W swoich „obrazach nie obrazach” Tomasz Domański bada treściowy i kreacyjny potencjał materii. W tym obszarze swojej artystycznej praktyki korzysta on bowiem z niezwykle bogatego i różnorodnego spektrum tworzyw. Poddaje twórczemu recyklingowi substancje i przedmioty, uchodzące za bezwartościowe. W obszarze jego zainteresowań znajdują się więc organiczne odpadki, szczątki, przypadkowo znalezione wytwory natury, zużyte produkty czy artefakty uprzemysłowionego, miejskiego życia. Podnosząc do rangi sztuki materię poślednią, artysta poniekąd uwzniośla to, co banalne, odrzucone i uznane za bezużyteczne.
Rzeźbiarski sposób patrzenia na obraz oraz bezwzględne zawierzenie narracyjnej sile tworzywa sytuuje ten obszar twórczej działalności Domańskiego na styku takich zjawisk artystycznych, jak arte povera (sztuka uboga) oraz malarstwo materii. Podobnie bowiem, jak w przypadku obu tych nurtów, w „obrazach nie obrazach” to właśnie materiał jest właściwym nośnikiem treści – samoistnym medium, które już w samej swojej symbolice lub skojarzeniowym uwikłaniu kształtuje specyfikę przekazu.
Włączanie pozornie bezwartościowej materii w artystyczny kontekst nosi w sobie pierwiastek jej rytualnego przywracania do życia. U podstaw tej twórczej praktyki leży afirmatywna postawa Domańskiego wobec kategorii czasu pojmowanego w sposób cykliczny. Odnosi się on w ten sposób do kolistego rytmu natury z jej naprzemiennymi cyklami narodzin i śmierci. Chociaż więc twórca wypowiada się z pozycji mimowolnego przedstawiciela antropocentrycznej cywilizacji, za pośrednictwem swojej sztuki stara się on odtworzyć stan duchowej harmonii i pełni, na który pozwala kontakt z przyrodą, a który w naszej stechnicyzowanej i zindustrializowanej epoce jest niezwykle utrudniony. Dodatkowo, eksplorując symboliczno-magiczną wymowę wykorzystywanych przez siebie surowców i przedmiotów, Domański niejako nakłada na siebie rolę mistyka rytualnie integrującego ze sobą odległe od siebie uniwersum pragmatycznej i szybkiej współczesności oraz uduchowiony świat natury.
Katarzyna Zahorska
Tomasz Domański (ur. 1962). Studiował w Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu, gdzie w 1993 roku uzyskał dyplom z wyróżnieniem w dyscyplinie rzeźba. W 2003 roku obronił doktorat na temat rzeźby efemerycznej jako monumentu relatywnego. Jest autorem rzeźb, instalacji, obiektów artystycznych, performansów, rysunków i fotografii. Pracuje przeważnie z naturalnymi materiałami takimi jak woda, lód, ogień, drewno, słoma, popiół i metal, wykorzystując ich właściwe procesy. Tworzy filmy i animacje jako integralne elementy wielu realizacji artystycznych.
Nagrody, stypendia:
W latach 1995–1996 studiował na stażu artystycznym w Banaras Hindu University w Waranasi, Indie. Jest stypendystą Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (99, 08, 16) oraz wielu fundacji i instytucji, m.in.: Fundacji Pollock-Krasner z Nowego Jorku (97, 02, 24), Fundacji Laurenz z Bazylei (97), Montag Stiftung z Bonn (02, 08), CEC ArtsLink z Nowego Jorku (98), UNESCO-Aschberg z Paryża (99, 06), KulturKontakt z Wiednia (99), Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej z Berlina (14) oraz Fundacji Adolph i Esther Gottlieb z Nowego Jorku (18). W 1997 roku był nominowany do
Paszportu „Polityki” w tym samym roku reprezentował Polskę na IX Triennale Sztuki w New Delhi. W latach 2022-2024 oraz 2000-2003 Członek Rady Programowej, Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku.
Prace w kolekcjach:
Kolekcjach Dolnośląskiego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych, Wrocław I Muzeum Narodowego, Wrocław I Muzeum Współczesnego we Wrocławiu I Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku I Muzeum Archidiecezjalne, Wrocław I Muzeum Regionalne, Jarocin I Muzeum Ziemi Lubuskiej, Zielona Góra I Griffiss International Sculpture Garden, Rome, USA INature Art Museum, Gongju, Korea I Galerie v Přirodě, Hořice, Czechy I Kolekcja Bernheim, Clermont, USA I Kolekcja Miejska, Ma’alot, Izrael I Skulpturenpark, Katzow, Niemcy I Musèe de Sculpture Monumentale, Comblain-au-Pont, Belgia
Główne wystawy indywidualne:
2024/2023 „Obraz nie Obraz”, Galeria Miejska we Wrocławiu, MOSART – Miejski Ośrodek Sztuki, Gorzów Wielkopolski, Akademia Sztuk Pięknych – Galeria NEON, Wrocław, Biuro Wystaw Artystycznych, Kielce, Biuro Wystaw Artystycznych, Rzeszów
2021 „Maszyna czasu”, Muzeum Współczesne we Wrocławiu
2020 „Pomniki czasu/retrospektywa”, Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku, Muzeum Rzeźby Współczesnej
2019 „Pomniki czasu/retrospektywa”, Centrum Nauki i Sztuki, Muzeum Przemysłu i Techniki w Wałbrzychu, Stara Kopalnia
od 2016 Cztery reliefy z roku 1997 włączone do wystawy stałej „Kolekcja sztuki polskiej II połowy XX wieku i XXI wieku”, Muzeum Narodowe we Wrocławiu, Pawilon Czterech Kopuł
2016 „Sen Jakuba”, Europejska Stolica Kultury – Wrocław
2014 „Kwadratowa kopuła”, Europejska Stolica Kultury – Umeå, Szwecja
2011 „Wiek średni”, Centrum Sztuki WRO, Wrocław
2008 „Recycling Program”, Galeria „Awangarda”, BWA Wrocław
2003 „Rzeźba efemeryczna – monument relatywny”, Muzeum Architektury we Wrocławiu
1999 „Akropolis 2000”, Muzeum Narodowe we Wrocławiu
1997 „Ruchy leśne według Makbeta”, Muzeum Miejskie Wrocławia, Arsenał
1997 Imponderabilia, Państwowa Galeria Sztuki, Legnica
Główne wystawy zbiorowe:
2024 LandArt Picnic, w czterechsetną rocznicę śmierci Jakuba Böhme, GörlitZgorzelec
2023 Rytuał – Wieża Babel, Muzeum Architektury, Wrocław
2022 „Open City”, Lublin
2019 „Kolekcje” Centrum Rzeźby Polskiej Orońsko, Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki Warszawa, prezentacja w Forum Muzyki we Wrocławiu
2018 „Szczurołap”, Muzeum Współczesne Wrocław, Wrocław
2017 „Мистецька праця / Art work”, Mystetskyi Arsenal, Kijów, Ukraina „Wrocław Konkretny”, Muzeum Współczesne Wrocław, Wrocław
2015 „Dzikie pola. Historia awangardowego Wrocławia”, Galeria Zachęta, Warszawa
2009 „Sculpture Space Griffiss Project Team”, Rome, USA
2008 „Blick zurück nach vorn”, Montag Stiftung Bildende Kunst, Bonn, Niemcy
2007 „Nature Scopes and Nature in Mind”, National Museum, Gongju, Korea Południowa, Ars Electronica, Linz, Austria
2006 Luleå Vinterbiennal, Luleå, Szwecja
2005 „Sense in Place”, Galeria Model Arts & Niland, Sligo, Irlandia
2003 „Kolekcja 1998-2003”, Muzeum Narodowe, Wrocław
Czytaj także:
