawy efektywności energetycznej i gospodarki energetycznej w przedsiębiorstwach.
Enterprise Europe Network
ul. Sucharskiego 2, 35-225 Rzeszów,
Tel./Fax: 17 860 57 52/45/61, e-mail: een@wsiz.edu.pl
