„Niesmaczna sztuka w dwóch aktach z epilogiem”, tak opisał „Matkę” Witkacy w podtytule. W rzeczywistości ma 3 akty, a Annie Augustynowicz wystarczyło nieco ponad 60 minut, by uczynić z tego precyzyjne, czarno-białe, doskonałe w formie przedstawienie, które zachwyca na pierwszym i drugim planie. Aktorzy umościli się w swoich rolach i są znakomici w cieniowaniu, psychologizowaniu swoich postaci. Gwiazdą spektaklu pozostaje Agata Kulesza, znakomita aktorka kinowa, postać wręcz mainstreamowa, ale o równie mistrzowskiej kreacji można mówić w przypadku Adam Cywki występującego w podwójnej roli Leona i Alberta Węgorzewskiego – Syna i Ojca, czy Ewy Telegi perfekcyjnej w roli świętoszkowatej służącej Doroty.
„Matka” Witkacego to opowieść o toksycznej relacji matki i syna. Tytułowa Matka, Janina Węgorzewska wdowa-arystokratka, „Baronówna von Obrock” zarabia na życie ręcznymi robótkami. Na utrzymaniu ma syna Leona – filozofa wieszczącego koniec cywilizacji, wiecznie niespełnionego artystę, który całymi dniami przesiaduje na kozetce z dziecięcą piłką w ręku. Węgorzewska pije, bierze morfinę i miota się między matczyną miłością, a złością i pogardą dla Syna, którego nazywa „podłym wampirem”. Ile w intelektualnym bełkocie Syna jest wartości, ale ile niespełnionych ambicji na wyrost?!
W tym przedstawieniu każdy epizod ma znaczenie, tak samo jak przejmująca, ascetyczna scenografia Marka Brauna. Gdy słowa są tak gęste, na scenie wystarczy zaledwie kilka sprzętów: łóżko szpitalne, fotel, taboret lekarski, wózek dziecięcy, parę krzeseł. Do tego projekcje video Wojciecha Kapeli w czerni, bieli i szarościach i takie same kostium Tomasza Armady.
Czesław Miłosz pisał o Stanisławie Ignacym Witkiewiczu w “Traktacie moralnym”: “Umysł drapieżny. Jego książek nie czytać prawie obowiązek…”. Sugerował tym samym, że Witkacy jest znany, doceniany, ale nieczytany. W Rzeszowie na pewno był z przyjemnością oglądany.
Wiele do obejrzenia jest też w kolejnych festiwalowych dniach w Siemaszkowej.
– W programie tegorocznego Festiwalu Arcydzieł chcę zwrócić uwagę na bogactwo gatunków literackich i konwencji scenicznych, w których arcydzieła spotykają się z teatrem, w spektaklach z mocnym przekazem – mówi Jan Nowara, dyrektor festiwalu.
Trzon Festiwalu stanowić spektakle na podstawie dzieł największych pisarzy polskich i światowych, m.in. S. I. Witkiewicza („Matka” Teatru Ateneum im. S. Jaracza w Warszawie), B. Prusa („Lalka” Teatru im. W. Siemaszkowej w Rzeszowie), W. Szekspira („Makbet – głosy z ciemności” Teatru Przedmieście w Rzeszowie oraz „Miarka za miarkę” Teatru im. W. Siemaszkowej w Rzeszowie), A. Mickiewicza („Gusła” Lubuskiego Teatru w Zielonej Górze), J. Kandera, F. Ebba, J. Masteroffa („Kabaret” Teatru Polskiego w Bielsku-Białej), S. Żeromskiego („Dzieje grzechu. Opowiedziane na nowo” Teatru im. H. Modrzejewskiej w Legnicy) i P. Shaffera („Amadeusz” Teatru im. S. Jaracza w Łodzi).
W ramach festiwalu zaplanowano też wydarzenia towarzyszące: otwarcie wystawy 19. Międzynarodowego Biennale Plakatu Teatralnego, na które nadesłano ponad 500 prac z całego świata. Spektakle (monodram Agnieszki Przepiórskiej pt. „W maju się nie umiera. Historia Barbary Sadowskiej” oraz „Grecy” z łotewskiego Liepājas Teātris), koncerty („W poszukiwaniu utraconego czasu” Bartłomiej „Eskaubei” Skubisz 25 lat na scenie oraz „Śpiewodzieła” Marka Bałaty), a także czytania performatywne dramatów zrealizowanych w ramach tegorocznej Sceny Nowej Dramaturgii.
Festiwal dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury. Współfinansowano ze środków budżetu Województwa Podkarpackiego.
19.10 (sob.) | godz. 17:40 | 19. Międzynarodowe Biennale Plakatu Teatralnego – otwarcie wystawy | Foyer
19.10 (sob.) | godz. 18:00 | Teatr im. W. Siemaszkowej w Rzeszowie: „Lalka” na motywach powieści B. Prusa, reż. J. J. Połoński (SK) | Duża Scena
20.10 (nd.) | godz. 17:00 | Teatr Przedmieście Rzeszów: „Makbet – głosy z ciemności” wg W. Shakespeare’a, reż. A. Adamska-Szukała (SK) | Teatr Przedmieście
20.10 (nd.) | godz. 17:00 | Młoda Scena Teatru im. W. Siemaszkowej w Rzeszowie: „Tajemna historia, czyli etiudy z Ajschylosa”, reż. B. Napieraj | Szajna Galeria
20.10 (nd.) | godz. 20:00 | „W poszukiwaniu utraconego czasu” Bartłomiej „Eskaubei” Skubisz 25 lat na scenie | Duża Scena
21.10 (pon.) | godz. 19:00 | Lubuski Teatr w Zielonej Górze: „Gusła” na podstawie II i fragmentów IV części „Dziadów” A. Mickiewicza, reż. G. Bral (SK) | Duża Scena
22.10 (wt.) | godz. 18:00 | Teatr Polski w Bielsku-Białej: „Kabaret” J. Kandera, F. Ebba, J. Masteroffa, reż. M. Warsicka (SK) | Duża Scena
23.10 (śr.) | godz. 18:00 i 21:00 | Teatr im. H. Modrzejewskiej w Legnicy: „Dzieje grzechu. Opowiedziane na nowo” wg S. Żeromskiego, reż. D. Kopiec (SK) | Duża Scena
23.10 (śr.) | godz. 18:00 | „Najcieplejsza zima naszego życia” T. Motyki, reż. M. Jaszczyński (SND) | miejsce: Mała Scena
24.10 (czw.) | godz. 18:00 | „Śpiewodzieła” koncert Marka Bałaty | Sala kameralna Filharmonii Podkarpackiej im. A. Malawskiego
24.10 (czw.) | godz. 20:00 | Dom Spotkań z Historią: „W maju się nie umiera. Historia Barbary Sadowskiej”, monodram Agnieszki Przepiórskiej, reż. A. Gryszkówna | Mała Scena
25.10 (pt.) | godz. 18:00 | Teatr im. S. Jaracza w Łodzi: „Amadeusz” P. Shaffera, reż. A. Wieczur (SK) | Duża Scena
26.10 (sob.) | godz. 17:00 | „Grub_” H. Michalaka, reż. A. Wolszczak (SND) | miejsce: Mała Scena
26.10 (sob.) | godz. 19:00 | PREMIERA Teatr im. W. Siemaszkowej w Rzeszowie: „Miarka za miarkę” W. Shakespeare’a, reż. Sz. Kaczmarek (SK) | Duża Scena
27.10 (nd.) | godz. 17:00 | „Kochanieńka.Xterminate” A. Skrzypek, reż. M. Popiel (SND) | miejsce: Szajna Galeria
27.10 (nd.) | godz. 19:00 | Liepājas Teātris (Łotwa): „Grecy”, reż. E. Seņkovs | Duża Scena
27.10 (nd.) ZAKOŃCZENIE FESTIWALU: OGŁOSZENIE WERDYKTU JURY ORAZ NAGRODY PUBLICZNOŚCI | Foyer
SK – spektakl konkursowy
SND – Scena Nowej Dramaturgii
*po wszystkich spektaklach i czytaniach performatywnych rozmowy z twórcami we teatralnym foyer.
Fotografie Tadeusz Poźniak
