Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 10 maja 2017 r., sygn. akt: I FSK 1556/15
Komentarz AXELO (aplikantka radcowska Natalia Sznajder-Brońska)
Powołany powyżej wyrok jest kolejnym z ostatnio wydanych, w którym Naczelny Sąd Administracyjny /NSA/ stanął na stanowisku, iż wynajem służbowych aut pracownikom do celów prywatnych, nawet na warunkach rynkowych, przekreśla możliwość odliczenia 100-proc. podatku od towarów i usług od wydatków ponoszonych na eksploatację samochodów. Podobnie Sąd ten uznał w wyroku wydanym 11 kwietnia 2017 r., sygn. akt: I FSK 1721/15.
Argumentując swoje stanowisko NSA stwierdził, iż przepisy ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. 2004 nr 54 poz. 535 z późn. zm., dalej jako „ustawa o VAT”), w tym w szczególności art. 86a regulujący zasady odliczenia podatku VAT naliczonego przy zakupie i eksploatacji pojazdów samochodowych, należy interpretować restrykcyjnie. Zasadą bowiem jest w takich okolicznościach 50-proc. odliczenie VAT, a 100-proc. przysługuje tylko wtedy, gdy auto jest wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika. Podkreślono, że ustawa wyraźnie precyzuje, czym jest taka działalność. Stosownie do art. 86a ust. 4 ustawy o VAT, pojazdy samochodowe są bowiem uznawane za wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika, jeżeli:
1) sposób wykorzystywania tych pojazdów przez podatnika, zwłaszcza określony w ustalonych przez niego zasadach ich używania, dodatkowo potwierdzony prowadzoną przez podatnika dla tych pojazdów ewidencją przebiegu pojazdu, wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą lub
2) konstrukcja tych pojazdów wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą lub powoduje, że ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą jest nieistotne.
Ponadto, co istotne, występuje wyraźne rozróżnienie pomiędzy działalnością gospodarczą, a odpłatnym świadczeniem usług polegającym na użyciu towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza, w tym dla celów osobistych podatnika lub jego pracowników /art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT/.
W kontekście powyższego Sąd uznał, że odpłatne udostępnienie (najem) przez Spółkę na rynkowych zasad aut swoim pracownikom po ich godzinach pracy oznacza, że pojazd nie jest wykorzystywany wyłącznie do prowadzenia działalności gospodarczej, co wyklucza możliwość odliczenia w takiej sytuacji całego podatku VAT. Stwierdzono, że nie można uznać, iż auto wynajęte pracownikowi jest tym samym wykorzystywane wyłącznie do celów biznesowych. Taki wynajem, nawet jeżeli odbywa się na zasadach rynkowych, nie daje pewności, że pojazd będzie wykorzystywany wyłącznie dla celów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej przez podatnika. Należy więc przyjąć, że auto jest wykorzystywane w sposób mieszany, gdyż w takich okolicznościach nie sposób jest w pełni wykluczyć, że auta rzeczywiście nie będą wykorzystywane do celów innych niż związanych z działalnością gospodarczą. Podstawowe znaczenie w ocenie Sądu ma również powołany już powyżej art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT.
Komentowany wyrok wzbudził (słusznie) wiele kontrowersji, gdyż trudno jest zaakceptować zasadność twierdzeń podniesionych przez Sąd. Nie sposób jest uznać, iż najem firmowego samochodu pracownikom przez przedsiębiorcę jest czynnością opodatkowaną, ale niewchodzącą w zakres prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. Dokonywanie w tym zakresie różnicowania w zależności od tego, czy najem dokonywany jest na rzecz osób trzecich, czy na rzecz pracowników nie jest zasadne. Czynności polegające na wykorzystaniu towarów w sposób ciągły dla celów zarobkowych stanowią działalność gospodarczą. Jeśli więc podatnik wynajmuje towary/środki trwałe w sposób ciągły dla celów zarobkowych, to taka czynność jest działalnością gospodarczą. Nie wydaje się prawidłowe twierdzenie, że wynajem na rzecz osób trzecich jest działalnością gospodarczą, a na rzecz własnych pracowników już nie.
Co więcej należy mieć na względzie, iż kierunek wykładni zaprezentowany przez NSA w istocie prowadzić może do wystąpienia podwójnego opodatkowania VAT. Firma wynajmująca samochody nalicza bowiem podatek od odpłatnego udostępnienia pojazdów pracownikom, ale odliczyć może tylko 50-proc. podatku naliczonego w cenie wydatków związanych z eksploatacją.
Co więcej uwzględnić należy, iż w analizowanej tematyce występuje niejednolita linia orzecznicza. Przykładowo w wyroku z dnia 21 lutego 2017 r., sygn. akt: I FSK 1200/15, NSA uznał, że istnieje możliwość pełnego odliczenia VAT nawet, jeśli samochód służbowy jest wykorzystywany na dojazdy pracownika z miejsca zamieszkania do miejsca wykonywania pracy pod warunkiem, że jest to motywowane specyfiką działalności, np. przedstawiciela handlowego. Podobnie Sąd uznał w wyroku z dnia 22 marca 2017 r., sygn. akt: I FSK 1180/15.
Przedmiotowa tematyka wymaga dalszej weryfikacji przez Naczelny Sąd Administracyjny i wypracowania stanowiska jednolitego, zgodnego z obowiązującymi regulacjami i celami, jakie realizować mają przepisy dotyczące komentowanego zagadnienia.
Aby szczegółowo omówić poruszone zagadnienia, skontaktuj się z AXELO. www.axelo.pl
Informacje zawarte w niniejszym artykule/komentarzu mają charakter skrótowy i informacyjny. Informacje te nie powinny zastępować szczegółowej analizy poruszanych w nim zagadnień, jak również stanowić podstawy podejmowania decyzji biznesowych lub jakichkolwiek innych czynności prawnych lub faktycznych.
