Pożary lasów w Europie: problem narasta

Ze sprawozdania KE wynika, że 2023 r. był jednym z pięciu najgorszych od 5 lat pod względem pożarów lasów w Europie.

W ubiegłym roku Europa, Bliski Wschód i Afryka ucierpiały z powodu jednych z najgorszych pożarów od 2000 roku. Zgodnie ze sprawozdaniem na temat pożarów lasów z 2023 r. opublikowanym przez Wspólne Centrum Badawcze Komisji pożary dotknęły ponad 500 000 hektarów gruntów naturalnych, czyli mniej więcej połowę powierzchni wyspy Cypr.

W ostatnich latach katastrofalne pożary lasów były powszechne w Unii Europejskiej i krajach sąsiadujących, a rok 2023 nie był wyjątkiem. Pożary zakwestionowały tradycyjne metody gaszenia pożarów, w tym pożar w pobliżu miasta Alexandroupolis w greckim regionie Macedonii Wschodniej i Tracji. Był to największy pojedynczy pożar odnotowany w UE od czasu, gdy europejski system informacji o pożarach lasów (EFFIS) zaczął je śledzić w 2000 r.

Może cię zainteresować

Program „Aukcje jako usługa” Europejskiego Banku Wodoru zwiększa finansowanie czystych inwestycji

Jesienne prognozy gospodarcze Komisji Europejskiej

Mniej gazów, więcej zielonej energetyki

Reklama

Bezprecedensowe pożary, które ogarnęły Europę w ciągu ostatnich czterech lat, pokazują, że niezaprzeczalne skutki zmiany klimatu dla pożarów stają się coraz częstsze i bardziej intensywne. Zostało to podkreślone w pierwszej w historii europejskiej ocenie ryzyka klimatycznego (EUCRA) oraz w opublikowanym w tym roku komunikacie Komisji w sprawie zarządzania ryzykiem klimatycznym w Europie.

Zmiana klimatu nie tylko zwiększa rozmiary obszarów dotkniętych pożarami, ale także nasila poszczególne pożary, przedłuża sezon pożarów poza tradycyjny okres letni i powoduje pożary na obszarach, które zwykle nie były nimi dotknięte.

Wysoka częstotliwość i intensywność pożarów lasów podczas długotrwałych sezonów pożarowych stanowi nowe wyzwanie dla służb przeciwpożarowych w Europie i na świecie, ponieważ gaszenie pożarów z powietrza staje się bardziej uciążliwe, a operacje naziemne stają się trudniejsze, a nawet niemożliwe.

Rosnące zagrożenie pożarami lasów, podsycane przez zmianę klimatu, wymaga zjednoczonej i opartej na dowodach reakcji. Wspólne Centrum Badawcze Komisji odgrywa kluczową rolę w tych wysiłkach, rozwijając systemy wczesnego ostrzegania i dostarczając krytycznych danych w celu informowania o polityce i ochrony regionów podatnych na zagrożenia. Przy prawie wszystkich pożarach spowodowanych działaniami człowieka zapobieganie i edukacja mają kluczowe znaczenie. Wspierając ściślejszą współpracę w całej UE i wykorzystując wiedzę naukową, możemy lepiej chronić nasze lasy, różnorodność biologiczną i społeczności przed rosnącym ryzykiem pożarów lasów.Iliana Iwanowa, komisarz do spraw innowacji, badań naukowych, kultury, edukacji i młodzieży

Kiedy w Europie i na całym świecie wybuchnie poważny pożar, UE jest gotowa pomóc m.in. w rozmieszczeniu powietrznych i naziemnych sił przeciwpożarowych za pośrednictwem Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności. Nowa umowa z Kanadą w sprawie produkcji 12 nowych desantowych samolotów gaśniczych, które będą stanowić trzon stałej floty rescEU, stanowi kolejny ważny krok w kierunku poprawy zdolności i gotowości UE do zwalczania pożarów lasów, oprócz krajowych zdolności reagowania państw członkowskich UE. Jednak odpowiedź to tylko jedna strona medalu: działa równolegle z gotowością i przystosowaniem, dlatego UE wspiera również państwa członkowskie w projektach zapobiegania pożarom lasów, wytycznych dotyczących dobrych praktyk, wzajemnych ocen itp.Janez Lenarčič, komisarz do spraw zarządzania kryzysowego

Zmiana klimatu zwiększa częstotliwość i dotkliwość pożarów lasów. Pożary lasów w 2023 r. ponownie pokazały, że nie jesteśmy gotowi stawić czoła tym zagrożeniom. Musimy więcej inwestować, aby lepiej przygotować się na te pożary i im zapobiegać. Opierając się na wynikach niedawnej europejskiej oceny ryzyka klimatycznego, opracowujemy obecnie nowy, ambitny i solidny europejski plan przystosowania się do zmiany klimatu. Ocenimy również potrzebę przyszłych przepisów dotyczących odporności i gotowości na zmianę klimatu oraz przedstawimy warianty. W obliczu coraz szybszego globalnego ocieplenia i rosnącego ryzyka pożarów musimy zapewnić wszystkim dostatnią, bezpieczną i pewną przyszłość.Wopke Hoekstra, komisarz ds. działań w dziedzinie klimatu

Spadek liczby pożarów lasów w UE w 2024 r., ale nadal powyżej średniej z dziesięciu lat

Wstępna ocena sezonu pożarów roślinności w 2024 r. w UE do połowy września pokazuje, że obszar spalony pożarami w UE był poniżej średniej z ostatnich dwóch dekad. Wynika to głównie z okresowych opadów deszczu, które dotknęły znaczną część terytorium UE wiosną i latem.

We wrześniu w Portugalii wybuchły jednocześnie liczne pożary. Spowodowało to, że szkody spowodowane pożarami lasów w 2024 r. przekroczyły średnią UE z ostatnich dziesięcioleci. Ogólnie rzecz biorąc, 2024 r. można jednak uznać za mniej dotkliwy sezon pożarów roślinności, ponieważ oznacza on spadek szkód po trzech kolejnych latach niszczycielskich pożarów.

Komisja i państwa członkowskie UE poprawiają swoje zdolności w zakresie zapobiegania, gotowości i gaszenia pożarów, co pomogłoby ograniczyć szkody w całej UE w tym roku.

Zwalczanie podstawowej przyczyny pożarów lasów i podnoszenie świadomości na temat zmieniającego się klimatu

Aby przeciwdziałać pożarom lasów w Europie i na świecie, należy zminimalizować liczbę pożarów lasów i zarządzać krajobrazem w regionach podatnych na zagrożenia, zapobiegając gromadzeniu się rodzajów paliwa wysokiego ryzyka i ich ciągłości przestrzennej. Środki zapobiegawcze oparte na zasobach przyrody, takie jak promowanie składu gatunkowego drzew, które są mniej podatne na pożary, umożliwienie wypasu przez roślinożerców lub przepisanych oparzeń, są skuteczne w zmniejszaniu ryzyka pożarów lasów, wraz ze zintegrowanymi podejściami do planowania krajobrazu.

Według sprawozdania około 96 % pożarów lasów w UE jest spowodowanych działaniami człowieka, co oznacza, że kampanie edukacyjne i uświadamiające są zasadniczym elementem rozwiązania. W miarę pogłębiania się kryzysu klimatycznego ważne jest, aby ludność Europy przygotowywała się na częstsze i intensywniejsze pożary lasów. Środki zapobiegawcze muszą obejmować wszystkie grupy ludności, w tym społeczności wiejskie mające bezpośredni kontakt z obszarami przyrodniczymi, a także szczególnie wrażliwą ludność żyjącą na styku dzikiej przyrody z miastem.

Kontekst

Europejski System Informacji o Pożarach Lasów (EFFIS) to sieć 43 państw, które wymieniają zharmonizowane informacje na temat pożarów lasów i oceniają ich skutki w Europie. Jest to również platforma wymiany dobrych praktyk w zakresie zapobiegania pożarom, gaszenia pożarów, renowacji i innych działań związanych z zarządzaniem pożarami.

Od 2015 r. EFFIS jest jednym z elementów usług programu Copernicus w zakresie zarządzania kryzysowego, unijnego programu obserwacji Ziemi, który dostarcza informacji na temat planety i jej środowiska zarówno z monitorowania satelitarnego, jak i danych in situ.