Od 1 marca do 15 października trwa okres ochronny ptaków, więc właśnie teraz możemy myśleć o przygotowaniu i powieszeniu nowych budek lęgowych.
Przeciwnicy czyszczenia budek twierdzą, że jest to zbędna czynność, ponieważ w naturze ptaki tego nie robią. Ale ptaki zawsze sprzątają swoje obejście, a poza tym, w zaniedbanej lub brudnej budce zalęgają się ptasie pasożyty. Dlatego jeśli możemy, pomóżmy ptakom.
Starą ściółkę należy głęboko zakopać (w każdym mieście obowiązuje zakaz palenia ognisk, dlatego spalić jej nie można). Do budki można włożyć trociny słomę lub siano, a ptaki uzupełnią podkład w potrzebne im komponenty.
Zamiast szukać budek w marketach, nie tylko urodzeni Majsterkowicze mogą je sami wykonać. Potrzeba tylko kilku desek z drzew iglastych, o grubości około 2 cm, kilka narzędzi i budka będzie gotowa. Drewna nie malujemy i nie impregnujemy, ptaki nie lubią chemicznych zapachów. Nie dajmy się zwieść marketowym kolorowym budkom!
Domki dla ptaków powinny mieć odpowiedni kształt i rozmiar, szczególnie otworu wlotowego. Budki najczęściej przybierają formę prostopadłościanu. Gotowe mocujemy na drewnianym paliku i przytwierdzamy do altany lub do gałęzi i zawsze pod lekkim skosem. Wtedy deszcz nie zaleje wnętrza i drapieżniki będą mieć utrudniony dostęp do ptaków. Budki wieszamy w zacisznym miejscu, z wlotem od strony południowej lub południowo-wschodniej. Podczas lęgu miejsce z domkiem nie może być za bardzo nasłonecznione, aby pisklęta nie przegrzały się, ani zbyt zacienione, zarośnięte, aby ptaki mogły swobodnie wylecieć.
W zależności od gatunku ptaków, budka powinna mieć odpowiednią średnicę otworu. Maleństwa tj.: sikora modraszka preferują domki o średnicy otworu 28 mm. Sikora bogatka, muchołówki, wróble i mazurki potrzebują otworu o średnicy 30 mm. Pleszka i kowalik wymagają otworu o średnicy 35-40 mm, a Szpaki 45-50mm. Wszyscy traktujemy szpaki, jako szkodniki, które wyjadają wiśnie i czereśnie, ale nasze szpaki żywią się głównie pędrakami, a te przylatujące do nas zajadają się owocami. Otwór wlotowy powinien być zrobiony z dodatkowego kawałka drewna i powinien znajdować się tuż pod daszkiem, aby koty i kuny nie dostały się do środka. I nie montujemy patyków przy otworze! Daszek lub tylna ściana powinny być łatwo ściągalne do czyszczenia budki.
Istotną sprawą jest zrobienie w podłodze budki 3-4 otworów o średnicy 4-5 mm, aby nadmiar wody po intensywnych opadach deszczu mógł szybko wypłynąć oraz, aby zapewnić lepszą wentylację w lecie.
Wielkość budki ma znaczenie. Ptasie maleństwa tj.: sikory, muchołówki, pleszki, kowalik, wróbel i mazurek, chętnie zagnieżdżą się w budce o wymiarach ścian bocznych: 25x18x28cm, przód: 25x14cm, podłoga: 14x14cm, tył: 28x14cm, daszek: 22x22cm. Szpaki potrzebują większej budki – ściany boczne: 30x20x34cm, przód: 30x16cm, podłoga: 16x16cm, tył: 34x16cm i daszek 24×24 cm.
Modraszki i muchołówki nie lubią tłoku, dlatego jedna budka na co drugiej działce w zupełności wystarczy. Wróble i mazurki oraz szpaki są bardziej towarzyskie dlatego montujemy po jednej budce na działce.
Gotowe budki zawieszamy na wysokości 2,5-3m i czekamy na ptaki. Dobrą zachętą dla nich będzie zamontowanie karmników na okres zimowy i systematyczne dokarmianie ptaków, a potem prowadzenie różnorodnych upraw w sposób ekologiczny. Wszystkie te ptaki żywią się owadami, często dla nas szkodnikami.
