Ze Stanisławem Domarskim, rzeszowskim muzykiem jazzowym, wirtuozem saksofonu i fletu, pedagogiem rozmawia Janusz Pawlak
Janusz Pawlak: Kiedy zaliczyłeś pierwszy publiczny koncert?
Stanisław Domarski: Grałem od zawsze, no może nie od kołyski (śmiech). Został zorganizowany z okazji Dnia Kobiet przez Koło Gospodyń Wiejskich w remizie OSP na Drabiniance, dzisiejszej dzielnicy Rzeszowa, gdzie mieszkaliśmy. Miałem wtedy 3 lata. W tym roku stuknęło mi 66.
63 lata temu oddałeś swoją duszę muzyce?
Wszystko zaczęło się za sprawą mojego starszego o 10 lat brata Zdzisława. Razem utworzyliśmy zespół: on grał na akordeonie, a ja na instrumentach perkusyjnych. Gdy moje poczynania usłyszał wujek Leon Szalacha, perkusista, powiedział, że z niego „cosik musi być”. Zresztą cała rodzina była umuzykalniona. Dziadek grał na kontrabasie, ojciec na skrzypcach i akordeonie. Moja żona Iwona przez lata związana była z Estradą Rzeszowską, gdzie śpiewała wspólnie z siostrą Jolą. Posiadała nawet tzw. weryfikację zawodową, która umożliwiała m.in. zarabianie większych pieniędzy za koncerty. Wymagało to zdania odpowiednich egzaminów m.in. z wiedzy o teatrze, estradzie oraz praktycznych. Zaśpiewała przed komisją, w której był Aleksander Bardini i otrzymała papiery zawodowca. Zdała egzamin jako jedyna z rzeszowskiej ekipy. Ale to jako wtręt do tradycji rodzinnego umuzykalnienia…A wracając do dziecięcej fascynacji perkusją. Gdy teraz mam okazję słuchać koncertów gwiazd światowego formatu, tak sobie myślę, że gdybym się jeszcze raz urodził, to kto wie, czy nie zostałbym przy instrumentach perkusyjnych. Uważam bowiem, że każdy człowiek posiadający predyspozycje do muzyki, musi jeszcze sprawdzić do jakiego instrumentu będzie mu najbliżej, z jakim instrumentem będzie się czuł najlepiej.
Szkołę Muzyczną I Stopnia w Rzeszowie chciałeś rozpocząłeś jednak w klasie akordeonu?
W tamtych czasach była to szkoła elitarna. Jedyna w województwie rzeszowskim. Bardzo trudno było się do niej dostać. Najwięcej chętnych chciało uczyć się gry właśnie na akordeonie. I fortepianie. Dyrektor szkoły, Jan Wołowiec mówił mi, że z takim słuchem powinienem wybrać klarnet, trąbkę, skrzypce lub wiolonczelę. Ja uparłem się na akordeon z prozaicznego względu. W domu był ten instrument. Nie trzeba go było kupować, co wiązało się ze sporym wydatkiem. Mówiono, że kosztuje tyle, ile dobra krowa.
Do Szkoły Muzycznej jednak się nie załapałeś?
Nie miałem szans…Z grupy potencjalnych akordeonistów wybierano jednego z 16 kandydatów. Dodatkowo o przyjęciu decydowały nie tylko uzdolnienia kandydatów. Liczyły się też układy.
Co było później?
Za rok znów pojawiłem się na egzaminach. Do klasy akordeonu oczywiście. Zobaczył mnie wspomniany już dyrektor Wołowiec i pochwalił za… upartość oraz wytrwałość w postanowieniach. Powiedział, że to bardzo dobre cechy. I wziął mnie ponownie na przesłuchanie. Muszę przyznać, że on był pierwszym, który nauczył mnie jazzu!
Dlaczego tak uważasz?
Zaśpiewał mi melodię i poprosił, abym kontynuował i zakończył. Brzmiało to mniej więcej tak, co dokładnie pamiętam. On: ta ti ta ta ta…I ja: ta, ta, ta, ti, tarata, tarata, tarata, ta, to…. Widocznie dobrze to zrobiłem, bo zostałem przyjęty.
Jak czułeś się w Szkole Muzycznej?
Najtrudniejszą rzeczą było… ukończenie szkoły. Musiałem godzić naukę w normalnej podstawówce z muzyczną. W tej ostatniej zajęć było bardzo dużo: w poniedziałek – instrument, wtorek – 3 lekcje teorii, środa – chór, czwartek – znowu akordeon, piątek – ponownie 3 lekcje teorii. I jeszcze ćwiczenia. Praktycznie cały dzień miałem wypełniony nauką. Do tego dochodził czas spędzony w dojazdach autobusem z Drabinianki, przez Czekaj, do centrum Rzeszowa. Jak wpadałem po godz. 19 do domu, po zajęciach w szkole muzycznej, nie wiedziałem za co pierwsze się brać: lekcje do podstawówki, czy granie na akordeonie. A wymagano, abyśmy poświęcili każdego dnia 2 godziny na ćwiczenia. Jak wielkie było to obciążenie, niech świadczy fakt iż z grona 60 osób rozpoczynających naukę w I klasie Szkoły Muzycznej, po pięciu latach nauki ukończyło ją tylko 9 osób! Umiejętności gry na akordeonie zdobywałem w klasie prof. Kazimierza Bobera.
Miłość do akordeonu nie była dozgonna?
Znów zadziałał przypadek. Byłem z rodzicami w towarzystwie, w którym pojawił się szef jakiegoś rzeszowskiego zespołu muzycznego. Pilnie potrzebował saksofonisty. Rodzice zaproponowali, aby mnie wziął do składu. Zapytał na czym grałem? Odpowiedziałem, że na akordeonie, że mam wykształcenie muzyczne, bo byłem już w piątej klasie PSM. Nie był zachwycony. Doradził, abym w szkole wypożyczył saksofon, bo na zakup instrumentu nie było nas stać i rozpoczął na nim naukę gry. Poszło mi zupełnie dobrze, bo po dwóch tygodniach zaliczyłem pierwsze granie na saksofonie: dostałem jakiejś rozedmy, krew lała mi się z warg. Profesor Marian Mosior, znakomity nauczyciel, a do takich miałem szczęście w szkole muzycznej, rzucił mnie wtedy na głęboką wodę. Ledwo trzymałem saksofon a on mi dał „Studium Jazzowe na saksofon” Tadeusza Hejdy. Z reguły przerabia się go po średniej szkole muzycznej…
Którą też ukończyłeś?
Znajomi pukali się w głowę i pytali wtedy, czy nie mam jeszcze dość nauki muzyki. Okupionej takim wysiłkiem. Odpowiadałem, że chcę uczyć się w średniej szkole muzycznej, ale w klasie saksofonu. Do egzaminu przystąpiłem po pół roku grania na tym instrumencie. Było bardzo wielu chętnych, którzy mieli już za sobą parę lat grania na saksofonie.
Profesor Nawojski, jeden z najlepszych nauczycieli Średniej Szkoły Muzycznej w Rzeszowie powiedział: Stanisławie my potrzebujemy muzyków do Filharmonii, ale grających na fagocie, oboju, flecie. Odpowiedziałem, że mnie interesuje tylko saksofon. Żaden inny instrument. Powtórzyła się sytuacja z przyjęciem do Podstawowej Szkoły Muzycznej. Doceniono jednak, że ukończyłem bardzo trudną PSM. O dziwo zostałem przyjęty. Jak przyszedłem na zajęcia u profesora z klasyki Stanisława Szabata i przyniosłem nuty „Studium Jazzowe na saksofon (I cz.”) wszyscy byli zaskoczeni, że mam ten podręcznik. Bodaj jedyny na Podkarpaciu. Zaczęła się ciężka praca. Praca bez liczenia godzin spędzonych na ćwiczeniach. Na maksa. Do osiągnięcia perfekcji. To mi się teraz przydaje. Jak wchodzę do studia nagrań, za pierwszym podejściem osiągam zamierzony efekt. Pamiętam jak pewnego razu nagrywaliśmy płytę w Studiu Spart w Boguchwale. Przed nagraniem próbowaliśmy materiał. Realizator dźwięku powiedział po wszystkim, iż najlepiej zagrałem swoją solówkę za pierwszym razem, czyli podczas próbowania. Bez stresu i napięcia.
Skąd wzięły się Twoje inklinacje do muzyki jazzowej?
Ja miałem już w rękach saksofon i to wspomniane Studium Jazzowe Hejdy to poczułem…
… się jak ryba w wodzie.
Dokładnie tak. Saksofon ma takie brzmienie, że sugeruje granie pewnej muzyki. W ŚSM poznałem śp. Zbyszka Jakubka z Liceum Muzycznego. Gościa, który miał absolutny słuch. Z wyróżnieniem skończył fortepian i klarnet. On wtedy już jazzował. Zaproponowałem wtedy mojemu profesorowi Stanisławowi Szabatowi, że chcę zagrać jazz na egzaminie w ŚSM. Co wtedy było wręcz zabronione. Profesor postawił jeden warunek: klasyczne granie musi być na najwyższym poziomie. Program obejmował 15 – 20 minut popisu. Wszystko na pamięć. Ćwiczyłem jak szalony. I coraz lepiej mi się grało! Zaprezentowałem program…Po zakończeniu podchodzi prof. Szabat i gratuluje mi popisu. Chciałem iść po Z. Jakubka, aby móc wreszcie zagrać upragniony jazz a profesor mówi, że nie trzeba, bo i tak dostałem najwyższą ocenę. Byłem załamany, wściekły. Byłem gotów zrezygnować z nauki w szkole. Profesor widział to, co przeżywam. Wyraził w końcu zgodę, sam narażając się na krytykę przełożonych. Zaprezentowaliśmy ze Zbyszkiem Jakubkiem utwór „Now,s The Time” Charlie Parkera. Z takim zaangażowaniem, lekkością nigdy jeszcze wcześniej nie grałem. Na sali byli wszyscy profesorowie z komisji: od fagotu, od oboju, od waltorni, od tuby, od puzonu, od klarnetu, od saksofonu… Podzielili się na dwie grupy. Jedni byli zdumieni, zachwyceni tym co gramy, inni wręcz oburzeni, zbulwersowani.
Ten sam pomysł chciałem zrealizować na obronę dyplomu – na zakończenie nauki w ŚSM. Najlepsi z najlepszych mieli przywilej grania przed publicznością na dużej sali Filharmonii Podkarpackiej. Jazzu jednak nie zgrałem. Opór materii był zbyt duży. Dopowiem taki szczegół. Pewnego razu ćwiczyłem granie jazzu w salce szkoły muzycznej. Weszła jedna z profesorek. Jej wraz twarzy i oczy mówiły, że dla tej muzyki nie ma miejsca w szacownych murach szkoły. Nie chcąc wchodzić w konflikty wybraliśmy razem z Januszem Tumidajewiczem (do szkoły chodził na gitarę) miejsce, gdzie nie patrzono na nas z obrzydzeniem.
I tak wylądowaliście w Studencki Centrum Kultury Politechniki Rzeszowskiej Klubie Plus?
To było w Rzeszowie, w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych, miejsce tętniące życiem kulturalnym. Kabarety, zespoły muzyczne, klub filmowy, przeglądy zespołów rockowych, koncerty rockowe i jazzowe…
I nagle jeden z byłych rektorów uczelni w ramach swojego widzimisie zlikwidował klub. Ale powróćmy do ówczesnego Plusa.
Stworzono nam warunki do grania jazzu. Przyjęto nas z otwartymi rękoma. Graliśmy utwory komponowane przez Janusza Tumidajewicza oraz standardy Devisa, Parkera, D. Ellingtona, Hancoca. Zespół, którego liderem był właśnie Janusz Tumidajewicz, nosił nazwę JAZZ COMBO PLUS. Powstał dokładnie w październiku 1978 roku. Pierwszy skład zespołu tworzyli wtedy: Janusz Tumidajewicz – leader, gitara basowa, Stanisław Domarski – sax tenor, Jacek Pacześniak – pianino i Bogdan Kusy – perkusja. Z czasem dołączyli do nas inni muzycy zafascynowani jazzem. M.in. związany z Politechniką Rzeszowską, grający na trąbce, dr inż. Jan Górski. Pierwszy koncert daliśmy w 1979 roku.
Studencki klub był więc kolebką rzeszowskiego jazzu?
Czuliśmy się tam bardzo dobrze. Był klimat do grania jazzu.
Ja pamiętam np. koncerty w Plusie krakowskiej grupy jazzowo-rockowej Laboratorium. Z braćmi Ścierańskimi…
Do Plusa przychodziły zaproszenia na organizowany w Krakowie festiwal Jazz Juniors, prowadzony przez animatora jazzu, śp. Kubę Florka. Warunkiem udziału było posiadanie 30 minutowego programu. I pojechaliśmy na tę imprezę. Bilety za pociąg zapłaciła Politechnika a w Krakowie dostaliśmy bloczki na wyżywienie od K. Florka. Zakwaterowano nas w znakomitym wtedy hotelu Cracovia, gdzie zatrzymywali się przeważnie dewizowcy. To także robiło na nas wrażenie. Jazz Juniors nie zawojowaliśmy…
Dlaczego?
W Rzeszowie nie mieliśmy żadnej konkurencji. Byliśmy najlepsi w uprawianiu jazzu. Wydawało się nam, że pod Wawelem z łatwością wygramy. Bardzo się myliliśmy. Szybko dostaliśmy kubeł zimnej wody na rozgrzane głowy.
Na krakowskim festiwalu pojawiły się znakomite zespoły z wyższych uczelni, m.in. z Wydziału Jazzu i Muzyki Rozrywkowej Akademii Muzycznej w Katowicach. W składzie jednej z grup były takie znakomitości jak bracia Niedzielowie (Jacek – kontrabasista i Wojciech – pianista), dzisiejsi profesorowie – wykładowcy Wydziału Jazzu i Muzyki Rozrywkowej. Ale było coś pozytywnego w tej porażce naszego zespołu.
Zgodnie z współczesnymi trendami i opowieściami wszelkiej maści mądralińskich od robienia biznesów porażkę przekuliście w sukces?
Trochę inaczej. Ja zostałem zauważony. W 1980 roku zaproszono mnie na ogólnopolskie warsztaty jazzowe do Chodzieży. Pojechałem tam pełen obaw: trochę przestraszony i zagubiony. Taki typowy chłopak z tzw. prowincji. Praktycznie wszyscy uczestnicy byli już dobrymi znajomymi. Pozajmowali pokoje a ja zostałem bez przydziału łóżka. Na szczęście trochę spóźnieni przyjechali na warsztaty dwaj bracia Pospieszalscy: Mateusz i Marcin. Przez przypadek zamieszkałem w pokoju z nimi. Muszę to dopowiedzieć, że uczestnicy warsztatów byli już sprawnymi jazzmanami. W porównaniu z nimi raczkowałem. Wieczorami przepisywałem pożyczone od chłopaków standardy jazzowe. Była świetna atmosfera. Zawiązane wtedy kontakty bardzo się później przydały. W pokoju, na stołówce, mówiliśmy tylko o jazzie. Skorzystałem z udziału w warsztatach bardzo dużo. A moim pierwszym nauczycielem w Chodzieży był Jan Ptaszyn Wróblewski, znakomitość polskiego i światowego jazzu.
I nie był to Twój ostatni pobyt w Chodzieży?
Pojechaliśmy tam jeszcze raz w 1985 roku. Już jako JAZZGOT. Była to nagroda za udział w kolejnym Jazz Juniors. Znakomicie przygotowane warsztaty trwały bardzo długo – aż 3 tygodnie. Mieliśmy możliwość pracy z najlepszymi z najlepszych polskich jazzmanów. Że wspomnę tylko o Zbigniewie Namysłowskim i Tomaszu Szukalskim. Dodać do tego trzeba znakomitą sekcję rytmiczna ze słynnej Berkeley University Of Music (peruksita, kontrabasista i pianista) w USA. Codziennie można było z nimi ćwiczyć, ćwiczyć i grać jam session. To było coś fascynującego. Obecność amerykańskich muzyków jazzowych trochę nas jednak paraliżowała.
Znów odezwał się w was syndrom chłopaków z prowincji, gdzieś z Rzeszowa?
Dokładnie tak. Najodważniejsi z Jazzgotu czyli Wojtek Tramowski i ja postanowiliśmy wybrać się z Amerykanami do knajpy, bo jak się popularnie wtedy mówiło: nie ma gazu, nie ma jazzu.
Jakim gazem ich uraczyliście?
Niezależnie od ilości wypitego czegoś mocniejszego lody zostały przełamane.
W Chodzieży przekonałem się, co to znaczy dobra sekcja rytmiczna w muzyce jazzowej. Wyobraź sobie, że w czasie gry z amerykanami ja byłem taką kierownicą samochodu: gdy grałem szybciej oni przyspieszali, gdy ja zwalniałem oni też zwalniali. W odróżnieniu od naszych sekcji rytmicznych, które bardzo często wykonują swoje, nie interesując się tym, co gra muzyk prowadzący.
I tak zaczęły się Twoje stałe kontakty z polskim jazzem?
Po udziale w Jazz Juniors mieliśmy stałe zaproszenia do grania w Krakowie. W klubie Pod Jaszczurami. Przez dwa dni, poniedziałek – wtorek, spotykali się tam jazzmani zawodowcy i amatorzy. Występowaliśmy tam kilka razy. Doszło do tego, że częściej słuchano nas gdzieś w kraju niż w Rzeszowie. Sporo osób o nas wiedziało, znało nasze poczynania.
Ze studenckim Plusem w końcu rozstaliście się?
Było nam tam bardzo dobrze. Szef klubu, Leszek Janukowicz, szedł nam zawsze na rękę, pomagał. Czasem denerwowało jednak takie studenckie nie ogarnięcie. Przyjeżdżamy np. na próbę a tu drzwi zamknięte. Ktoś zapomniał zostawić dla nas kluczy. Pomyśli ktoś, jaki problem? Jednak był. W zespole mieliśmy muzyków dojeżdżających z Jarosławia i Tarnobrzega. Jeden z nich za każdym razem taszczył ze sobą kontrabas.
I potem pojawił się klub Bohema w Wojewódzkim Domu Kultury w Rzeszowie?
Wcześniej dostawałem i dostawaliśmy oferty grania w różnych lokalach otwieranych w stolicy Podkarpacia. W różnych składach, w różnych formacjach (np. QARTA – AKUSTIK JAZZ) graliśmy jazz gdzie się dało. Ale…Opowiem taką historię. Rzecz dzieje się w drugiej połowie lat osiemdziesiątych. Ojciec kolegi załatwił nam granie w bardzo popularnym lokalu w Iwoniczu Zdroju. Przyjeżdżamy, przed lokalem widzimy baner reklamujący nasz zespół, zespół jazzowy. I na sali nikt się nie pojawił. Pewnie gdyby nie było napisu, że zespół jazzowy ludzie by przyszli. Słowo jazz odstraszało. Ludzie nie rozumieli tej muzyki. Jazz był słowem odstraszającym.
Przełomem była wspomniana Bohema?
Tak sądzę. Pierwszy koncert odbył się tam 3 lutego 1994 roku. Byłem jednym z pomysłodawców przedsięwzięcia, które otrzymało nazwę „Czwartki jazzowe”. Nim do niego doszło spotkałem na swej drodze Zenobiusza Kajdę, pianistę. Z naszych kontaktów narodził się zespół NOVO GROUP. Ten projekt muzyczny był gospodarzem inauguracyjnego koncertu w Bohemie. Zagraliśmy w składzie: Zenobiusz Kajda – fortepian, Stanisław Sowa – gitara basowa, Andrzej Bąk – perkusja i ja – saksofon sopranowy i tenorowy. Aby oddać miejsce prawdzie historycznej, w narodzinach Czwartków jazzowych swój udział miała także żona Zenobiusza Kajdy – Ewa (lekarz medycyny, fanka jazzu), która zaproponowała, by impreza odbywała się cyklicznie oraz Marek Jastrzębski, ówczesny zastępca dyrektora WDK, który przyjął nas pod swoje skrzydła i następnie wynajdywał pieniądze na organizację koncertów z udziałem jazzowych znakomitości. Co warto przyznać, w Bohemie warunki do uprawiania jazzu były znakomite. Przytulne, klimatyczne wnętrze, z dobrą akustyką i małą sceną umożliwiającą bardzo bliski kontakt ze słuchaczami.
Z kim udało Ci się zagrać na scenie WDK?
Z wszystkimi…Miałem niebywałe szczęście. Przez 10 lat byłem gospodarzem muzycznym Czwartków. Do moich obowiązków należało w czasie każdej imprezy zrobić pół godzinny suport, potem grała zaproszona gwiazda a na koniec odbywał się jam session. Szef restauracji Bohema w zamian, że zapewnialiśmy pełne sale, zawsze ugaszczał jadłem muzyków. Po koncercie i kolacji zapraszałem gwiazdy do wspólnego grania z muzykami z Podkarpacia. Rozpoczynałem ja z sekcją rytmiczną. Choć byli zmęczeni nigdy nie odmawiali. Nie pasowało. Smaczne kolacje pewnie w tym pomagały. Grałem więc z wszystkim: najlepszymi z najlepszych na polskiej scenie jazzowej.
To może spróbujmy wymienić nazwiska i zespoły?
Trochę lat minęło, ale proszę bardzo: Wojciech Karolak, Janusz Muniak, Zbigniew Namysłowski, Jan Ptaszyn – Wróblewski, Tomasz Stańko, Krzysztof Ścierański, Jarosław Śmietana, Michał Urbaniak, Old Metropolitan Band, Walk Away…W czasie Czwartków Jazzowych w Bohemie zaśpiewali też Grażyna Łobaszewska, Ewa Uryga, Lora Szafran, Krystyna Prońko, Justyna Steczkowska i Mieczysław Szcześniak…
Czapki z głów…
Byli też muzycy jazzowi z wielu krajów: Gruzji, Francji, Kuby, Niemiec, Słowacji, Ukrainy i USA.
W Bohemie prezentowały się też regionalne zespoły jazzowe?
Przyjeżdżały bardzo chętnie. Tylko w pierwszych latach Czwartków gościliśmy m.in. Jazz sp.z o.o z Radymna, Big Mistake Band z ZSM w Rzeszowie, Jazz Trio z Przemyśla, Beatę Filip z zespołem z Domu Kultury „Sokół” ze Strzyżowa, Brass Standard Jazz Orchestra z Brzozowa, Stand Art. z Sandomierza.
Który z koncertów zapadł Ci szczególnie w pamięci?
Pewnego razu numer wyciął mi basista Stanisław Sowa. Na Czwartek przyjechało bardzo mocne trio: na trąbce Piotr Wojtasik, Michał Miśkiewicz na perkusji i śp. Andrzej Cudzich na kontrabasie. Gdy oni grali byłem gdzieś na zapleczu. Staszek podbiegł do mnie i mówi: wiesz zespół sam zaczął jam session, dołącz szybko do nich. Wziąłem saksofon i pojawiłem się na scenie. Muzycy z tria byli zaskoczeni, tym co ja tam robię, bo jeszcze nie zakończyli swojego koncertu. A ja dałem swoją solówkę. Grało mi się świetnie. Odjechaliśmy wspólnie w taki obszar, że zacząłem się bać czy uda nam się na koniec wejść razem w główny temat. I udało się! Byłem szalenie zadowolony.
I po wielu latach przestałeś grać w Bohemie. Czwartki jazzowe z Twoim udziałem przeszły do historii. Dlaczego?
Są dwa powody. Jeden to brak pieniędzy w WDK na pokrywanie kosztów funkcjonowania stałej sceny jazzowej. Drugi trochę prozaiczny. Wszystko przez sukcesy Czwartków jazzowych. Np. w latach 1994 – 2003 w Bohemie odbyło się ok. 100 koncertów. Wystąpiło w nich 1500 muzyków. Czwartki wychowały w Rzeszowie jazzową publiczność, rozmiłowaną w tej muzyce, a także muzyków oczarowanych tak jak ja jazzem. Uzgodniłem z dyrekcją WDK, że młodzi przychodzący na Czwartki jazzowe nie będą płacili biletów wstępu, jeśli przyjdą z instrumentami a następnie wezmą udział w jam session. Warto podkreślić, że to posunięcie, a dokładnie zgoda dyrekcji WDK, dała efekty. Dzisiaj mogę powiedzieć, że niektórzy z młodych muzyków debiutujący wtedy na scenie w Bohemie są absolwentami Wydziału Jazzu i Muzyki Rozrywkowej w Katowicach.
W 2002 roku otrzymałem Laur Gazety Codziennej Nowiny w kategorii Kultura. Pokonałem np. wielu uznanych już w środowisku artystów. Udzielałem wywiadów w tvp, radiu, w prasie. I to pewnie przeważyło. Zostałem zaproszony do dyrektora WDK Marka Jastrzębskiego. Oświadczył, że więcej w Bohemie już nie zagram. Wszystko dlatego, że podobno cały splendor sukcesów Czwartków Jazzowych spłynął na mnie, że nie doceniałem roli WDK w prowadzeniu cyklicznej imprezy, trudu w zdobywaniu przez tę instytucje pieniędzy na Czwartki. Dyrektor powiedział wręcz, że w firmie nie ma pieniędzy na długopisy, więc nie może ich mieć dla członków naszego zespołu na zwrot kosztów dojazdu…Rolę gospodarza Czwartków przekazano innej osobie, która bez mojej satysfakcji, długo nie wytrwała w tej roli. Szkoda, iż w ten sposób Rzeszów stracił klub jazzowy mogący się poszczycić grającym tam na stale zespołem – gospodarzem imprez. Wielka szkoda.
Bohema, na Twoje szczęście, nie była jedynym miejscem, w którym pojawiałeś się z saksofonami?
Grałem w bardzo wielu klubach w Rzeszowie, które swego czasu preferowały jazz. Niestety, praktycznie wszystkie po pewnym czasie zaprzestawały działalności. Oprócz Bohemy najdłużej byłem związany z klubem Gramofon. Bodaj najbardziej profesjonalnym klubem jazzowym w historii Rzeszowa, funkcjonującym przy ul. 3 Maja. Dokładnie w podziemiach budynku, w którym kiedyś mieściły się Delikatesy pachnące kawą. Właściciel klubu postawił na pełny profesjonalizm. Zaczął od tego, że zaprosił muzyków z Rzeszowa i jego okolicy uprawiających jazz na casting. Jego przebrnięcie miało być przepustką do grania w Gramofonie. Zobaczyłem wtedy po raz pierwszy wszystkich jazzmanów z regionu w jednym miejscu…
Ilu ich było?
Na pewno kilkunastu. Znałem ich z wcześniejszych, rozmaitych kontaktów.
Jak Ci poszło w staraniach o prawo gry w Gramofonie?
Zacząłem rozmowę z właścicielem od próby przedstawienia własnego dorobku. Jego to jednak nie interesowało. Poprosił o zagranie jakiegoś utworu. Wybrałem, dzisiaj już nie pamiętam jaki, standard jazzowy. Zostałem zaproszony do współpracy.
Sądzę jednak, że właściciel klubu przekonał się do mnie w dramatycznych dla niego okolicznościach. Otóż poprosił abym skrzyknął muzyków i zagrał na cmentarzu podczas uroczystości pogrzebowych jego brata. Nie bardzo wiedział jaka to ma być muzyka…Zadzwoniłem do znajomych muzyków z filharmonii i czekałem na wieści od szefa Gramofonu, kiedy odbędzie się pogrzeb. Przez kilka dni się nie miałem z nim kontaktu. Telefon nie odpowiadał. Gdy się odezwał stwierdziłem, że muzycy z filharmonii muszą z wyprzedzeniem wiedzieć, kiedy będą musieli się pojawić na cmentarzu. Odpowiedział, że w takim razie mogę przecież sam zgrać. Nie byłem zachwycony. Nigdy wcześniej tego nie robiłem. Ale spróbowałem. Wykonałem m.in. utwory „Gdy wszyscy święci idą do nieba” i „My Way” spopularyzowany przez Franka Sinatrę. Po tym graniu jedna z pań biorących udział w uroczystościach pogrzebowych poprosiła męża, aby zaprosił mnie do grania na jej trumną.
W Gramofonie, jak to się mówi, były trzy dni do grania: we wtorki latino, w czwartki jazz tradycyjny i w soboty standardy muzyki jazzowej. W odróżnieniu od Bohemy nie było tu miejsca na jam session.
Trzeba podkreślić, że był to klub jazzowy zorganizowany na profesjonalnym poziomie. Zaczynając od tego, że nie można tam było wchodzić osobom poniżej 21 roku życia a bramkarze nie wpuszczali gości w nieodpowiednim stroju. Pamiętam, że nawet jeden z muzyków miał problem z pokonaniem bramki, bo przyszedł w trampkach. W Gramofonie zawsze był komplet gości. Niektórzy pojawiali się tam dlatego, że kochali jazz, inni chcieli się tylko otrzeć o atmosferę klubu. Rzeszowskiej śmietance towarzyskiej nie wypadało nie bywać w tym miejscu.
Gramofon mógł się także poszczycić tym, że występowały w nim również gwiazdy światowego formatu. Miał również znakomitą reklamę swoich poczynań. Za pomocą wielu nośników. Nie tylko plakaty i ulotki. Tak skuteczne było to oddziaływanie, że po ukazaniu się informacji o moich występach w klubie przy 3 Maja, odnalazła mnie daleka rodzina z USA.
Wspominam lata współpracy z Gramofonem bardzo sympatycznie. Szkoda, że jego funkcjonowanie również przeszło do historii.
Koncerty, koncerty, praca nauczyciela w szkole muzycznej, to nie wszystkie Twoje aktywności? Próbowałeś swych sił także jako muzyk organizowanych przez Ciebie lub z Twoim udziałem zespołów, towarzyszący spektaklom teatralnym, nabożeństwom, dziecięcym zespołom, scholom, kapelom rockowym a nawet i kapelom ludowym? Zacznijmy może od tych rockowych.
Od zawsze intrygowało mnie w muzyce przełamywanie utartych schematów, odkrywanie nowego spojrzenia na to, co można zagrać na saksofonie, co można zaproponować słuchaczom. I tak przez pięć lat grałem z kapelą The End z Nowej Dęby, która w 1993 roku została laureatem pierwszej edycji przeglądu „Marlboro Rock In 93”. Uczestniczyła również w Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu. Owocem naszej współpracy jest album The End wydany przez firmę Wifon. Miałem także przyjemność grać razem z zespołem Wilki w trasie koncertowej promującej ich drugą płytę Przedmieścia. Współpracę zaproponował mi lider kapeli, Robert Gawliński, bo The End był saportem na koncertach tej kapeli. Spodobał mu się mój sopran. Dopowiem, że z Wilkami grało mi się znakomicie. Chłopaki z kapeli traktowali mnie jak pełnoprawnego członka zespołu. Spędziłem z Wilkami pewnie z pół roku. Mam w albumie fotograficznym mnóstwo zdjęć z wspólnej trasy koncertowej.
A gdzie spotkały się Twoje muzyczne drogi z kapelami ludowymi lub jak mówią niektórzy, z ludowizną?
Dokładnie z jedną kapelą, z Futomy. Od wielu lat współpracuję z zespołem BUEN CAMINO z Boguchwały. Zrealizowaliśmy razem bodaj 8 płyt. Bardzo ciekawy i oryginalny projekt to krążek nagrany przez BUEN CAMINO z kapelą ludową z Futomy. Jedną z najlepszych na Podkarpaciu, co też warto podkreślić. Jej muzycy to znakomici instrumentaliści.
Rzuciłem okiem na znaleziony w necie materiał filmowy z 2019 roku, gdzie BUEN CAMINO towarzyszysz właśnie wykonawcom z Futomy. Muszę przyznać, że twój saksofon idealnie wpisuje się w ludowe klimaty. Szacun… Intryguje mnie jeszcze Twoja teatralna przygoda.
Dokładnie dwie przygody. Pierwsza związana była z wystawieniem na deskach Teatru im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie spektaklu „Ulica wszystkich diabłów”, według scenariusza i w reżyserii Wiesława Hołdysa, a druga z „Moralnością pani Dulskiej” Gabrieli Zapolskiej, w reżyserii Henryka Rozena. Wspólnie z Andrzejem Bąkiem i Januszem Tomeckim zapewnialiśmy oprawę muzyczną przedstawień. To było bardzo ekscytujące doświadczenie dla mnie – muzyka. Podobnie jak udział w projekcie „Woła nas Pan” z muzyką Włodzimierza Korcza i słowami Ernesta Bryla realizowanym z dużym rozmachem, z udziałem dwóch chórów, w Filharmonii Podkarpackiej. Zagrałem w nim dlatego, że jeden z muzyków wyjechał na koncerty do Japonii i pilnie szukano, kogoś kto może go zastąpić. Zwrócono się do mnie. Odnalazłem się bez problemu w towarzystwie filharmoników.
Jest parę rodzajów grania; pierwszy ze słuchu. Tak jest w przypadku kapel ludowych i zespołów rockowych. Drugi tylko z nut: tak jest np. w przypadku muzyków z Filharmonii. I wreszcie trzeci rodzaj grania: nauczenie się zapisu nutowego na pamięć. I na pytanie, który rodzaj grania jest najlepszy, najwłaściwszy – odpowiem, że wszystkie są potrzebne.
W swoim dorobku masz udział w nagraniach kilkudziesięciu płyt. Dokładnie ilu?
35, które się ukazały. Mam w dorobku też materiał przygotowany do nagrania kolejnych 2 płyt. Jedna z nich otarła się o międzynarodową popularność. Mówię otarła, bo nie przełożyło się to na sukces kasowy…Mam tu na myśli znakomitą płytę „Moment Evolution” z 1995 roku, który zrealizowaliśmy w składzie Janusz Tumidajewicz (autor wszystkich kompozycji, gitary, programowanie), Magdalena Rajchert (wokal), i ja (saksofony, flet). Krążek nagrany na przełomie marca i kwietnia 1994 roku w Spart Studio w Boguchwale, za pośrednictwem Koch International Poland, ukazał się w wielu krajach, m.in. w Austrii, Belgii, Holandii, Wielkiej Brytanii i USA. Materiał z tej płyty graliśmy na koncertach w Filharmonii Podkarpackiej, w Biurze Wystaw Artystycznych i klubach jazzowych, wielokrotnie prezentowano je na antenie Radia Rzeszów.
Dowiedziałem się, że utwory z „Moment Evolution” mają moc uzdrawiającą!?
Zaproszono nas z utworami z tej płyty na koncert do rzeszowskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Psychotronicznego. Słuchacze stwierdzili, że nasza muzyka z powodzeniem może być wykorzystywana do technik medytacyjnych. Czy tak jest – trzeba posłuchać i samemu ocenić. Taka opinia tylko nas ucieszyła.
Moment Evolution to kolejny element, szczebel Twojej wieloletniej współpracy z kompozytorem, aranżerem i multiinstrumentalistą Januszem Tumidajewiczem?
Doskonale się rozumiemy. To co zaprezentowaliśmy na płycie „Moment Evolution” było pochodną tego co robiliśmy wcześniej w takich projektach jak Powietrze – Światło – Przestrzeń (1984 -1986), Studio Form Dźwiękowych (1987 – 1988), Skyline Trio (1989). W „ME” pojawiła się solidna dawka elektroniki i damski głos czyli wokale Magdaleny Rajchert. A wszystko to na bazie połączenia brzmień elektronicznych z akustycznymi, okraszone jazzowymi improwizacjami.
Klasę mistrza poznaje się po tym, że potrafi wychować swoich następców. Tobie udało się przekazać pałeczkę następcom?
Zaraziliśmy z żoną miłością do muzyki trójkę naszych dzieci. Filip ukończył Wydział Jazzu w katowickiej Akademii Muzycznej. Młodszy Karol jest inżynierem po Politechnice Rzeszowskiej ale również zaliczył podstawową i średnią szkołę muzyczną, córka Dominika jest absolwentką muzykologii na KUL, gra na trąbce. Przez 43 lata jestem też nauczycielem gry na saksofonie i flecie w Podstawowej Szkole Muzycznej w Rzeszowie.
Pomówmy może wreszcie o Twoim ukochanym instrumencie – saksofonie? Masz jeden czy dwa?
Dokładnie 15… I są to najlepsze instrumenty w swojej klasie na rynku. Takimi samymi dysponują moi synowie.
Jeśli to nie jest tajemnicą – ile trzeba wyłożyć na zakup dobrego saksofonu?
Jeden z moich ulubionych kosztował 20 tys. dolarów! To ręcznie robiony instrument z 1938 roku. Cóż jedni wydają pieniądze na samochody a ja na saksofony. A tak na marginesie syn Karol ma o dwa lata starszy saksofon.
Za te pieniądze to saksofon pewnie sam gra?
Tak, wystarczy tylko do ust przyłożyć (śmiech)!
Wywiad jest fragmenty większej całości przygotowywanej do druku.
