Według Światowej Organizacji Zdrowia zaburzenia neurologiczne i urazy stanowią 6,3% globalnego obciążenia chorobami. Są to najbardziej rozpowszechnione stany kliniczne wpływające na życie z niepełnosprawnością. Spośród zaburzeń neurologicznych najczęstsze są choroby mózgowo-naczyniowe, takie jak udar mózgu. Warto podkreślić, że ponad miliard ludzi na świecie cierpi z powodu jakiejś formy niepełnosprawności. Liczby te prawdopodobnie wzrosną w nadchodzących latach ze względu na starzenie się społeczeństwa.
Wczesna konwencjonalna rehabilitacja wpływa na poprawę funkcjonowania pacjentów po udarze mózgu. Jednak powrót do zdrowia nie zawsze jest zadowalający. Niespełna 20% pacjentów powraca w pełni do aktywności zawodowej i życia towarzyskiego. Stąd potrzeba poszukiwania bardziej skutecznych i dostosowanych do możliwości funkcjonalnych protokołów terapeutycznych, aby zmaksymalizować efektywność uzyskiwanych wyników oraz poprawić jakość życia pacjentów. Naprzeciw tym potrzebom wychodzą wciąż rozwijające się nowoczesne technologie wspomagające proces neurorehabilitacji. Ich skuteczność znajduje potwierdzenie w wielu badaniach naukowych. Urządzenia te wspomagają ćwiczenia ruchowe poprzez nasilenie informacji zwrotnej wpływają na pobudzenie plastyczności mózgu i poprawę funkcjonalną pacjenta. Wykorzystują one zjawisko biofeedbacku i angażują wiele zmysłów.
W ostatnich latach nastąpił znaczny rozwój nowoczesnych urządzeń wykorzystywanych do rehabilitacji. Należą do nich między innymi: urządzenia do zogniskowanej wibracji, do pracy w wirtualnej rzeczywistości oraz roboty do reedukacji chodu.
Technologia ta ma długą historię sięgającą wczesnych lat 90 XX wieku. Na Podkarpaciu w Oddziale Rehabilitacji Wojewódzkiego Szpitala Klinicznego Nr 2 wprowadzano oryginalne platformy hydrauliczne i dynamometryczne oraz laski i kule sygnalizacyjne do ćwiczeń równowagi i rehabilitacji chodu pacjentów z uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego. Od tego czasu nastąpił znaczny rozwój tego typu urządzeń. Różnią się one obecnie pod względem konstrukcji mechanicznej i architektury stosowania.
(vibramoov, robot stacjonarny i egzoszkielet do reedukacji chodu).
Jednym z głównych wyzwań neurorehabilitacji jest zachowanie lub przywrócenie koordynacji między motoryką (ruchem aktywnym) a powiązanymi informacjami neurosensorycznymi.
Urządzenie Vibramoov (Ryc. 1) oferuje wsparcie konwencjonalnej terapii poprzez utrzymanie funkcjonalnej interakcji między ruchem a propriocepcją. Moduły wibracyjne umieszczone na ciele pacjenta stymulują układ nerwowy za pomocą odczuć sensorycznych występujących podczas naturalnego ruchu. Zogniskowana wibracja może zostać bezpiecznie zastosowana na bardzo wczesnym etapie usprawniania, co wpływa na zmaksymalizowanie tempa powrotu utraconych funkcji motorycznych. Długotrwały bezruch wywołuje skutki, które mogą być trudne do przezwyciężenia, gdy terapia z pacjentem jest opóźniona.
Przeprowadzone badania kliniczne wskazują, że zogniskowana wibracja mechaniczna stanowi skuteczny i bezpieczny element neurorehabilitacji mającej na celu poprawę funkcji i zmniejszenie spastyczności u pacjentów po udarze mózgu. Sugeruje się, że włączenie zogniskowanej wibracji do konwencjonalnej interwencji fizjoterapeutycznej może przynieść lepsze efekty niż standardowa fizjoterapia.
.jpg)
Ryc. 1. Vibramoov
Żródło: Centrum Rehabilitacji i Opieki Medycznej Donum Corde Budy Głogowskie koło Rzeszowa
Typowe roboty do reedukacji chodu obejmują duże stacjonarne systemy, wyposażone w bieżnię, system odciążenia pacjenta oraz monitor z biofeedbackiem. Zaliczyć do nich możemy urządzenia, takie jak Robogait (Ryc. 2, a), Lokomat czy system LOPES. Istnieją również znacznie lżejsze urządzenia przeznaczone do przemieszczania się, takie jak egzoszkielety Ekso Bionic (Ryc. 2, b), Indego oraz Rewalk. Wspólną cechą robotów rehabilitacyjnych jest ich wyposażenie w czujniki ruchu i siły, które umożliwiają ocenę funkcji pacjenta oraz wykonanie lub wspomaganie jego lokomocji. Zapewnia to możliwość zastosowania wysoce powtarzalnych protokołów ćwiczeń i odpowiednio dopasowanej interakcji do zmiany stanu zdrowia pacjenta.
Pomimo rosnącej liczy doniesień naukowych, niewiele jest wysokiej jakości badań klinicznych oceniających skuteczność fizjoterapii wspomaganej robotami. Autorzy badań sugerują jednak, że terapia z wykorzystaniem nowoczesnych technologii należy do najskuteczniejszych technik rehabilitacji kończyn górnych i dolnych. Wykazano również, że trening chodu wspomagany robotami w połączeniu ze standardową fizjoterapią stwarza większe szanse na odzyskanie niezależnego chodu niż sam trening chodzenia.
.jpg)
Ryc. 2. a) Robogait
Żródło: Centrum Rehabilitacji i Opieki Medycznej Donum Corde Budy Głogowskie koło Rzeszowa
.jpg)
Ryc. 2. b) Ekso Bionic
Żródło: Centrum Rehabilitacji i Opieki Medycznej Donum Corde Budy Głogowskie koło Rzeszowa
Podsumowanie
Podsumowując w związku ze `zmianami demograficznymi w Polsce istnieje ogromna potrzeba rozwoju i testowania innowacyjnych strategii interwencyjnych indywidualnie dopasowanych do wymagań pacjenta i opracowywanych przez interdyscyplinarny zespół terapeutyczny. Aby interwencja była skuteczna, powinna zostać skoncentrowana i spersonalizowana na problemach pacjenta. Podejście takie wymaga elastyczności rozwiązań, takich jak dopasowanie połączenia nowoczesnej technologii i konwencjonalnego procesu rehabilitacji do różnych cech, możliwości oraz preferencji pacjenta. Ważne jest również poza usprawnianiem zapewnienie dostępu do wysokiej jakości opieki długoterminowej i geriatrycznej.
