– 2023 rok dla krakowskiej sceny teatralnej był bardzo bogaty. Ważne premiery prowokujące liczne dyskusje, niezwykłe aktorskie kreacje i inicjatywy, które zapamiętamy na długo. Nie będzie nadużyciem stwierdzenie, że to, co zobaczyliśmy na krakowskich scenach w ubiegłym roku zapisze się w historii teatru. A to pięknie wpisuje się w tradycję Nagrody Teatralnej im. Stanisława Wyspiańskiego i dokonania jej wielkiego patrona – Stanisława Wyspiańskiego. Liczymy, że bogactwo wydarzeń znajdzie odzwierciedlenie w zgłoszeniach do nagrody, zachęcam do ich przesyłania – mówi Katarzyna Olesiak, dyrektorka Wydziału Kultury i Dziedzictwa Narodowego UMK, który organizuje konkurs.
Kraków to miasto teatrów, teatralna stolica kraju, miejsce artystycznej działalności kilkudziesięciu scen: instytucjonalnych, nieinstytucjonalnych, publicznych, prywatnych, miejsc prowadzonych przez twórcze kolektywy i artystów. To w Krakowie każdego roku odbywają się przedsięwzięcia, które nadają kierunki myśleniu o teatrze i jego rozwojowi w Polsce. W ubiegłym roku tylko w teatrach, które mają status instytucji miejskich odbyło się kilkadziesiąt premier. Wiele z nich zyskało uznanie widzów i krytyków, otrzymało także nagrody w ogólnopolskich konkursach i przeglądach.
Te przedsięwzięcia są realizowane dzięki wsparciu miasta, które dba o funkcjonowanie i rozwój szesnastu scen działających w ośmiu miejskich teatrach. Warto dodać, że miasto wspiera także teatry nieinstytucjonalne i prywatne – między innymi w ramach konkursów i dofinansowań.
Znaczenie Krakowa jako silnego ośrodka teatralnego podkreśla Nagroda Teatralna im. Stanisława Wyspiańskiego. Nagroda pozwala wyróżnić te przedsięwzięcia i role, które wyjątkowo wpływają nie tylko na rozwój krakowskich scen, ale też oddziałują na sceny i widzów w całej Polsce. Jej zadaniem jest także wspieranie rozwoju sztuki teatru w różnych formach i odmianach.
Patronem inicjatywy jest jedna z najważniejszych postaci polskiego teatru – Stanisław Wyspiański, krakowski wybitny poeta i dramaturg, scenograf, inscenizator i reformator teatru. Wystawienie dramatu „Wesele” jego autorstwa, które miało miejsce 16 marca 1901 roku, to jeden z najważniejszych punktów w polskiej historii teatralnej.
Krakowska Nagroda Teatralna im. Stanisława Wyspiańskiego przyznawana jest za dokonania realizowane w roku poprzedzającym zgłoszenia, czyli w tej edycji będzie odnosić się do przedsięwzięć z 2023 r. Może trafić do aktorki lub aktora za najlepszą rolę, autorów spektaklu (indywidualnie lub zespołowo), np. reżysera, scenografa, dramaturga, choreografa, muzyka, albo też do zespołu aktorskiego lub całego zespołu twórców i aktorów spektaklu.
Nagroda główna w wysokości 30 000 zł (indywidualna) lub 50 000 zł (zespołowa, dzielona pomiędzy członków zespołu) przyznawana jest za szczególne osiągnięcia lub wydarzenia w dziedzinie teatru w minionym roku kalendarzowym powstałe w naszym mieście. W tej kategorii może zostać nagrodzony artysta bądź zespół artystów i/lub twórców spektaklu powstałego na dowolnej scenie Krakowa, przygotowanego przez teatr instytucjonalny lub nieinstytucjonalny, uznanego przez kapitułę za szczególne osiągnięcie minionego roku.
Nagroda specjalna w wysokości 10 000 zł (indywidualna) lub 15 000 zł (zespołowa, dzielona pomiędzy członków zespołu) przyznawana jest teatrom nieinstytucjonalnym, ich artystom i zespołom za: szczególne osiągnięcia lub wydarzenia w dziedzinie teatru powstałe w minionym roku w Krakowie − w tym spektakle, kreacje aktorskie (indywidualne lub zespołowe), sukcesy reżyserskie, choreograficzne, scenograficzne, w zakresie oprawy muzycznej lub też za całokształt działań na rzecz promocji sztuki teatru i rozwoju widowni (np. innowacyjne działania na rzecz zwiększania uczestnictwa w kulturze i pozyskiwania widzów dla teatru). W tej kategorii nagrodzeni mogą być wyłącznie artyści lub spektakle powstałe jako produkcje krakowskich teatrów nieinstytucjonalnych bądź krakowskie teatry nieinstytucjonalne (niepubliczne instytucje kultury).
Członkowie kapituły nagrody teatralnej, korzystając z uzasadnień przedstawionych w zgłoszonych do konkursu wnioskach, mogą także zarekomendować Prezydentowi Miasta Krakowa osoby lub zespoły (spośród zgłoszonych do konkursu w dowolnej kategorii) do uhonorowania dodatkowymi nagrodami specjalnymi.
O uhonorowanie nagrodą wybranych kandydatur czy przedsięwzięć mogą wnioskować zarówno osoby fizyczne (krytycy, teatrolodzy, miłośnicy teatru), osoby prawne (instytucje kultury, organizacje pozarządowe, redakcje prasy, radia i telewizji), jak też jednostki nieposiadające osobowości prawnej.
Wnioski można składać drogą mailową na adres: wyspianski@um.krakow.pl, osobiście w Kancelarii Magistratu (Urząd Miasta Krakowa, pl. Wszystkich Świętych 3-4, parter) albo drogą pocztową na adres: Wydział Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Urząd Miasta Krakowa, ul. Krzyża 1, 31-028 Kraków z dopiskiem na kopercie: „Nagroda Teatralna im. Stanisława Wyspiańskiego” (decyduje data stempla pocztowego).
Dodatkowe informacje można uzyskać pod tel. 12 616 19 17 (Wydział Kultury i Dziedzictwa Narodowego) oraz w Biuletynie Informacji Publicznej. W BIP można także znaleźć formularz wniosku.
Laureatów konkursu wyłaniają członkowie kapituły powołanej przez prezydenta Krakowa. Przypomnijmy, że w ubiegłorocznej edycji nagrodę otrzymali: zespół twórców i aktorów spektaklu „1989” (koprodukcja Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie i Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego), Michał Nowicki za „Twin Peaks: do drzwi czerwonych zapukam” (Teatr Barakah), Juliusz Chrząstowski za rolę w „Salome” (Stary Teatr), twórcy „Calineczki” (Teatr Ludowy) oraz „Arcadii” (Teatr KTO).
Które osiągnięcia i role teatralne zaprezentowane na krakowskich scenach w 2023 roku zasługują na nagrodzenie w tegorocznej edycji Nagrody Teatralnej im. Stanisława Wyspiańskiego? Laureatów poznamy wiosną. A teraz pora na zgłoszenia.
