Teren wioski należał do Rusi od połowy XIV w., kiedy to założono klasztor prawosławny pod wezwaniem św. Onufrego. Przy niej powstała niewielka osada, wzmiankowana w 1367. Nazwa „Posada” pojawiła się w dokumentach w 1494. W czasach napadów i wojen w cerkwi – pod tym samym wezwaniem co klasztor – chronili się mieszkańcy wsi. (Podobnie działo się w kościołach obronnych rumuńskiego Siedmiogrodu.) W 1921 Posada Rybotycka liczyła 98 domów i 602 mieszkańców, z tego 75 deklarowało narodowość polską. W 1945 ludność wysiedlono na Ukrainę. Obecnie w Posadzie Rybotyckiej pozostało kilkanaście zabudowań.
Potężna budowla o ścianach kilkumetrowej grubości, niewielkich okienkach w kształcie strzelnic i masywnych, połączonych ze sobą wieżach ma charakter średniowiecznej twierdzy. Najstarszą jej częścią jest ozdobione gotyckim szczytem ze sterczynami prezbiterium zbudowane na przełomie XIV i XV stuleci. Kwadratowa wieża z XV w. kryje nawę. Najmłodsza część zachodnia z początku XVI w. to druga wieża zbudowano nad kruchtą i babińcem. Na piętrze była kiedyś osobna kaplica dla mnichów. Wedle tradycji, w podziemiach pochowano ostatniego prawosławnego władykę przemyskiego, Michała Kopystyńskiego, który zmarł w 1642 r.
Później cerkiew przeszła w ręce grekokatolików. Do zakonu bazylianów należała do XVIII w. stając się cerkwią parafialną. Po roku 1945, po wysiedleniu mieszkańców wsi została opuszczona i zdewastowana. W latach 60. budowla została filią Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej. W 2010 przeszła pod opiekę gminy Fredropol. Obecnie zarządza nią kuria greckokatolicka w Przemyślu. Unikalny zabytek próbowano remontować w latach 60 i 80.Trwałym dokonaniem było pokrycie dachu blachą miedzianą. Prace przerywano z powodu braku funduszy, mimo iż w 1966 r. na ścianach wnętrza odkryto cenne polichromie z XVI w stylu bizantyjskim. Odsłonił je Wojciech Kurpik, późniejszy profesor na Wydziale Konserwacji ASP w Krakowie, który odnawiał także obraz Matki Boskiej Częstochowskiej.
Stan opuszczenia trwa do dziś. Na bielonych niegdyś ścianach pojawiają się coraz większe ślady wilgoci. Wnętrze wyścielone jest gruzem – pozostałością po remontach. Ściana ikonostasu – z dwoma, (a nie jak w późniejszych cerkwiach trzema wejściami) jest prowizorycznie połatana cegłą. W nawie i prezbiterium widać niezwykle interesujące ślady polichromii. Te w nawie zachowane są w stanie pierwotnym. W prezbiterium konserwatorzy próbowali je uczytelnić. Roboty porzucono, gdy zabrakło pieniędzy. Kuria greckokatolicka w Przemyślu stara się o nowe fundusze. Dotąd starania spotykały się z odmową władz. Obecnie przygotowywany jest nowy wniosek o dofinansowanie.
Ale żaden wniosek – nawet do ministra kultury i generalnego konserwatora zabytków nie będzie potrzebny, dopóki nie naprawi się rynny. Urwana półtora metra nad ziemią w czasie gwałtownych ulew, pompuje wodę w kilkumetrowej szerokości fundamenty. Za kilka lat nie będą potrzebne żadne pieniądze, bo ściana wieży nad nawą się zawali.
Fotografie Tadeusz Poźniak
