„Złoty wiek Przemyśla” – to tytuł projektu, który w formie multimedialnej trasy turystycznej zaprezentuje dzieje miasta od XVI do połowy XVII wieku. Głównym inwestorem jest Urząd Miasta Przemyśla a jego partnerem Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej. Projekt o wartości 13 mln zł (z czego 7 mln pochodzi z funduszy Unii Europejskiej) ma znacząco zwiększyć liczbę turystów w najpiękniejszym mieście Podkarpacia.
Autorami projektu wstępnego, rozdzielającego funkcje poszczególnych podziemnych pomieszczeń są: Dominik Budyn, szef firmy ARB, która kilka lat temu przygotowała znaną ekspozycję o podziemnym Krakowie – mieszczącą się pod Sukiennicami i częścią płyty Rynku. Dopełnił projekt własnymi spostrzeżeniami Marek Mikrut, wicedyrektor Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej zawodowy plastyk, zajmujący się multimediami. Wizja trasy podziemnej nie mogłaby zaistnieć, gdyby nie wielogodzinne rozmowy z profesorem Jerzym Motylewiczem. Profesor związany z Wyższą Szkołą Pedagogiczną w Rzeszowie oraz Uniwersytetem Rzeszowskim, autor wielu publikacji poświęconych badaniom dziejów miast na południowowschodnich obszarach Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku, między innymi: Społeczeństwo Przemyśla w XVI w. jest niewyczerpanym źródłem informacji o Przemyślu doby złotego wieku.
Bazując na jego wiedzy wynikającej z wieloletnich studiów archiwów miejskich oraz wszystkich innych dostępnych źródeł z epoki można było nakreślić projekt trasy turystycznej. Przemyska trasa ma rozpoczynać się w starannie odnowionych średniowiecznych i renesansowych piwnicach pod Urzędem Miejskim. Następnie zwiedzający mają przechodzić trasą dawnego kolektora pod ulicą Wodną i pod płytą przemyskiego Rynku do kamienicy nr 9. Mieści się w niej Muzeum Historii Miasta Przemyśla, oddział MNZP. Następnie przez renesansowe piwnice tej kamienicy trasa ma przechodzić do kamieniczki przy ul. Serbańskiej 7. Ona również jest własnością MNZP.
Trasa – dzięki wprowadzeniu środków multimedialnych – ma w plastyczny sposób pokazywać życie codzienne miasta, jego kulturę i historię.
Fot. Archiwum VIP BIZNES&STYL
-To opowieść o tym, jak Przemyśl stał się bogaty, piękny i sławny. Polskie miasta – w tym także to nasze, położone na ważnym szlaku handlowym – w czasach „złotego wieku” żywiły całą Europę – podkreśla wicedyrektor Muzeum, Marek Mikrut.
Wejście do trasy podziemnej od ul. Ratuszowej prowadzi do piwnic czterech dawnych kamieniczek rynkowych, których część nadziemną zajmuje obecnie Urząd Miasta. Ekspozycja pokaże jak wyglądał port rzeczny nad Sanem, który służył do transportu towarów poprzez Wisłę do Gdańska. Spławiano tą drogą zboże, drewno, wyprawione skóry, ryby, owoce, potaż, smołę, węgiel drzewny, kalafonię, dziegieć, garbniki i ponad 200 innych produktów. Towary przechowywano w piwnicznych magazynach kamienic kupieckich. To dobra okazja by pokazać rolę rzeki, będącej ważną arterią komunikacyjną. W XIX stuleciu pozostało przy niej już tylko kąpielisko. Piwnice pod ulicami: Wodną i Mostową staną się miejscem ekspozycji pokazującej życie codzienne Przemyśla. A więc to, czym handlowano, jak mieszkano, jakie potrawy jadano. A przy okazji: jak wyglądał strój przemyski, którego nie należy mylić ze strojami regionalnymi.
Centralnym punktem miasta był Rynek: miejsce zgromadzeń, handlu, widowisk. Do tych ostatnich zaliczało się także wykonywanie kary: od chłosty pod pręgierzem po egzekucje. Barwne życie – w tym pokazy przedstawień wędrownego teatru – na placach i ulicach Przemyśla będzie tematem ekspozycji w kolejnych piwnicach. Na ekranie pokazane zostaną obrazy rynków uwiecznione w dziesiątkach polskich filmów fabularnych, a także obrazy dokumentalne z XIX i XX stuleci dotyczące samego Przemyśla.
Zrekonstruowany zostanie fragment systemu obronnego miasta: ul. Basztowa wraz w Bramą Lwowską, czyli dzisiejszy Plac na Bramie. Budowle obronne zostaną ożywione postaciami strażników miejskich. Wiadomo, iż nosili oni zielone kubraki i czerwone czapki, zaś uzbrojeni byli w rodzaj cepów, bardzo skutecznych w zaprowadzaniu porządku. Wnętrze renesansowej apteki – zielarni połączone zostanie z multimedialną prezentacją XVI-wiecznego zielnika autorstwa Syreniusza. Będzie można zażyczyć sobie wydrukowanie żądanej strony dzieła po to, aby zastosować w praktyce podany przepis.
Ulica Żydowska pokazywać ma dzielnicę, którą z powierzchni ziemi zmiótł okupant hitlerowski. A także zrujnowaną XVI – wieczną synagogę rozebraną po wojnie po to, by cegły dostarczyć na odbudowę Warszawy. Ulica Władycze – historia tej ulicy poświęcona zostanie życiu wspólnoty prawosławnej i greckokatolickiej w Przemyślu. Ulica Franciszkańska to hasło, pod którym pokazane zostaną przemyskie kościoły i klasztory. Kolejna zaprezentuje podlegający władzy królewskiej przemyski zamek. Przebudowany przez Kazimierza Wielkiego, jako budowla całkowicie kamienna staje się na wiele lat siedzibą starostów Przemyskich. Byli nimi na przykład Jerzy Michał Wołodyjowski pierwowzór Pana Michała z trylogii Henryka Sienkiewicza oraz Stanisław August Poniatowski – nasz ostatni król.
Turystyczną atrakcją stanie się przejście XVII-wiecznym kolektorem ściekowym pod płytą Rynku. Kolektor miał odgałęzienia prowadzące do poszczególnych kamienic. Jedną z tych odnóg zwiedzający przejdą do kamieniczki nr 9, gdzie znajduje się oddział historii miasta MNZP. W jej podziemiach można będzie zobaczyć wystawę poświęconą dziejom przemyskiego Zamku, fazom jego przebudowy oraz kolejnym starostom. Tutaj znajdą się także detale architektoniczne odnalezione w czasie badań archeologicznych. W dalszej części budynku planowane są pomieszczenia przeznaczone na lekcje muzealne dla dzieci i młodzieży, zaś w kamieniczce przy ul. Serbańskiej 7 – kino 3D wraz z muzealiami prezentowanymi w formie hologramów.
Fot. Archiwum VIP BIZNES&STYL
Projekt ma wartość 13 mln zł – z czego 7 mln pochodzi z Unii Europejskiej. Głównym inwestorem trasy podziemnej jest miasto (jego udział własny wynosi 3,4 mln zł). Beata Bielecka – naczelnik Wydziału Inwestycji UM poinformowała, iż w najbliższym czasie wyłoniony zostanie wykonawca podziemnego łącznika prowadzącego pod płytą Rynku od kolektora do kamieniczki nr 9. Prace rozpoczną się w tym roku. Za kilka miesięcy w kolejnych przetargach wybrani zostaną dostawcy sprzętu multimedialnego oraz mebli (m.in. gabloty muzealne).
Zakończenie robót planowane jest na grudzień 2021 r. Trasa podziemna o tak atrakcyjnym programie jest szansą, by Przemyśl w pełni stał się miastem turystycznym. W jakim stopniu uda się miastu wykorzystać tę szansę?
