Reklama
REKLAMA
Automatycznie wyświetlimy artykuł za 10 sekund
Przejdź do artykułu
Reklama
Reklama

Z kalendarza. Matki Boskiej Gromnicznej

A A A
Angelika Fila

Dodano: 02-02-2022

Fot. Archiwum Muzeum Etnograficznego w Rzeszowie. Obraz Agnieszka Ciura

Fot. Archiwum Muzeum Etnograficznego w Rzeszowie. Obraz Agnieszka Ciura

GALERIA ZDJĘĆ
Fot. Archiwum Muzeum Etnograficznego w Rzeszowie
"Na Gromniczną" Teodor Axentowicz. Rep. Muzeum Narodowe w Krakowie
Fot. Archiwum Muzeum Etnograficznego w Rzeszowie
"Na Gromniczną" Teodor Axentowicz. Rep. Muzeum Narodowe w Krakowie
Fot. Archiwum Muzeum Etnograficznego w Rzeszowie
"Na Gromniczną" Teodor Axentowicz. Rep. Muzeum Narodowe w Krakowie
Fot. Archiwum Muzeum Etnograficznego w Rzeszowie
Fot. Archiwum Muzeum Etnograficznego w Rzeszowie. Obraz Agnieszka Ciura
Drugiego lutego przypada święto Ofiarowania Pańskiego, powszechnie znane jako Matki Boskiej Gromnicznej. W ten dzień, podczas nabożeństwa święci się przybrane świece woskowe zwane gromnicami. 
 
Dawniej, w tygodniu poprzedzającym święto Matki Boskiej Gromnicznej, rzemieślnicy wytwarzali świece. Ten zwyczaj był powszechny do czasu II wojny światowej, ale w niektórych podkarpackich miejscowościach: Brzózie Stadnickiej, czy Żołyni Łańcuckiej, przetrwał do lat 70. XX wieku. 
 
Gromnice wyrabiano przy użyciu drewnianego koła z wbitymi gwoździami, na których przymocowywano knoty i polewano gorącym woskiem podgrzewanym na miedzianej patelni. Odlewanie świec trwało około trzech godzin. W tym czasie należało obracać kołem, aby wosk równomiernie spływał. 
Reklama
 
- Bardzo ważny był materiał, z którego wyrabiano świece. Tutaj liczył się wyłącznie wosk pszczeli. Wierzono, że pszczoły to wyjątkowe owady, które zostały zrodzone z ran Chrystusa – tłumaczy Monika Zydroń z Muzeum Etnograficznego w Rzeszowie.
 
 
Fot. Archiwum Muzeum Etnograficznego w Rzeszowie
 
Nieodłącznym elementem święta Matki Boskiej Gromnicznej jest święcenie podczas nabożeństwa przystrojonych świec. Te, które były kupiono na jarmarku albo u rzemieślników, obowiązkowo musiały zostać ozdobione bukszpanem lub jałowcem.  Dawniej zielone gałązki przywiązywano do świecy za pomocą świeżo wyczesanego lnu, później zastąpiono go białymi kawałkami materiału i wstążkami. Tak przygotowaną świecę zabierano do Kościoła, gdzie była święcona. W trakcie powrotu do domu podtrzymywano płomień, by świeca nie zgasła. 
 
Ochronna moc
 
- Nad unoszącym się płomieniem rysowano krzyż, najczęściej w miejscu tragarza, czyli głównej belki stropowej w izbie mieszkalnej.  Znak krzyża miał ochraniać dom i ludzi, którzy w nim mieszkają przed złymi mocami i nieszczęśliwymi wypadkami – dodaje Zydroń. 
 
Gromnica po poświęceniu była przechowywana w domu. Umieszczano ją za świętym obrazem lub przy oknie. Gdy nadchodziła burza, gromnicę zapalano.  
 
W tradycji ludowej wierzono, że zapalona w oknie świeca, obroni dom przed uderzeniem pioruna, pożarem, gradobiciem lub huraganem. Stąd też jej nazwa. Słowo „gromnica” to połączenie świecy i pioruna, który dawniej nazywany był gromem.  
Reklama
 
- Na Rzeszowszczyźnie gromnicę zapalano, gdy burza dopiero zbliżała się do wioski. Wierzono, że w ten sposób uda się ją zatrzymać. Jeżeli jednak dotarła, świecy nie zapalano, aby nie zatrzymywać gradowych chmur na dłużej – mówi Monika Zydroń.  
 
Poświęcona gromnica miała wiele zastosowań. Zapalona przy konającym była nieodłącznym elementem uroczystości pogrzebowych. Wierzono, że zapewni konającemu lżejszą śmierć i pomoże spokojnie przejść „ na tamten świat”. 
 
Gromnica była również uznawana za skuteczny środek leczniczy. W walce z bólem gardła wdychano jej dym. Już podczas nabożeństwa przesuwano zapaloną świecę w okolice gardła, wierząc w jej dobroczynne właściwości.   
 
Święto Matki Boskiej Gromnicznej kończyło okres Bożego Narodzenia. 2 lutego po raz ostatni  śpiewano kolędy w Kościele. Panowało też  przekonanie, że do „Gromnicznej” należy rozebrać choinki.   
 
Był to również przełomowy moment,  nie tylko w wierzeniach religijnych, ale również w kalendarzu agrarnym. 
 
 
Fot. Archiwum Muzeum Etnograficznego w Rzeszowie
 
- Do dziś zachowało się wiele przysłów związanych z tym okresem. Część z nich dotyczyła pogody. „Na gromnicę z dachów ciecze, zima się powlecze. Na gromnicę mróz, schowaj sanie, szykuj wóz”. Jeśli w dzień Matki Boskiej Gromnicznej przychodziła odwilż, szybko powracała tęga zima.  Z kolei jak było mroźno, wierzono, że zbliża się wiosna – opowiada. 
Reklama
 
Ze świętem Matki Boskiej Gromnicznej wiąże się też wiele legend. Najpopularniejsza z nich przedstawia Maryję przechadzającą się po polach, z gromnicą w ręku i w towarzystwie wilka. W ten sposób Matka Boska dogląda plonów, wskazuje drogę zbłąkanym podróżnym i broni ludzi przed atakami wygłodniałych wilków. 
 
- Te stanowiły dość duże zagrożenie dla ludzi i zwierząt hodowlanych. Szczególnie, jeżeli domostwa mieściły się w zalesionych terenach. Wierzono, że gromnica zapalona w oknie odstrasza wilki – dodaje Monika Zydroń.  
Reklama
Reklama
Reklama
zobacz więcej

POLECANE

RZESZÓW WEATHER
Reklama

NASI PARTNERZY

zamknij

Szanowny Czytelniku !

Zanim klikniesz „Zgadzam się” lub zamkniesz to okno, prosimy o przeczytanie tej informacji. Prosimy w niej o Twoją dobrowolną zgodę na przetwarzanie Twoich danych osobowych przez naszych partnerów biznesowych oraz przekazujemy informacje o tzw. cookies i o przetwarzaniu przez nas Twoich danych osobowych. Klikając „Zgadzam się” lub zamykając okno, zgadzasz się na poniższe. Możesz też odmówić zgody lub ograniczyć jej zakres.

Zgoda

Jeśli chcesz zgodzić się na przetwarzanie przez Zaufanych Partnerów Grupy SAGIER Twoich danych osobowych, które udostępniasz w historii przeglądania stron i aplikacji internetowych, w celach marketingowych (obejmujących zautomatyzowaną analizę Twojej aktywności na stronach internetowych i w aplikacjach w celu ustalenia Twoich potencjalnych zainteresowań dla dostosowania reklamy i oferty) w tym na umieszczanie znaczników internetowych (cookies itp.) na Twoich urządzeniach i odczytywanie takich znaczników, kliknij przycisk „Przejdź do serwisu” lub zamknij to okno.
Jeśli nie chcesz wyrazić zgody, kliknij „Nie teraz”. Wyrażenie zgody jest dobrowolne. Możesz edytować zakres zgody, w tym wycofać ją całkowicie, przechodząc na naszą stronę polityki prywatności. Powyższa zgoda dotyczy przetwarzania Twoich danych osobowych w celach marketingowych Zaufanych Partnerów. Zaufani Partnerzy to firmy z obszaru e-commerce i reklamodawcy oraz działające w ich imieniu domy mediowe i podobne organizacje, z którymi Grupa SAGIER współpracuje.
Podmioty z Grupy SAGIER w ramach udostępnianych przez siebie usług internetowych przetwarzają Twoje dane we własnych celach marketingowych w oparciu o prawnie uzasadniony, wspólny interes podmiotów Grupy SAGIER. Przetwarzanie takie nie wymaga dodatkowej zgody z Twojej strony, ale możesz mu się w każdej chwili sprzeciwić. O ile nie zdecydujesz inaczej, dokonując stosownych zmian ustawień w Twojej przeglądarce, podmioty z Grupy SAGIER będą również instalować na Twoich urządzeniach pliki cookies i podobne oraz odczytywać informacje z takich plików. Bliższe informacje o cookies znajdziesz w akapicie „Cookies” pod koniec tej informacji.

Administrator danych osobowych

Administratorami Twoich danych są podmioty z Grupy SAGIER czyli podmioty z grupy kapitałowej SAGIER, w której skład wchodzą Sagier Sp. z o.o. ul. Mieszka I 48/50, 35-303 Rzeszów oraz Podmioty Zależne. Ponadto, w świetle obowiązującego prawa, administratorami Twoich danych w ramach poszczególnych Usług mogą być również Zaufani Partnerzy, w tym klienci.
PODMIOTY ZALEŻNE:
http://www.biznesistyl.pl/
http://poradnikbudowlany.eu/
http://modnieizdrowo.pl/
http://www.sagier.pl/
Jeżeli wyrazisz zgodę, o którą wyżej prosimy, administratorami Twoich danych osobowych będą także nasi Zaufani Partnerzy. Listę Zaufanych Partnerów możesz sprawdzić w każdym momencie na stronie naszej polityki prywatności i tam też zmodyfikować lub cofnąć swoje zgody.

Podstawa i cel przetwarzania

Twoje dane przetwarzamy w następujących celach:
• 1. Jeśli zawieramy z Tobą umowę o realizację danej usługi (np. usługi zapewniającej Ci możliwość zapoznania się z jednym z naszych serwisów w oparciu o treść regulaminu tego serwisu), to możemy przetwarzać Twoje dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.
• 2. Zapewnianie bezpieczeństwa usługi (np. sprawdzenie, czy do Twojego konta nie loguje się nieuprawniona osoba), dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszanie naszych usług i dopasowanie ich do potrzeb i wygody użytkowników (np. personalizowanie treści w usługach), jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług (np. jeśli interesujesz się motoryzacją i oglądasz artykuły w biznesistyl.pl lub na innych stronach internetowych, to możemy Ci wyświetlić reklamę dotyczącą artykułu w serwisie biznesistyl.pl/automoto. Takie przetwarzanie danych to realizacja naszych prawnie uzasadnionych interesów.
• 3. Za Twoją zgodą usługi marketingowe dostarczą Ci nasi Zaufani Partnerzy oraz my dla podmiotów trzecich. Aby móc pokazać interesujące Cię reklamy (np. produktu, którego możesz potrzebować) reklamodawcy i ich przedstawiciele chcieliby mieć możliwość przetwarzania Twoich danych związanych z odwiedzanymi przez Ciebie stronami internetowymi. Udzielenie takiej zgody jest dobrowolne, nie musisz jej udzielać, nie pozbawi Cię to dostępu do naszych usług. Masz również możliwość ograniczenia zakresu lub zmiany zgody w dowolnym momencie.

Twoje dane przetwarzane będą do czasu istnienia podstawy do ich przetwarzania, czyli w przypadku udzielenia zgody do momentu jej cofnięcia, ograniczenia lub innych działań z Twojej strony ograniczających tę zgodę, w przypadku niezbędności danych do wykonania umowy, przez czas jej wykonywania i ewentualnie okres przedawnienia roszczeń z niej (zwykle nie więcej niż 3 lata, a maksymalnie 10 lat), a w przypadku, gdy podstawą przetwarzania danych jest uzasadniony interes administratora, do czasu zgłoszenia przez Ciebie skutecznego sprzeciwu.

Przekazywanie danych

Administratorzy danych mogą powierzać Twoje dane podwykonawcom IT, księgowym, agencjom marketingowym etc. Zrobią to jedynie na podstawie umowy o powierzenie przetwarzania danych zobowiązującej taki podmiot do odpowiedniego zabezpieczenia danych i niekorzystania z nich do własnych celów.

Cookies

Na naszych stronach używamy znaczników internetowych takich jak pliki np. cookie lub local storage do zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu personalizowania treści i reklam oraz analizowania ruchu na stronach, aplikacjach i w Internecie. W ten sposób technologię tę wykorzystują również podmioty z Grupy SAGIER oraz nasi Zaufani Partnerzy, którzy także chcą dopasowywać reklamy do Twoich preferencji. Cookies to dane informatyczne zapisywane w plikach i przechowywane na Twoim urządzeniu końcowym (tj. twój komputer, tablet, smartphone itp.), które przeglądarka wysyła do serwera przy każdorazowym wejściu na stronę z tego urządzenia, podczas gdy odwiedzasz strony w Internecie. Szczegółową informację na temat plików cookie i ich funkcjonowania znajdziesz pod tym linkiem. Pod tym linkiem znajdziesz także informację o tym jak zmienić ustawienia przeglądarki, aby ograniczyć lub wyłączyć funkcjonowanie plików cookies itp. oraz jak usunąć takie pliki z Twojego urządzenia.

Twoje uprawnienia

Przysługują Ci następujące uprawnienia wobec Twoich danych i ich przetwarzania przez nas, inne podmioty z Grupy SAGIER i Zaufanych Partnerów:
1. Jeśli udzieliłeś zgody na przetwarzanie danych możesz ją w każdej chwili wycofać (cofnięcie zgody oczywiście nie uchyli zgodności z prawem przetwarzania już dokonanego na jej podstawie);
2. Masz również prawo żądania dostępu do Twoich danych osobowych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do przeniesienia danych, wyrażenia sprzeciwu wobec przetwarzania danych oraz prawo do wniesienia skargi do organu nadzorczego, którym w Polsce jest Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych. Pod tym adresem znajdziesz dodatkowe informacje dotyczące przetwarzania danych i Twoich uprawnień.