Liczba upadłości i restrukturyzacji firm w Polsce od kilku lat wzrasta. Z raportu Coface “Upadłość i Restrukturyzacja firm w Polsce 2019” wynika, że w 2019 roku zwiększyła się o ponad 5% w porównaniu z rokiem ubiegłym . W dużej mierze jest to wynikiem wprowadzenia w 2016 roku nowej Ustawy – Prawo restrukturyzacyjne. Mimo że funkcjonuje ona już od kilku lat, to nadal przedsiębiorcy nie wykorzystują w pełni możliwości, jakie stwarza. Warto zatem poznać praktyczne aspekty stosowania prawa restrukturyzacyjnego.
Zmiana zapisów prawnych
Przed 2015 rokiem obowiązywała ustawa Prawo upadłościowe i naprawcze, która została uchwalona dnia 28 lutego 2003 roku. Część jej zapisów stanowiły rozwiązania zawarte w rozporządzeniu jeszcze z 1934 roku.
Prawo unijne wymusiło jednak na naszym kraju zmianę procedur, która uwzględnić miała potrzeby przedsiębiorców. Ministerstwo Gospodarki w Polityce Nowej Szansy opracowało zatem szereg wdrożeń, skupiających się głównie na przeciwdziałaniu upadłości oraz przedsądowych formach naprawy i restrukturyzacji przedsiębiorstw. Na ich bazie rozgraniczono prawo upadłościowe od prawa restrukturyzacyjnego. Efektem zmian było wprowadzenie odrębnej ustawy z dnia 15 maja 2015 roku. – Prawo restrukturyzacyjne. Obowiązuje ono w Polsce od 1 stycznia 2016 roku. Wskazane jest, aby każdy przedsiębiorca zapoznał się z jego brzmieniem.
Kto może skorzystać z restrukturyzacji?
Z postępowania restrukturyzacyjnego skorzystać mogą przedsiębiorcy. W myśl prawa cywilnego są to zatem zarówno osoby fizyczne, osoby prawne, jak również jednostki organizacyjne posiadające zdolność prawną, które prowadzą we własnym imieniu działalność gospodarczą (lub zawodową).
Prawo do skorzystania z restrukturyzacji dotyczy jednocześnie:
• związków zawodowych,
• stowarzyszeń,
• spółek kapitałowych w organizacji,
• instytucji badawczych.
Postępowanie restrukturyzacyjne nie znajduje zastosowania w przypadku spółki cywilnej. Taką zdolność posiadają za to jej wspólnicy (o ile są przedsiębiorcami), jak również wspólnicy osobowych spółek handlowych, pod warunkiem, że nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem.
Kiedy rozpocząć postępowanie restrukturyzacyjne?
W praktyce, nie istnieją żadne przeciwwskazania terminowe, mogące ograniczać możliwość wszczęcia postępowania restrukturyzacyjnego. Należałoby jednak pamiętać o przesłankach pozytywnych i negatywnych, które powinny wyznaczać podstawę do otwarcia takiego postępowania. Co warto o nich wiedzieć?
Przesłanki pozytywne
Zgodnie z przesłankami pozytywnymi, postępowanie restrukturyzacyjne może zostać wszczęte jedynie wobec dłużnika, który jest niewypłacalny. Co to właściwie oznacza? W tym miejscu warto wyjaśnić, że istnieją dwie przesłanki pozytywne dotyczące niewypłacalności dłużnika:
• przesłanka płynnościowa – szczególny nacisk kładzie na zdolność płatniczą dłużnika. Zgodnie z jej założeniami, postępowanie restrukturyzacyjne może zostać wszczęte, gdy dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań,
• przesłanka bilansowa – występuje, gdy stan zobowiązań dłużnika jest większy od wartości jego majątki zgromadzonego przez okres 24 miesięcy. Przesłanka ta pełni raczej formę pomocniczą wobec przesłanki płynnościowej.
Podstawę do prowadzenia postępowania stanowi także już samo zagrożenie niewypłacalnością. Co to dokładnie oznacza? Zagrożenie niewypłacalności dotyczy sytuacji, w której kondycja ekonomiczna przedsiębiorstwa jest na tyle słaba, że można podejrzewać, iż w niedługim czasie stanie się ono niewypłacalne.
Przesłanka negatywna
Zgodnie z jej treścią, sąd może odmówić wszczęcia postępowania restrukturyzacyjnego. Ma to najczęściej miejsce w przypadku, gdy w jego konsekwencji ucierpieć mogą wierzyciele. Jeśli zatem, ich roszczenia zostały zaspokojone w mniejszym stopniu niż miałoby to miejsce w postępowaniu upadłościowym wskutek likwidacji majątku, to restrukturyzacja nie odbędzie się.
Restrukturyzacja przedsiębiorstwa – korzyści
Wydaje się, że świadomość przedsiębiorców w zakresie możliwości, jakie zapewnia prawo restrukturyzacyjne jest jeszcze stosunkowo niska. Potwierdzają to statystyki z wspomnianego już raportu Coface zgodnie, z którymi ponad 60% postępowań insolwencyjnych stanowią postępowania upadłościowe. Przykład UE daje jednak wiele nadziei na poprawę tej sytuacji zważywszy, że zasadnicze zmiany w strukturach dla wielu firm okazały się drugą szansą. Restrukturyzacja może zatem uchronić przedsiębiorstwa przed upadłością. Istotne jest jednak jej odpowiednie przeprowadzenie i wcześniejsze opracowanie planu restrukturyzacyjnego. W tym celu warto skorzystać z pomocy podmiotów zewnętrznych. Na uwadze należy mieć jednocześnie fakt, że podjęcie odpowiednio wcześnie działań restrukturyzacyjnych znacznie zwiększa szanse na uratowanie firmy, która znalazła się w kryzysie.
