W niedzielę wypada 80. rocznica wybuchu II wojny światowej. W wielu miastach odprawione zostaną msze św. w intencji poległych żołnierzy. Będą miejsca, gdzie już o godz. 4.45 zapalone zostaną znicze. Przez Leżajsk przemaszerują „wrześniowi” ułani i „oddział Wehrmachtu”. Rocznicowe rekonstrukcje, wystawy i koncerty zaplanowano także na kolejne wrześniowe dni, a rzeszowski oddział IPN z prelekcjami wyruszy do Francji i na Ukrainę. 14 września w Przemyślu zabrzmią najpiękniejsze piosenki patriotyczne i wolnościowe w niezwykłych aranżacjach Andrzeja Jagodzińskiego.
II wojna światowa rozpoczęła się 80 lat temu od ataku Niemiec na Polskę. 1 września, o godzinie 4.45 niemiecki pancernik szkolny „Schleswig-Holstein” rozpoczął ostrzał Westerplatte. Wojskowej Składnicy Tranzytowej na terenie Wolnego Miasta Gdańska broniło około 200 żołnierzy pod dowództwem mjr. Henryka Sucharskiego i kpt. Franciszka Dąbrowskiego. Opierali się przez 7 dni. Wojna dotarła już wtedy do Rzeszowa. Niemcy zajęli miasto 9 września. Chociaż na Podkarpaciu nie rozegrały się wielkie bitwy kampanii wrześniowej, to właśnie stąd wyruszyła w bojowy szlak 10. Brygada Kawalerii pułkownika Stanisława Maczka, pierwsza polska jednostka zmotoryzowana, której żołnierzy wrogowie nazwali później czarnymi diabłami. Wraz z przegraną wojną cierpienie dotknęło cywilnych mieszkańców okupowanych ziem. Przez teren dzisiejszego województwa podkarpackiego przebiegała przecież granica między III Rzeszą a Związkiem Radzieckim. Najeźdźcy szykowali się do wojny między sobą, więc oczyszczali pas graniczny i nękali wieś obowiązkowymi kontyngentami, przymusową pracą. Były wywózki na roboty do Niemiec, deportacje na Wschód i tragedia Holocaustu.
Ułani w Leżajsku
Barwy tamtego Września’39 przypomniane zostaną podczas obchodów 80. rocznicy wybuchu II wojny światowej. Wiele wydarzeń przygotował rzeszowski oddział Instytutu Pamięci Narodowej. Różne formy obchodów i upamiętnienia zaplanowały także podkarpackie samorządy i organizacje pozarządowe. Od uroczystych apeli po przemarsz ułanów i rekonstrukcję niemieckiej defilady. Takie wydarzenie szykuje się w niedzielę, 1 września, w Leżajsku. Przygotował je Oddział Kawalerii Ochotniczej w barwach 20 Pułku Ułanów im. Króla Jana III Sobieskiego. Przez Leżajsk oraz przylegające niego wioski przemaszeruje 50-konny oddział kawalerii w umundurowaniu i z „wrześniowym” wyposażeniem polowym, czyli działem przeciwpancernym Boforsa z przodkiem oraz taczanką z CKM-emem ciągniętymi przez konie zaprzęgowe. W trakcie przemarszu odtwarzane będą archiwalne komunikaty radiowe z pierwszych dni kampanii wrześniowej. Za ułanami, w dwudziestominutowym odstępie, przemieszczać się będzie 30-osobowy oddział Wehrmachtu wyposażony w samochód pancerny Adler, pięć motocykli z czółenkami z tego okresu oraz samochód ciężarowy BMW z 1938 r. do przewozu piechoty. W trakcie przemarszu grupy niemieckiej odtwarzane będą przemówienia A. Hitlera w Reichstagu oraz wojskowe marsze niemieckie.
Około godz. 11.00 zaplanowano postój pod Bazyliką Ojców Bernardynów w Leżajsku i udział oddziału w okolicznościowej mszy św. w intencji poległych obrońców Ojczyzny. Oprawę muzyczną mszy zapewni pułkowa orkiestra. Potem kawalkada ruszy dalej. Jej ukoronowaniem, około godz. 15.00, będzie patriotyczno-historyczny piknik rodzinny z szarżą kawalerii na zmechanizowany pododdział Wehrmachtu w trakcie nalotu samolotu niemieckiego. Wybuchy ładunków pirotechnicznych będą imitować wybuchy pocisków armatnich oraz bomb lotniczych. Po rekonstrukcji będzie też pokaz musztry paradnej kawalerii oraz władania białą broni, a na koniec pokaz musztry Orkiestry Kawaleryjskiej oraz koncert patriotyczny w jej wykonaniu.
W Rzeszowie i Przemyślu
W Rzeszowie o rocznicy przypominają wielkoformatowe fotografie, które „otuliły” fasadę budynku IPN. W niedzielę, 1 września, o godz. 12.30 odbędzie się msza św. w Kościele Garnizonowym przy ul. Reformackiej, a po niej uroczysty Apel przy kościele z udziałem przedstawicieli różnych instytucji i samorządu, oraz z towarzyszeniem orkiestry wojskowej.
Także Przemyśl specjalne obchody szykuje w niedzielę. O godz. 4:45, tej samej, o której niemiecki pancernik zaatakował Westerplatte, hołd poległym oddany zostanie na Cmentarzu Wojskowym przy Grobie Nieznanego Żołnierza. Na godz. 10.00 zaplanowano mszę św. w Bazylice Archikatedralnej, a po mszy – przemarsz ulicami miasta pod budynek Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiem i odsłonięcie Tablicy Upamiętniającej Żołnierzy 22. Dywizji Piechoty Górskiej. W późniejszym terminie – 14 września, o godz. 19. w sali Zamku Kazimierzowskiego – podczas wyjątkowego koncertu „W hołdzie wolności” zabrzmią najpiękniejsze piosenki patriotyczne i wolnościowe w aranżacjach Andrzeja Jagodzińskiego.
Wędrująca wystawa „Utracone dzieciństwo”
W piątek, 30 sierpnia otwarto natomiast w Przemyślu na Placu Niepodległości wystawę „Ukradzione dzieciństwo”. Przygotowana przez Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Warszawie, ukazuje życie dzieci od okresu międzywojennego do zakończenia II wojny światowej. Odzwierciedla drastyczną zamianę czasu beztroski na strach i traumę do końca życia. Ekspozycja odnosi się do losów dzieci z różnych mniejszości narodowych w tym: Żydów, Romów, Ukraińców, Białorusinów, Poleszuków, Karaimów, Ormian, Hucułów, a także do tragicznych przeżyć związanych z gettem, obozem, przymusową pracą, deportacjami i egzekucjami.
Fot. Archiwum IPN
Wystawa będzie prezentowana w Przemyślu do 30 września 2019 r., a następnie w innych miastach Podkarpacia. To jedna z kilku ekspozycji, jakie będą przypominać II wojną światową w okrągłą rocznicę. 10 września w Przemyskim Centrum Kultury i Nauki ZAMEK otwarta zostanie wystawa „Życie na papierze. Niemiecka okupacja Rzeszowszczyzny w afiszach, obwieszczeniach i plakatach (1939-1944)”. Także w bibliotekach i szkołach prezentowane będą wystawy „Podkarpacki wrzesień” i „Cisza przed burzą. Ostatnie lato II RP” przygotowane przez rzeszowski oddział IPN. Wśród innych działań zaplanowanych przez instytut są takie, które odbywać się będą na Podkarpaciu, jak i za granicą. Należą do nich m.in. prezentacja książki „Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie (1939-1947)” i spotkanie z autorami dr. Krzysztofem A. Tochmanem i dr. Piotrem Chmielowcem (10 września w Rzeszowie); odsłonięcie tablicy pamiątkowej poświęconej mieszkańcom Fréland w Alzacji, którzy w 1944 r. umożliwili ucieczkę polskim jeńcom wojennym i ukrywali ich do momentu wyzwolenia przez wojska amerykańskie; zajęcia edukacyjne w Mościskach, Lwowie i Iwano-Frankowsku, a także uroczystości w Kutach na Ukrainie, upamiętniające ostatni dzień Rządu na terytorium wolnej Rzeczpospolitej, przed ucieczką do Rumunii.
Już we wtorek, 3 września, wszyscy chętni mogą włączyć się do akcji „Zapal znicz bohaterowi” organizowanej wspólnie ze strzelcami i harcerzami oraz młodzieżą szkolną. W jej ramach uporządkowane zostaną groby wojenne żołnierzy Wojska Polskiego z września 1939 r. na terenie całego Podkarpacia.
Obchody 80. rocznicy wybuchu II wojny światowej na Podkarpaciu, 1 września 2019 r. [PROGRAM]
RZESZÓW
godz. 12.30 msza święta w Kościele Garnizonowym w Rzeszowie, ul. Reformacka 5, godz. 13.15 uroczysty Apel przy kościele: hymn państwowy, okolicznościowe wystąpienia, Apel Pamięci i salwa honorowa, złożenie wieńców i wiązanek kwiatów, odegranie „Pieśni Reprezentacyjnej Wojska Polskiego”
PRZEMYŚL
godz. 04.45 rozpoczęcie obchodów rocznicy wybuchu II wojny światowej na Cmentarzu Wojskowym przy Grobie Nieznanego Żołnierza
godz. 10.00 – uroczysta Msza Święta w intencji poległych w czasie II wojny światowej w Bazylice Archidiecezjalnej
godz. 11.10 – przemarsz ulicami miasta pod budynek Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej – odsłonięcie tablicy upamiętniającej Żołnierzy 22 Dywizji Piechoty Górskiej
WARZYCE
godz. 15.30 msza święta w intencji Ojczyzny i ofiar II wojny światowej na Cmentarzu Ofiar Terroru Hitlerowskiego
NIEBYLEC
godz. 04.45 – symboliczne zapalenie zniczy na grobie Jana Ziomka – obrońcy Westerplatte, spoczywającego na miejscowym cmentarzu, w ramach akcji IPN Oddział w Rzeszowie „Zapal znicz bohaterowi’, zbiórka na Rynku w Niebylcu o godz. 04.30.
LEŻAJSK
godz. 8.00 rozpoczęcie przemarszu 50-konnego oddziału kawalerii polskiej oraz oddziału Wehrmachtu w 20- minutowym odstępie czasu przez miejscowości Wierzawice, Giedlarowa, Leżajsk
godz. 11.00 – uroczysta polowa Msza święta w Bazylice OO. Bernardynów w Leżajsku w intencji poległych obrońców ojczyzny 1939 roku w oprawie muzycznej Orkiestry Reprezentacji Oddziału Kawalerii Ochotniczej w barwach 20 PU im. Króla Jana III Sobieskiego
godz. 12.15 – kontynuacja przemarszu przez miejscowości: Przychojec, Stare Miasto, Kuryłówka, Tarnowiec, Leżajsk
godz. 16.00 – patriotyczny Piknik Rodzinny: szarża kawalerii na pododdział zmechanizowany Wehrmachtu, pokaz konnej musztry paradnej, pokaz władania białą bronią, prezentacja stoisk Sejmu RP, Instytutu Pamięci Narodowej, Dowództwa Komponentu Wojsk Lądowych – COL, 21 Brygady Strzelców Podhalańskich, 3 Podkarpackiej Brygady Obrony Terytorialnej
Wybrane imprezy towarzyszące
PRZEMYŚL
14 września 2019 r.
Impreza towarzysząca: sala Zamku Kazimierzowskiego koncert „W hołdzie wolności” najpiękniejsze piosenki patriotyczne i wolnościowe w niezwykłych aranżacjach Andrzeja Jagodzińskiego
TRYŃCZA
6-7 września 2019 r., przy zabytkowej strażnicy kolejowej w Tryńczy
Tryniecki weekend z historią – Wrzesień 1939 – walczymy do końca!
6 września (piątek)
16:00 – Złożenie kwiatów przed pomnikiem upamiętniającym rotmistrza Tytusa Dunina oraz podchorążego Konstantego Ostrowskiego
17:00 – Msza święta polowa w intencji poległych (teren przy strażnicy kolejowej)
17:45 – Rozstrzygnięcie konkursu plastycznego „Wrzesień 1939 r. – Walki Polaków w obronie Ojczyzny” oraz otwarcie wystawy ,,Manierki austro-węgierskie z okresu Wielkiej Wojny” z kolekcji Łukasza Józefa Hubacza
18:00 – Prelekcja z udziałem zaproszonych gości na temat II wojny światowej
18:30 – Projekcja filmów, ognisko, warsztaty kulinarne „Kuchnia Polska w czasach wojny”
7 września (sobota)
18:00 – Rozpoczęcie, powitanie uczestników rekonstrukcji
18: 10 – Rekonstrukcja wydarzeń historycznych – ,,Wrzesień 1939 r. – walczymy do końca!”
19:30 – Poczęstunek – wojskowa grochówka dla wszystkich, śpiewanie pieśni patriotycznych
DĘBICA-RZESZÓW
7-8 września 2019 r. – „Edukacyjny Rajd Motocyklowy szlakiem Września 1939 roku na Podkarpaciu”, trasa Dębica-Rzeszów.
JAROSŁAW
14 września 2019 r. – Pielgrzymka biegowa „Bohaterom czasu wojny” w 80. rocznicę wybuchu II wojny światowej
OLESZYCE
14 września 2019 r. – Rekonstrukcja historyczna bitwy pod Oleszycami/Dachnowem
.jpg)
