W grudniu na rzeszowskich uczelniach ruszyły pierwsze projekty badawczo-rozwojowe finansowane z tzw. Programu grantowego Podkarpackiego Centrum Innowacji. Od 66 do 200 tys. zł otrzymało 25 zespołów naukowych, których badania mają największą szansę na komercjalizację. W 2020 r. opracowana zostanie również oferta badań Regionalnej Sieci Laboratoriów Badawczych i Wzorcujących (RSLBiW). – To pierwsze kroki do systemowego wspierania współpracy nauki z biznesem. Kiedy zbudujemy ten ekosystem, podkarpacka gospodarka zyska bardzo mocne podstawy dalszego rozwoju – mówi Konrad Frontczak, Dyrektor Zarządzający ds. Komercjalizacji Badań w Podkarpackim Centrum Innowacji, spółce powołanej właśnie w tym celu.
W październiku br. w
Spółce rozstrzygnięto pierwszy konkurs grantowy na projekty B+R, w którym uczestniczyła Politechnika Rzeszowska, Uniwersytet Rzeszowski oraz Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie. – Jego efekty przeszły oczekiwania nasze i naszych partnerów z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego i trzech biorących udział w konkursie uczelni partnerskich – mówi Konrad Frontczak. – Do programu grantowego zgłosiły się aż 103 zespoły naukowe. Spośród nich wybraliśmy 25 propozycji prac badawczo-rozwojowych, których wyniki w najwyższym stopniu dają szansę komercjalizacji, stawiając na jakość, nie ilość. Cieszy różnorodność proponowanych badań. Obejmują one zarówno inteligentne specjalizacje województwa podkarpackiego, jak i szereg dziedzin naukowych. Są wśród nich projekty biomedyczne, projekty IT, chemiczne i dotyczące badań nad kosmetykami, a także projekty związane z nowymi materiałami dla przemysłu lotniczego. Przekrój tematów jest zatem bardzo szeroki. Pierwszy nabór pozwolił nam zorientować się, jaki jest zakres badań, w których specjalizują się rzeszowskie uczelnie. Celowo nie tworzyliśmy sztywnych zasad konkursu grantowego. Chcieliśmy przez to zachęcić naukowców do zgłaszania swoich projektów.
Większość badań zaproponowanych przez podkarpackie uczelnie wiąże się z regionalnymi inteligentnymi specjalizacjami: lotnictwem, motoryzacją, IT i jakością życia. – Odpowiadało im 95 proc złożonych projektów, chociaż konkursu nie ograniczaliśmy do tej tematyki – zaznacza dyrektor Frontczak. – To oznacza, że kilka lat temu inteligentne specjalizacje zostały przez urzędników i ekspertów trafnie wskazane. Właśnie w tych obszarach naukowcy podkarpackich uczelni prowadzą prace badawczo-rozwojowe.
Pierwsze projekty wsparte grantami ruszyły w grudniu. Kolejne, po podpisaniu umów z Podkarpackim Centrum Innowacji, rozpoczną się w styczniu 2020 roku. Wszystkie trwają 6 miesięcy. – Po tym okresie nie zostawimy zespołów naukowych samym sobie. Znajdą się pod opieką brokerów, którzy będą pracować wraz z nimi nad rozwojem koncepcji biznesowych, nad komercjalizacją i kontaktem z inwestorami. Eksperci PCI zajmą się promowaniem projektów badawczych w środowisku gospodarczym.
W ramach programu grantowego zostanie zbudowany system wsparcia, uwzględniający specyfikę poszczególnych projektów. Będą się one bowiem kończyły różnymi efektami. – Niektórzy za 200 tys. zł grantu wykonają tylko część badań przemysłowych i nie stworzą jeszcze prototypu – dla nich będziemy szukać dalszego finansowania. Niekoniecznie z PCI, ale np. u partnera gospodarczego czy inwestora – mówi dyrektor Frontczak. – Ale są też projekty, które mogą zakończyć się założeniem spółek spin-off. Część zespołów naukowych chciałaby prowadzić działalność gospodarczą i na własny rachunek sprzedawać produkty czy też usługi, które powstaną w wyniku projektu. Dla nich opracujemy strategię komercjalizacji, pomożemy wypromować produkt, postaramy się pomóc w zdobyciu środków na rozwój spółki. Wszystko we współpracy z naszymi partnerami z centrów transferu technologii poszczególnych uczelni. Takie indywidualne, a jednocześnie rzetelne podejście, powinno przynieść dobre efekty.
Wszystkie projekty wsparte grantami mają potencjał gospodarczy. Program i dokumenty aplikacyjne przygotowano tak, by naukowcy musieli wskazać, gdzie ich rozwiązanie może być w gospodarce zastosowane, dlaczego jest potrzebne, jaki proces usprawni, pod jakim względem jest innowacyjne. Sprawa jakości badań miała znaczenie, ale nie pierwszorzędne. – Stawialiśmy na praktyczne zastosowanie – podkreśla dyrektor Frontczak. – Ile z nich rzeczywiście trafi na rynek, nie wiemy. Mamy nadzieję, że przynajmniej kilka przyniesie korzyści gospodarcze i będzie generować przychody, czy to dla jednostek naukowych, czy dla spółek spin-offowych.
Pierwsze takie spółki mają powstać już w 2020 roku. Ale, przypomina dyrektor, praktyka pokazuje, że dywidend z ich działalności spodziewać się można dopiero po kilku latach funkcjonowania, wcześniejsze zyski są po prostu reinwestowane w dalszy rozwój spółek.
Istotne jest także przekonanie przedsiębiorców do wykorzystywania potencjału naukowego podkarpackich uczelni. W Komitecie Alokacji Zasobów przy
PCI, który oceniał projekty grantowe, są zatem także przedsiębiorcy. Podkarpackie Centrum Innowacji współpracuje z biznesem skupionym w klastrach gospodarczych, m.in. w Klastrze Firm Informatycznych Polski Wschodniej, czy Klastrze Technologie w Medycynie – TECHNOMED.
– W nowym roku będziemy również organizować spotkania i giełdy kooperacyjne „biznes-nauka”. Pierwsze z takich wydarzeń planujemy w PCI już w I kwartale 2020 r. – dodaje dyrektor Frontczak. – Zespoły naukowe, ale nie tylko te grantowe, będą mogły podzielić się swoimi pracami z przedsiębiorcami. Niektórzy naukowcy są bardzo twórczymi osobami, mają pomysły na wiele ciekawych rozwiązań. Brakuje tylko kogoś, kto by ich w badaniach nad tymi koncepcjami wsparł, wskazał właściwy kierunek. Potencjał naukowy kadry podkarpackich uczelni wyższych trzeba prawidłowo wypromować w biznesie. Będziemy moderować ten proces, aby doprowadzić do rzeczywistej współpracy między obiema stronami.
Centrum w 2020 roku planuje jeszcze pięć naborów do programów grantowych różnego typu. Na początku roku ruszy druga edycja konkursu na prace badawczo-rozwojowe, otwarta dla zespołów z jednostek naukowych z całego Podkarpacia. Ale poza programami grantowymi Centrum realizuje także inne projekty, które mają współtworzyć ekosystem wzmacniający współpracę nauki z biznesem. Jednym z nich jest Regionalna Sieć Laboratoriów Badawczych i Wzorcujących, której organizację koordynuje dr inż. Roman Tabisz z PCI.
Laboratoria dla przedsiębiorców
– RSLBIW, do której już przystąpiły 33 laboratoria, ma się ukonstytuować w styczniu 2020 roku. Przewidujemy, że obejmie ona 35 laboratoriów, w większości uczelnianych, ale także funkcjonujących w środowisku biznesowym. Pozostanie jednocześnie otwarta i będą mogły do niej dołączać nowe podmioty – informuje dr inż. Roman Tabisz. – W połowie stycznia zostanie uchwalony regulamin i powołana rada, która przygotuje program działania sieci laboratoriów oraz zajmie się pracą nad rekomendacjami dla zarządu PCI. Przedstawiciele laboratoriów to osoby o dużych kompetencjach. Ich kooperacja pozwoli podejmować wspólne projekty i prace badawcze. Głównym celem jest zaś urynkowienie badań i rozwinięcie współpracy z biznesem. Zależy nam, aby laboratoria dysponujące bardzo zaawansowanym wyposażeniem mogły świadczyć jak najwięcej usług dla przedsiębiorstw. Takim możliwościami powinny być zainteresowane szczególnie nowo powstałe firmy, których nie stać na zakup kosztownej aparatury i rozpoczynania działalności od zakładania laboratorium. Poprzez nasz projekt dokonamy pewnego remanentu, by zyskać pełną wiedzę o tym, jakim narzędziami dysponujemy na Podkarpaciu – poznamy wyposażenie laboratoriów i zakres usług badawczych, a następnie określimy ich ofertę rynkową, którą będzie można przedstawić przedsiębiorcom. Dzięki temu firma, chcąca zbadać jakiś materiał czy produkt, zyska łatwy dostęp do informacji, gdzie to może zrobić i za ile. Oferta komercyjna podkarpackich laboratoriów będzie promowana na portalu internetowym PCI.
W ankiecie, którą dr Tabisz przeprowadził przed rozpoczęciem projektu, około 80 proc. firm wskazało, że badania swoich wyrobów zleca do laboratoriów spoza Podkarpacia. – To oznacza, że albo takiego potencjału badawczego w regionie nie ma, albo przedsiębiorcy nie mają o nim dostatecznej wiedzy, albo jest po prostu niedostępny. I rzeczywiście, część aparatury badawczej kupowanej do uczelnianych laboratoriów za fundusze unijne, przez określony czas nie mogła służyć celom komercyjnym – przyznaje dr Tabisz. – Ta blokada w wielu laboratoriach jest już częściowo zdjęta i można wykonywać w nich badania zlecane przez firmy. Oczywiście, na uczelniach naukowcy są rozliczani z badań, których wyniki mają publikować w czasopismach naukowych wysoko punktowanych. Postaramy się jednak wskazać zarówno im, jak i szkołom wyższym, korzyści wynikające z wykonywania badań komercyjnych.
O rozwoju sieci laboratoriów na Podkarpaciu debatowano m.in. w listopadzie br. podczas drugiej Konferencji „Innowacje-Pomiary-Akredytacje”, którą PCI zorganizowało w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Podkarpackiego. Wzięło w niej udział około 100 osób, przedstawicieli firm, uczelni, urzędów, w tym Głównego Urzędu Miar. – Kiedy sieć laboratoriów rozpocznie zorganizowaną współpracę, planujemy przygotowanie trzeciej konferencji – informuje dr Tabisz. – Chcemy, aby to wydarzenie odbywało się co roku, umożliwiając spotkanie ludzi biznesu i przemysłu z przedstawicielami laboratoriów.
Jak zauważa dr Tabisz, mając dobre rozeznanie w dostępnej na Podkarpaciu ofercie laboratoriów, łatwo będzie wskazać, w jakich obszarach jest ona niekompletna i inwestować w taką aparaturę, która ją uzupełni, zamiast powielać. Dlatego w dalszych planach PCI jest utworzenie Centrum Badań i Certyfikacji – zespołu laboratoriów akredytowanych w obszarze, w którym usług badawczych do tej pory nie wykonywano. Założono, że będzie to przedsięwzięcie komercyjne. – Świadectwo akredytacji daje klientom gwarancję, że wyniki z danego laboratorium są ważne. Można ich użyć np. do oceny zgodności, umożliwiającej swobodny przepływ towaru przez granice. Takie badania mają większą wartość, a ich wykonywanie jest dla laboratoriów bardziej opłacalne. Dlatego w ramach sieci będziemy przekonywać do uzyskiwania akredytacji, a także tzw. notyfikacji. Przewidujemy wsparcie finansowe tego procesu – mówi dr Tabisz.
Pierwsze efekty w 2020 roku
– Widoczne efekty pracy Centrum z kadrą naukową powinny pojawić się już w 2020 roku. Tym bardziej, że cały czas, poza programami grantowymi i poza siecią laboratoriów, pracujemy nad inicjowaniem i zacieśnianiem współpracy nauki z biznesem. Trafiają do nas propozycje zarówno od przedsiębiorców, jak i od zespołów naukowych, także spoza Podkarpacia. Poszukiwani są np. konsorcjanci do programów unijnych, wykonawcy konkretnych zleceń. Odpowiadamy na te potrzeby, stale działając w tym kierunku, by Podkarpacie mogło jak najwięcej skorzystać i rozwijać się gospodarczo. To, czy nam się powiedzie, zależy od chęci współpracy wszystkich aktorów tej sztuki: przedsiębiorców, władz uczelni oraz urzędników – podsumowuje Konrad Frontczak.
Podkarpackie Centrum Innowacji Sp. z o.o.
Biuro: ul. Lenartowicza 4, 35-051 Rzeszów,
.jpg)
