Rzeszów w partnerstwie z sąsiednimi gminami w latach 2016-2020 zrealizuje kilkadziesiąt wspólnych projektów o wartości prawie 400 milionów złotych. Zapewnią one zrównoważony rozwój całego obszar aglomeracji rzeszowskiej. Stworzona zostanie lepsza sieć komunikacji publicznej, wspólna oferta gospodarcza i turystyczna marka. Gminy razem zadbają o ochronę kulturowego i przyrodniczego dziedzictwa. Każda z nich zrealizuje projekt służący społecznej integracji i wyrównywaniu szans.
Zintegrowane Inwestycje Terytorialne (ZIT) to program skierowany do obszarów metropolitarnych, z którego korzysta wiele państw Unii Europejskiej. Zachęca on do realizowania partnerskich projektów przez miasto i samorządy z jego otoczenia. Celem jest maksymalne wykorzystanie wspólnych atutów i rozwiązywanie problemów.
Polska również do ZIT dołączyła i samorządy skupione na obszarach metropolitarnych, przygotowują wspólne projekty, współfinansowane z Funduszy Europejskich. W województwie podkarpackim realizowany jest ZIT skierowany do Rzeszowa oraz jego obszaru funkcjonalnego (ROF). Obszar funkcjonalny miasta jest zwarty i obejmuje 13 gmin, tj.: Rzeszów, Głogów Małopolski, Trzebownisko, Czarna, miasto Łańcut, gmina Łańcut, Krasne, Chmielnik, Tyczyn, Boguchwała, Świlcza, Czudec oraz Lubenia. Samorządy zawiązały partnerstwo – Stowarzyszenie Rzeszowski Obszar Funkcjonalny i przygotowały wspólną Strategię Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych.
– ZIT jest narzędziem, które skłania samorządy do współpracy i planowania szerszych działań razem. Do tej pory samorządy rzadko decydowały się na podobne projekty, ponieważ każdy z nich ma inny budżet i listę najpilniejszych potrzeb, a brakowało zachęt w postaci takich programów jak ZIT, by pomimo różnic realizować wspólne cele, wykraczające poza granice jednej gminy. Do takich strategicznych zadań należy chociażby transport publiczny – podkreśla Wiesław Dronka, prezes Stowarzyszenia Rzeszowski Obszar Funkcjonalny.
Strategia ZIT dla Rzeszowa i okolic
Tworzenie Strategii ZIT dla Rzeszowa i jego okolic przebiegało dwuetapowo. – Najpierw samorządy zgłaszały swoje pomysły i potrzeby inwestycyjne, a później skonfrontowaliśmy je z aktualną Diagnozą społeczną, dokumentami Komisji Europejskiej i wymogami samorządu województwa podkarpackiego. Projekty ZIT są bowiem realizowane z funduszy, jakimi dysponuje województwo w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego – tłumaczy prezes Stowarzyszenia ROF. – Jest to utrudnieniem, ponieważ mimo szerokiego zakresu projektów, jakie będziemy realizować, nie udało się na dziś zapewnić finansowania dla wszystkiego, co jest dla gmin ważne. Myślę tu głównie o sieci wodociągowej, o której rozbudowę zabiegało kilka samorządów. Ten projekt jest w tej chwili na liście rezerwowej. Niewykluczone, że uda się go sfinansować z innych źródeł. Dzięki temu, że jest to wspólny projekt kilku gmin, mamy na to spore szanse.
Najważniejsze projekty
W ramach ZIT zostaną zrealizowane projekty w takich kluczowych obszarach, jak transport, kultura, gospodarka, odnawialne źródła energii i ochrona środowiska. Środki na te zadania – ok. 367 mln zł – pochodzą z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (ok. 335 mln zł) i z Europejskiego Funduszu Społecznego (ok. 32 mln zł), z których zasilany jest program RPO.
Jednym z największych projektów jest projekt transportowy. Dzięki niemu mieszkańcy gmin zrzeszonych w ROF będą już od 2017 roku podróżować nowymi autobusami. W gminach sąsiadujących z Rzeszowem powstaną m.in. węzły przesiadkowe z parkingami dla samochodów i rowerów, by można było prywatny pojazd swobodnie zostawić obok dworca autobusowego czy kolejowego i do centrum miasta dojechać już publicznym środkiem transportu. Wybudowane zostaną dwa mosty na Wisłoku, będzie 52 km nowych lub przebudowanych linii komunikacyjnych i 11 km ścieżek rowerowych.
Innym wspólny projekt dotyczy odnawialnych źródeł energii. Ma on ograniczyć zanieczyszczenia i poprawić standardy jakościowe powietrza Rzeszowa i okolic. Panele fotowoltaiczne zostaną zamontowane na obiektach użyteczności publicznej oraz wsparte zostaną tego typu inwestycje w prywatnych gospodarstwach. W Rzeszowie zakres prac będzie największy i obejmie montaż instalacji fotowoltaicznych na ponad 60 budynkach użyteczności publicznej, w szczególności szkołach, przedszkolach, żłobkach, domach pomocy społecznej, budynkach administracyjnych, a także szpitalu miejskim, przychodni zdrowia i Stacji Uzdatniania Wody Rzeszów-Zwięczyca. Szacowana łączna moc instalacji wyniesie ok. 2,8 MW.
Gminy ROF chcą także poprawić wskaźniki zatrudnienia – dzięki ZIT uzbroić tereny inwestycyjne i stworzyć Strefy Aktywności Gospodarczej, by przyciągnąć więcej inwestorów. Będą też dotacje na założenie własnej firmy.
– Widzimy już pierwsze dobre efekty współpracy – mówi Wiesław Dronka. – W projekcie z obszaru kultury, nad którym teraz pracujemy, musimy uzgodnić terminy i prace 11 samorządów. To nie jest łatwe, ale uczy nas wspólnego rozwiązywania problemów. Te doświadczenia będą procentować przy kolejnych projektach. To dodatkowa korzyść obok tych, które przyniosą mieszkańcom Rzeszowskiego Obszaru Funkcjonalnego wszystkie inwestycje zrealizowane w ramach ZIT.
