Mickiewicz, Słowacki, Krasiński, oni zyskali sławę za życia i po śmierci. A Cyprian Kamil Norwid?! Schorowany, nierozumiany, gdzieś w przytułku na przedmieściach Paryża, wieczny samotnik, choć genialny. W najnowszym spektaklu Pawła Passiniego, „Bieguny” grupy neTTheatre oraz rzeszowskiego Teatru Maska, który otworzył piątą już edycję festiwalu „Źródła Pamięci. Szajna – Grotowski – Kantor”, Norwid wędruje na biegun północny, a widzowie razem z nim. Mroźna biel, stroje pingwinów i koniec snu o potędze – Polakach narodzie wybranym.
Prawie 40 – letni Paweł Passini, reżyser, twórca i dyrektor lubelskiego neTTheatre, pierwszego na świecie teatru internetowego, często sięga po teksty trudne, należące do kanonu, ale jak sam mówi, dokonuje ich recyklingu. Podobnie jest w przypadku „Biegunów”. Tytuł spektaklu nawiązuje do wyprawy na biegun północny, w której Norwid chciał wziąć udział jako rysownik, ale ostatecznie nie udało mu się uczestniczyć w ekspedycji. Sceniczna postać Norwida wyrusza więc w samotną wyprawę przez "lodową pustynię", a jego postać konfrontuje się lub przyjmuje cechy bohaterów utworów innych romantyków – m.in. Hrabiego Henryka z „Nie – Boskiej komedii” Zygmunta Krasińskiego, czy „Kordiana” Juliusza Słowackiego.
Na scenie króluje więc biel – piękna, czysta, ale i upiorna momentami, która wypełnia całą przestrzeń teatralną. A widz? Zaproszony do założenia wdzianka niczym pingwin, czuje się częścią lodowej pustyni i jest jak na prawdziwym biegunie. Ta metaforyka ma swojej uzasadnienie w inspiracjach Passiniego. Bo to nie tylko listy Norwida i utwory polskich romantyków, ale też obrazy z filmu dokumentalnego Wernera Herzoga „Spotkania na krańcach świata”, gdzie pingwin, nie wiadomo dlaczego odłącza się od grupy i udaje się w głąb lądu, wprost na biegun, wprost na pewną śmierć, były ważne w trakcie tworzenia spektaklu.
Przedstawienia, które bynajmniej nie jest interpretacją dzieł Norwida, a raczej odpowiedzią na mesjanizm polski wieszczy narodowych i odarciem ze złudzeń naszych snów o potędze i wyjątkowości.
„Bieguny” mają też swój wymiar metaforyczny, błądzimy po nich, odbijamy się od nich, jak Norwid odbijał się od ludzi współcześnie mu żyjących. Poeta jest do bólu krytyczny wobec polskiego społeczeństwa, a jego słowa nadzwyczaj aktualne. Na koniec spektaklu Paweł Janyst grający Cypriana Kamila Norwid, ubrany w strój pingwina, wygłasza diagnozę narodu polskiego. Świetna scena, poprzez strój odarta z patosu, ale jednocześnie najbardziej norwidowska, tak aktualna, że aż przerażająca treściowo. Widz nie może się nadziwić, że te słowa z grubo ponad stuletnią historią tak celnie trafiają w polską, XXI – wieczną rzeczywistość. Świetny teatralny dialog przeszłości z teraźniejszością, zwłaszcza, że w oparciu o słowa Norwida, dla którego istniała tylko teraźniejszość.
W spektaklu jest też nawiązania do prowadzonego przez zakonnice Zakładu św. Kazimierza na peryferiach Paryża, w którym Norwid spędził ostatnie lata życia i gdzie zmarł. Na scenie zakonnice segregują m.in. pozostałe po zmarłym poecie listy, wiersze i myśli – te walające się po scenie zapisane papiery są świetnym uzupełnieniem dekoracji. Podobnie jak znakomitym dopełnieniem spektaklu jest muzyka oraz postać Anioła, którą gra Malwina Kajetańczyk. Znakomita świadomość i plastyka ciała, które przez półtorej godziny trzeba było trzymać w ryzach, a wielkie skrzydła i skąpe paski na ciele na pewno tego nie ułatwiały.
Przedstawienie "Bieguny" zespołu neTTheatre powstało w koprodukcji Centrum Kultury w Lublinie i Teatru Maska w Rzeszowie. Produkcję spektaklu dofinansowano w ramach Konkursu na Inscenizację Dawnych Dzieł Literatury Polskiej "Klasyka Żywa" realizowanego z okazji obchodów 250-lecia teatru publicznego w Polsce, organizowanego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego.
W środę w Galerii Teatru „Maska” zaprezentowano też wystawę “JOANNA BRAUN /PINIE BAUSCH". Cykl prac Joanny Braun przynosi osobiste impresje zanotowane w rysunkach „stop-klatkach” gestów tancerki z Cafe Müller, które tworzą nową opowieść o życiu intymnym kobiety, jej odczuwaniu ciała, relacjach międzyludzkich i procesie umierania. Tematem, z którym próbuje się zmierzyć artystka jest: „dochodzenie do ściany, przechodzenie na drugą stronę, schodzenie poprzez rozbicie – umieranie.” Formą: fakturowane plansze w technice własnej na białych, neutralnych ekranach z włókna szklanego.
W kolejnych dniach w ramach festiwalu “Źródła Pamięci” Szajna – Grotowski – Kantor”, będzie można obejrzeć i wziąć udział:
24 września 2015 r. (czwartek)
Teatr Przedmieście, ul. Reformacka 4
18.00 „Podróż”* Teatr Przedmieście
Teatr Maska, ul. Mickiewicza 13
20.00 „Król Dawid – Live!”* spektakl w wykonaniu Sambora Dudzińskiego, Teatr Muzyczny Capitol
22.00 Spotkanie z twórcami, prowadzenie dr Michał Mizera
25 września 2015 r. (piątek)
Muzeum Okręgowe w Rzeszowie, ul. 3 Maja 19
10.00 Prelekcje: dr hab. Tadeusz Kornaś ,prof. Zbigniew Osiński, dr Klaudiusz Święcicki, prof. Jose Alberto Ferreira, red. Andrzej Piątek; prowadzenie dr Anna Jamrozek-Sowa
Teatr Przedmieście, ul. Reformacka 4
18.00 „Misterium Buffo”* Trzeci Teatr Lecha Raczaka
Teatr Maska, ul. Mickiewicza 13
20.00 „Don Juan”* Teatr Dramatyczny m.st. Warszawy i Teatr Malabar Hotel
22.00 Spotkanie z twórcami, prowadzenie dr Michał Mizera
26 września 2015 r. (sobota)
Teatr Przedmieście, ul. Reformacka 4
11.00 Dyskusja z udziałem gości festiwalu, m.in. Lecha Raczaka i Andrzeja Dziuka, prowadzenie dr Michał Mizera
18.00 „Ach… Żyliśmy”* Trzeci Teatr Lecha Raczaka
Teatr Maska, ul. Mickiewicza 13
20.00 „Witkacy – Appendix”* Teatr im. St. I. Witkiewicza
27 września 2015 r. (niedziela)
Teatr Maska, ul. Mickiewicza 13
12.00 „Józef Szajna. 10 prawd z mojego życia” – film w reż. Ewy Grabowskiej
Teatr Przedmieście, ul. Reformacka 4
18.00 „Ccy-Witkac-Y (Menażeria)”* Teatr im. St. I. Witkiewicza
Teatr Maska, ul. Mickiewicza 13
20.00 „Łagodna”** Teatr O. de. la
*bilety w cenie 15 zł do nabycia w Teatrze Maska, rezerwacja tel.: 17 85 20 614, 85 01 360
** spektakl w ramach akcji 60+Kultura, bilety dla osób po 60. roku życia w cenie 10 zł
