Nagroda Tespisa dla uhonorowania ludzi teatru było marzeniem zmarłego 14 kwietnia 2022 roku Dariusza Dubiela, byłego dyrektora Estrady Rzeszowskiej. Miesiąc po jego śmierci Towarzystwo Kultury Teatralnej w Rzeszowie, którego był prezesem, wybrało nowy zarząd, a ten obiecał podjąć starania, by taką nagrodę ustanowić. Towarzystwo chce także upamiętnić Dariusza Dubiela tablicą na Starym Cmentarzu w Rzeszowie.
Dariusz Dubiel odszedł w wieku 84 lat. Do końca żył teatrem i sprawami kultury. I do końca pracował. Zanim w grudniu nie nastąpiły problemy ze zdrowiem, regularnie spotykał się z m.in. z seniorami w ośrodku przy łańcuckim szpitalu, by dyskutować o sztuce. Łańcut był jego rodzinnym miastem. W nim się urodził i mieszkał do śmierci, ale z Rzeszowem związany był zawodowo oraz artystycznie – jako reżyser, organizator wydarzeń kulturalnych, a w końcu i filolog klasyczny, którym był z wykształcenia (prowadził lektorat z łaciny w Filii UMCS w Rzeszowie). Studiował także teatrologię. Dyplom w zakresie reżyserii zdobył w 1969 roku w Studium Teatralnym Ministerstwa Kultury i Sztuki. Pracę rozpoczął w 1964 roku jako instruktor teatralny (potem kierownik artystyczny) w Wojewódzkim Domu Kultury w Rzeszowie, gdzie założył pierwszy w kraju Klub Reżysera Amatora, a następnie Studium Teatru Propozycji. Zrealizował tam spektakle małych form: „Nie od razu Rzeszów zbudowano”, „Legenda o Janosikowej śmierci”, „Czarne kwiaty” wg C.K. Norwida, „Niobe” wg K.J. Gałczyńskiego. Wielu członków studium dostało się do Szkół Teatralnych.
– Jego pomysłem były także organizowane w drugiej połowie lat 60. ogólnopolskie przeglądy widowisk plenerowych z wykorzystaniem architektury zamków w Łańcucie i Baranowie Sandomierskim. To również on, wspólnie z Bogdą Olszanecką, przygotował program i zorganizował w rok po śmierci Juliana Przybosia pierwszy ogólnopolski konkurs poezji współczesnej O Złoty Lemiesz imienia tego wybitnego poety, rodem z podkarpackiej Gwoźnicy. Przez przeszło dwadzieścia lat, bo aż do roku 1995 roku, corocznie w rzeszowskim WDK spotykali się najwybitniejsi polscy recytatorzy i teatry poezji. To z tego konkursu przybosiowskiego wyrośli wybitni dziś aktorzy, jak Artur Barciś, czy późniejszy dziekan w teatralnej uczelni krakowskiej, Krzysztof Globisz – przypomina Ryszard Zatorski, dziennikarz i wieloletni przyjaciel Dariusza Dubiela.
W latach 1979-1978 Dariusz Dubiel był dyrektorem Wojewódzkiego Domu Kultury w Tarnobrzegu, przez trzy kolejne – dyrektorem Miejskiego Ośrodka Kultury w Rzeszowie. We wrześniu 1981 roku został dyrektorem „Estrady Rzeszowskiej” i na początek zrealizował musical „Kolęda Nocka” Brylla Trzcińskiego zabroniony przez cenzurę do grania w stanie wojennym. Estradą kierował ponad dwie dekady i sprawił, że Rzeszów stał się stolicą polskiej sztuki rozrywkowej. A to za sprawą Ogólnopolskich Spotkań Estradowych “OSET” w Rzeszowie (1982-1989). W jury zasiadali tak wybitni artyści jak m. in. Aleksander Bardini, Zenon Wiktorczyk, Lech Terpiłowski, Jonasz Kofta i Joanna Rawik. Występowali zaś: Edyta Geppert, Tadeusz Drozda, Bronisław Opałko “Pigwa”, Alicja Majewska, Halina Frąckowiak.
– Warto przypomnieć, że przez ponad dwie dekady dzięki niemu i placówce, którą kierował, czyli Estradzie Rzeszowskiej, co miesiąc miłośnicy widowisk operowych i operetkowych mieli okazję oglądać spektakle w wykonaniu wybitnych artystów polskich: warszawskiego Teatru Wielkiego – Opery Narodowej, Opery Śląskiej z Bytomia, Opery Krakowskiej i ze Lwowa oraz teatrów muzycznych z Wrocławia, Lublina, Łodzi i Gliwic. Wyreżyserował ponad 60 programów, w tym jeden w Operze Lwowskiej. Spektakl był wystawiany w Rzeszowie oraz na tournée w Niemczech, Belgii i Szwajcarii. Zapraszani artyści występowali zawsze na scenie wtedy jeszcze Filharmonii Rzeszowskiej, a potem już Podkarpackiej. Także dzięki niemu jedyny raz w Rzeszowie gościł Teatr Cricot 2 Tadeusza Kantora z widowiskiem Wielopole, Wielopole, które obejrzeliśmy na dużej scenie filharmonii, a wcześniej w rodzinnym dla Kantora Wielopolu Skrzyńskim w kościele parafialnym – przypomina Ryszard Zatorski.
Wszystkie te dzieła sprawiają, że Dariusz Dubiel zasługuje na pamiątkową tablicę na murze Starego Cmentarza w Rzeszowie, obok innych postaci zasłużonych dla kultury miasta. Tak uważają członkowie Towarzystwa Kultury Teatralnej w Rzeszowie, którego walne zgromadzenie odbyło się w sobotę, 14 maja. Musiano wybrać także nowy zarząd, ponieważ stowarzyszeniem od czasu jego reaktywacji w 2011 roku kierował do śmierci właśnie Dariusz Dubiel. Inicjował on jego odnowienie jako kontynuację tradycji sprzed ponad 100 lat -Związku Teatrów i Chórów Włościańskich założonego we Lwowie w 1907 roku we Lwowie, a po odrodzeniu Rzeczypospolitej – Związku Teatrów Ludowych w Warszawie. Po II wojnie światowej działalność stowarzyszenia została wznowiona w Towarzystwie Teatru i Muzyki Ludowej Rzeczypospolitej Polskiej, utworzonym w 1946 r. i zlikwidowanym w 1948 roku. Reaktywowana w 1957 r. organizacja przyjęła nazwę Związek Teatrów i Chórów Ludowych, którą w 1962 roku zmieniła na Związek Teatrów Amatorskich, a w 1971 roku na obecną – Towarzystwo Kultury Teatralnej.
Towarzystwo Kultury Teatralnej jest prawnym spadkobiercą i kontynuatorem działań swych poprzedników. A TKT w Rzeszowie jako samodzielne stowarzyszenie ideowo jest jednym z wielu ogniw w federacyjnym ruchu, skupionym pod przewodnictwem zarządu głównego w Warszawie, któremu przewodzi prof. Lech Śliwonik, były rektor Akademii Teatralnej w Warszawie. Rzeszowska działalność TKT dokumentują publikacje prasowe i wydawnictwa TKT. Na szczeblu krajowym periodyk idei teatralnych „Scena”, a w regionie rzeszowskim między innymi leksykon działaczy TKT pt. „Miłośnicy Melpomeny” (na 80-lecie TKT) oraz wydawnictwo „W kręgu sceny” ( na 90-lecie), publikacja dokumentującą dorobek towarzystwa w regionie, a także szereg wydawnictw pn. „Twarze teatrów rzeszowskich” z okazji kolejnych benefisów – 18 postaci artystów rzeszowskich.
Rzeszowskie Towarzystwo liczy ponad 50 członków – twórców teatru, aktorów, reżyserów, animatorów sztuki, dziennikarzy. Jego zarząd od 14 maja tworzą: Elżbieta Winiarska (prezes), Ryszard Zatorski (wiceprezes), Barbara Szura (sekretarz), Alicja Trzyna (skarbnik) oraz Roman Adamski. Wśród zadań, które postawiono sobie na najbliższe lata, poza dalszym dokumentowaniem życia teatralnego i edukacją dzieci i młodzieży przybliżającą teatr, jest także próby wskrzeszenia idei Ogólnopolskiego Konkursu Poezji im. Juliana Przybosia „O Złoty Lemiesz”.
– Chcemy także starać się o ustanowienia corocznej Nagrody Tespisa dla najlepszego w roku spektaklu, aktora i pomysłu zbliżającego widzów do teatru. Nazwą nawiązuje ona greckiego poety i aktora, żyjącego w VI w. p.n.e. i uważanego za twórcę tragedii greckiej. Autorem idei konkursu był Dariusz. Chcielibyśmy spełnić to jego marzenie – mówią Elżbieta Winiarska i Ryszard Zatorski.
Towarzystwo Kultury Teatralnej w Rzeszowie.
